Nos a tuma nota caba algun tempo pasa di e opinion di Banco Central den su Economic Outlook, cu tabata predeci un aña 2019 sin crecemento real, pasobra inflacion a come loke tabatin na crecemento real den nos economia. Claro cu tabata premira si un crecemento modera di GDP nominal. Sin embargo, e ultimo cifranan di Banco pa loke ta luna di december 2019, cu ta duna tambe e cifranan total di aña 2019, ta indica cu nos no ta bayendo den bon direccion. Un resumen.

Cifranan di entrada total na 2019 ta esun mas abao di e ultimo 4 aña: Afl. 1.199 miyon. Tambe e cifranan di entrada di impuesto (tax revenue) ta esun mas abao desde 2016: Afl. 1.055 miyon. Entrada na loonbelasting a suma Afl. 262.7 miyon, e suma mas abao desde 2017 y Afl. 25,7 miyon menos cu na 2018. Impuesto riba importacion y accijns riba combustible, tabaco, cerbes y licor tur ta e cifranan mas abao di ultimo 3 o 4 aña, cu en total a acumula na Afl. 17 miyon menos cu na 2018. Impuesto di importacion a resulta Afl. 14,2 miyon menos cu e aña anterior.

Impuesto riba propiedad tambe ta mustra menos, aunke parti di esey ta debi na e reforma di grondbelasting pa cierto categoria. Sin embargo, wegenbelasting tabata na Afl. 18,3 miyon na fin si aña 2019, mientras cu na 2018 a cobra Afl. 26,2 miyon. En total e categoria aki ta na Afl. 11,4 miyon menos cu 2018. Tambe por nota cu licencia di gambling a bay atras, cu Afl. 22,6 miyon compara cu Afl. 25,0 miyon na 2018, mientras cu hotel room tax tambe a baha un poco. Pa loke ta BBO, indicador importante di economia, por mira cu 2019 a rindi menos cu 2018: Afl. 143,2 miyon na 2018 y Afl. 132,2 miyon na 2019. Foreign exchange tax, impuesto riba transaccion financiero cu exterior a baha te na Afl. 45,6 miyon, tambe e cifra mas abao den ultimo 4 aña. Un di e categorianan unda gobierno a cobra menos tambe, compara cu 2018, ta den ‘other nontax revenue’ cu ta na Afl. 143,6 miyon cu ta inclui e dividendonan ricibi di e entidadnan estatal, menos cu e Afl. 158 miyon na 2018.

Nos por imagina cu lo tin hende un poco zonza despues di e resumen aki. Sin embargo, nos no ta conta storia y tur hende por mira e cifranan aki riba website di Banco. Importante, sin crea panico, ta e analisis di e situacion aki. Pa haci esey nos ta consulta cu e ultimo informe financiero di gobierno, cu ta e Kwartaalrapportage 3 di 209, cu ta duna cifra, segun gobierno mes, di entrada (y gasto). Nos por mira cu na loonbelasting tabata presupuesta Afl. 277,8 miyon y cu na september 2019 ya caba entrada tabata kedando atras, na 72,4% cu a drenta te na e momento ey. Cu di e manera aki a drenta Afl. 15 miyon menos cu a presupuesta, ta papia pa su mes. Impuesto riba importacion tabata presupuesta na Afl. 199,6 miyon y a keda, segun Banco Central, na Afl. 171,9 miyon, considerablemente menos di loke tabatin pensa inicialmente.

BBO tabatin su prome aña di full cobranza di 6% henter aña, y ta mustra un cifra mas abao cu 2018 tempo cu e medida a drenta na vigor na mita di aña… Nos ta un poco ‘puzzled’ aki, ya cu pa 2019 tabatin presupuesta di BBO/BAVP hunto Afl. 214,5 miyon, mientras e cifranan di Banco ta mustra riba un suma total pa esakinan di Afl. 132,2 miyon. Aki tin algo cu nos no por splica, pero lo tende despues con e asunto tabata. Por ta cu tin algun cifra cu no ta totalmente comparable, esey lo resulta despues.

En todo caso ta keda e imagen total di un aña no mucho bon, y esey a pesar cu den turismo cos tabata bastante bon, segun tur e partinan interesa den esaki. Nos no tin otro conclusion cu Banco Central lo tin razon di a predeci un caida fuerte di e consumo local, bao influencia di e aumento di principalmente BBO/BAVP. Di otro banda, nos por mira cu Banco Central tabata proyecta ainda pa 2019 un crecemento nominal di 3,3%, cu bao influencia di inflacion a converti den un reduccion di -0,7% den GDP real. Nos lo ta curioso pa sa si finalmente a logra e crecemento ey, mirando e cifranan di importacion cu a reduci bastante, bao di e nivel presupuesta pa gobierno, un indicacion di menos actividad economico, mescos cu e cifranan di loonbelasting cu tambe ta indica den mesun direccion.

E pregunta grandi ta kico tur esaki ta significa pa e aña aki. Banco Central a proyecta menos crecemento na 2020 cu na 2019 caba, na 2,4% nominal, pero por ta cu hasta esaki ta resulta demasiado optimista? Un cos ta sigur y esey ta cu si bao di e medida di BBO/BAVP na 2018 y 2019 ya por mira un efecto asina grandi riba consumo local, kico lo bay pasa e aña aki cu un medida adicional na caminda ainda? Pasobra e beneficio nos a haya caba, cu ta e reduccion den inkomstenbelasting, cu mester tin efecto positivo riba e salarionan. Nos ta yega na canibalisa nos economia?

LJMADURO – 09-FEB-2020