Mundo ta cambiando rapidamente y como isla chikito nos tambe ta sinti e cambionan ey. Ehemplo di esaki ta e anuncio di ministro di finanzas pa busca na Europa e diversificacion di recursonan financiero cu mester pa por maneha nos debenan na un manera responsable. Kico ta e cambionan mundial cu ta obliga nos haci esaki? Principalmente e cambionan drastico den politica economico di Merca, cu desde inicio di e aña aki a bay den un direccion radicalmente diferente, cu un ataque riba amigo y enemigo cu impuesto di importacion, loke a cambia e perspectiva economico pa gran parti di mundo. Y a bin un reaccion fuerte di resto di mundo, cu ta buscando strategicamente distancia nan mes mas tanto posible di haci negoshi cu e pais aki. Parti di e strategia ey ta encera distancia nan mes di operacion financiero acopla na dollar Mericano, entre otro a traves di para compra di bono di estado Mericano, te awor e papel di valor di mayor siguridad. Merca tin un debe creciente y hopi grandi pa (re)financia, cu hopi menos animo di otro pais pa cumpra,manera Hapon y China, cu ta activamente bendiendo loke nan tin na bono di estado Mericano. E temor existente di mundo financiero di un caida serio di valor di e dollar, ta conduciendo na un aumento drastico den prijs di oro y plata, un señal claro di e busqueda di otro refugio pa capital, inclusive e fondonan grandi na Merca mes.
Esaki tin consecuencia pa nos pais cu tin su debe den exteriorfia na dollar Mericano, excepto e debe cu Hulanda. Busca otro fuente di financiamento aleha di e turbulencia Mericano, cu solamente ta parce di bira mas grave, ta anto un paso logico. Usa nos relacion cu Union Europeopa establece e tipo di relacion financiero aki, cu tambe ta buscando con aleha di un relacion demasiado estrecho cu Merca durante tanto decada, ta parce lo obvio pa haci. Den e sentido ey e pregunta legitimo ta: pakico Hulanda no ta ofrece refinancia henter e paquete di debe na dollar na e porcentahe preferencial cu e otro islanan, Corsou y Sint Maarten, tin caba?
Sin embargo, ta importante pa tene na vista cu trata di logra stabilidad financiero cu e moneda Mericano no por ofrece nos mas, no ta cambia nos posicion di dependencia economico di e pais ey. Nos fuente mas importante di ingreso economico ta mara na turista di Merca, loke ta implica un gran parti di nos divisa na dollar. Un posible caida continuo di dollar contra e euro ta un desbentaha cu por lo pronto no tin solucion y obtene prestamo na euro y cu mester paga na euro tambe, no ta mehora e asunto tanto pa nos, al menos no a corto plazo. Riba esey, e cambio den turismo mes.Den promer mitar di 2025, no ta mira cambio den e proporcion di turista i Merca: algo mas 93% di e total di Norte America, practicamente e mesun porcentahe cu na 2024. Aunke tin señal por ehemplo di un turismo creciente di Canada den Caribe, manera por ehemplo na Cuba, causa pa rechazo Canades di e politica agresivo Mericano cu como consecuencia un caida den turista Canades na Merca, e cifranan di Aruba no ta mustra un aumento asina, ainda no en todo caso.
Fuera di esey tin otro señal importante pa tene na cuenta. Turismo na Aruba no ta creciendo tanto mas. Den promer mitar di 2025 e cantidad di turista a subi cu apenas 1%, di cual e sector hotelero a probecha menos cu e sector di Airbnb. Grado di ocupacion di hotel ta bahando, no solamente na Aruba sino den henter region di Caribe. Esey ta e panorama cu ta existi den nos region pa varios aña caba, cu no tabata visible na Aruba pero awor si. E cifranan publica pa gremio turistico Ahata ta cuadra cu e tendencia den region pa cierto indicador, per otro no. Den cifra: segun e portal nvestestates.comden e promer 5 luna di 2025,ocupacion den Caribe a baha cu 3,4% compara cu mesun periodo na 2024; ‘average daily rate’ (ADR) a subi cu 0,6% y ingreso pa e periodo menciona a baha cu 5%. Na Aruba grado di ocupacion pa 2025 ta pronostica pa cay cu 6% (di 82 pa 76%), mas cu e averahe regional. Mester añadi si cu e grado di ocupacion di Aruba tabata continuamente mas halto cu e nivel di Caribe, cu tabata na 61,7% na mei 2025. E caida notable tabata varia bastante si di pais pa pais. Tur esaki ta indica un caida den demanda di camber di hotel, cu ta bin di varios factor: e turbulencia economico internacional, genera pa politica Mericano, y cambio den preferencia di turista, cu ta faborece un oferta diferente, unda no tur pais por cumpli cu e demanda nobo mientras otro hasta ta registra un aumento den yegada di turista.Riba esey ta bin awor e oferta cu a aumenta fuertemente, cu ta contribuyendo na e caida den grado di ocupacion. Ahata ta señala corectamente cu aumentando prijs ainda esaki ta duna pa mantene ingreso, cu den Caribe si ta cayendo caba, pero e pregunta ta pa cuanto tempo pesaki ta, sigur si un caida mas fuerte di economia Mericano afecta mas tanto clase medio Mericano, cu ta e base pa nos turismo. E pregunta clave ta keda: con nos ta atende e tendencia global di aleha di Merca, si no tinperspectiva – ainda – di atrae otro mercado cu por substitui esaki?