“Ta necesario pa acepta responsabilidad pa nos desperdicio”

Ayera den oranan di mainta minister di Transporte, Integridad, Naturalesa y Asuntonan di Adulto Mayor Ursell Arends a duna un conferencia di prensa pa asina informa comunidad tocante ceramento di dump Parkietenbos, cu mester tuma luga otro siman, dia 31 di december.

Pa cu esaki, el a splica cu ta trata di 70 aña di historia dera bao un sero cu por wordo mira for di cualkier punto di bista halto, unda un sin fin di producto y material kimico a pusha economia te caminda unda e ta awe.

El a sigura cu a faya di no actua mas lihe pa con Aruba ta maneha e sushi, unda hopi hende a lucha, a papia, a bringa pa ta mas saludabel den nan cas y den e pais. “E fayo di Parkietenbos ta refleha riba pasado y pa refleha e esfuerso di un miho futuro, dia 31 di december ta e ultimo dia cu dump di Parkietenbos ta habri pa publico”, el a señala.

Pa personanan cu ta hardinero, contratista y ta gusta traha den cura cu ta hiba e sushi na Parkietenbos, for di 1 di januari ta bay tin diferente opcion pa ciudadanonan por hiba e sushi. Algun ta bay ta gratis con cierto condicionnan manera green waste y algun hasta lo por genera placa manera metal of wacharaca. Tambe algun desperdicio ta bay tin su costo manera taira y otro materialnan cu ta rekeri un tiki mas di procesamento.

“Necesario na mesun momento ta pa acepta e responsabilidad pa nos desperdicio. Sushi no ta propiedad di gobierno, pero si gobierno tin e responsabilidad y e deber pa facilita cu esakinan por ser procesa debidamente”, minister Arends a señala.

Gobierno di Aruba cu diferente compania a traha riba un blueprint, esaki ta un descripcion mas detaya di cada etapa di prestacion di un servicio, ora ta realisa un blueprint ta analisa e proceso di manera integral sin importa e areanan cu ta realisa e tareanan, ta cuminsa pa compronde ki etapa e proceso tin, cuanto punto di contacto tin y ki actividadnan e compania ta haci, tanto di esun cu e cliente ta wak como esun no ta wak.

Si ciudadanonan ta di acuerdo pa cambia e manera di anda cu desperdicio, manera a wordo menciona caba, e opcion aki lo por tin cambio di prijs, algun di nan ta por nada, otronan lo tin un prijs chikito y pa otro e personanan ta bay haya placa na cambio.

Pa cada tipo di desperdicio tin un opcion:
Pa plastic: Plastic Beach Party, Arupro y Ecotech Freezone;

Pa glas: Romar Trading, Balashi Brewery, Palmera, Aruba Heathot Sauces;

Pa carton of papel: Ecotech Feezone y ICR Services;

Green Waste: Johnsons y Ecotech Freezone;

Vehiculo, metal, e-waste y white goods: Daltra, ICR Services (esaki ta inclui productonan manera frigidaire,airco, computer, etc);

Bbateria di auto: Daltra y Carentra;

Azeta di morto, hydrolic y gear: Daltra y Carentra;

Pa taira: Ecotech Freezone y Carentra.

Si algun ciudadano ta scoge pa sigui cu Serlimar of Ecotech recoge nan desperdicio, un gran parti di e desperdicio aki ta bay wordo procesa pa poni den bales y deposita na Ser’i Teishi.

Tambe tin opcion di reciclahe, cu ta minimalisa e cantidad di desperdicio y ta cumpli cu ley “Milieu schadelijke Producten”.

Dumpnan ilegal ta prohibi y tambe ta importante pa menciona cu si den trabaonan di “demolicion” tin asbest, e compania certifica pa recoge esaki ta acudi cerca Atco Aruba N.V prome cu cuminsa e proceso di maneha asbest debidamente na un luga. Na e manera aki por ser informa con pa recoge desperdicio di halto riesgo pa salud y e proceso di traspasa esaki na Ecotech Freezone. Ademas, mester tin un permiso di DTI, tur compania cu ta atende cu asbest mester tene nan mes estrictamente na e richtlijnen.

Unabes cu ta constata cu no tin asbest of cu esaki a wordo behandeld basa riba rekisitonan menciona, e persona por scoge pa separa y haci algun cambio den su desperdicionan di construccion y demolicion. E costo di esaki ta por nada, por haya placa back, y tin un gasto total compara cu ora ta dicidi di no separa e desperdicio. Mster tuma contacto cu un compania di colecta desperdicio pa nan servicionan y ayudo con pa separa.

Pa cada tipo di desperdicio di demolicion tin diferente opcion: concreto, cement of kalichi: Apex ta tuma nan si nan ta limpi pa por wordo recicla; pa metal: Daltra, ICR Services; pa green waste of palet blanco: Johnsons y Ecotech Freezone; no reciclabel: EcotechFreezone, esaki ta inclui desperdicio manera toilet, saco di cement y tur otro tipo di desperdicio no menciona.

Si ciudadanonan ta prefera di no separa e desperdicionan di construccion, esey lo tin un cambio di prijs. Mester hiba esakinan na Ecotech Freezone pa por wordo separa y despues ta redirigi esey na Apex, Daltra y e resto tawordo poni den bales pa bay Ser’i Teishi. Esaki ta bay tin costo mas halto compara cu esnan cu por wordo separa usando diferente baki pa cada tipo di desperdicio.

E herarkia di maneha desperdicio ta keda: Preveni desperdicio, minimalisa uso caminda no por preveni, reusa y promove materialnan reusabel, recicla material cu no por reusa sea localmente of den exterior, recupera manera otro solucionnan como incinerator /Waste to Energy.

Na Aruba tin hopi luga cu tin hopi sushi, pa remedia esaki minister Arends a sigura cu bao di Serlimar tabatin 55 ploeg cu ta haci diferente tarea como corta mata band’i caminda y haci cierto arenanan limpi. “Desde 1 di januari 2023 e ploegen aki lo wordo reorganisa y tin di nan hasta a wordo realoca. Tta keda un total di 40 ploeg na Serlimar si mi no ta hera, 6 di nan ta bay na Bureau City Inspector, 4 ta bay na Fundacion Parke Nacional Aruba y 3 ta bay bao di Santa Rosa, nos a aloca esaki pa asina nan haci e tareanan y garantisa pa nos por tin nos isla mas limpi cu ta posibel”, minister Arends a sigura.

Esunnan cu ta cay bao Bureau City Inspector ta netamente pa ora ricibi kehonan for di cierto areanan cu ta sushi cu ta bay limpia e areanan aki conhuntamente cu Serlimar cu lo atende cu e kehonan ey.

Tambe a sigura cu ta importante pa compronde, cu mientras e infrastructura pa un economia circular, pa reciclahe etc. ainda no ta na su luga debido, cu ya caba tin suficiente solucion basico pa por cera Dump di Parkietenbos, pa asina cuminsa e proceso di tapa esaki pa convertie den un Parke Solar.

Lo tin mas opcion den futuro cercano pa caminda unda pa hiba plastic, glas, y otro tipo di desperdicio, cu e meta cu e companianan aki lo recicla mas tanto posibel.