Nos ta bay vota via un sistema electronico. Esey ta e noticia cu a yega na nos recientemente. Pa siguiente eleccion, a menos cu esey bin hopi rapido, nos no lo tin e sistema tradicional di vota cu papel y potlood cora. Riba su mes un bon decision? Nos por a tuma nota caba di e opinion di e lider opositor cu no ta pro e cambio aki. E no ta convenci cu lo tin un sistema confiabel unda por exclui fraude di cualkier tipo. Ta logico cu nos no mester pensa mes di introduci un sistema cu no por garantisa transparencia y siguridad. Nos por a tuma nota aña pasa con na Venezuela a konkel na grandi cu e resultadonan di e sistema digital, te tal grado cu e compania cu a asisti gobierno Venezolano den diseña y opera e sistema, a denuncia esaki y nan personal mester a huy for di e pais pa no cay den man di e dictadura. Tabata trata di mas di un miyon voto cu a aparece ‘de la nada’ pa aumenta e votonan pa e dictador. Awor, ta facil pa bisa cu cerca nos esey no ta bay pasa, pero ta importante pa no solamente bisa esey, pero proba tecnicamente cu e garantianan t’ey.

Di otro banda, si nos ta interpreta e informacion duna bon, no ta asina cu ta contemplando un trayecto totalmente digitalisa. Loke ta bay cambia ta e proceso di e formulario di voto, cu ta desaparece, pa duna luga na un voto riba un mashin electronico, cu ta registra e voto y ta duna e votante un comprobante riba papel, cu e por deposita den un urna pa e conteo manual. Di esaki nos ta deduci cu por lo demas tur cos ta keda mescos. Tur hende contento?

Wel, no. Loke nos ta haya falta aki, ta di e preguntanan clave cu mester haci prome cu yega na e conclusion cu cambia pa metodo electronico ta e solucion. Solucion pakico? Pasobra si e conclusion ta cu e sistema ta bon, anto lo nos bisa: “if it ain’t broke, don’t fix it.” Pues kico a topa como problema den e actual sistema cu ta pidi pa cambio urgente. Y seguidamente e pregunta si e metodo nobo ta duna e solucion pa e problema detecta, na un prijs rasonabel. Ban tira un vista anto riba kico nos por topa na asunto cu ta pidi mehoracion.

Uno ta e forma di notifica e ciudadano cu e por bay vota. E ‘oproepingskaart’ na e momento aki no tin un tipo di reconocimento digital cu por facilita e proceso inicial na e urna di votacion. Un chip of un barcode riba e carchi por haci cu e check na e stembureau por bay hopi mas facil ya cu ta activa automaticamente e file di e persona. Esaki ta un parti di innovacion cu no lo conta cu desaprobacion di ningun hende. Naturalmente tin mas metodo pa identifica e persona cu ta bin vota, por ehemplo reconocimento facial o di fingerprint, pero ta metodo cu por bira costoso y pa talbes un cantidad bastante limita di intento di fraude. Mester keda mantene un balance entre e proposito, e utilidad y e costo di tur esaki. Seguidamente por busca forma pa facilita e votacion mes, pa cual tin pensa pa introduci e mashin di votacion, na luga di e papel. E uzo di un ‘paper trail’ cu despues ta bay den e urna pa control manual, loke ta un sistema dobel, cu ta mustra bunita como control, pero ta haci e sistema mas caro cu e ta caba. Por lo demas nos por comprende cu e idea ta pa laga e resto di e organisacion manera cu e ta. Sin embargo, nos tin algun sugerencia. Pakico ta asina importante cu e colaboradornan di e partidonan haya sa exactamente ken a yega pa vota? Desde ki tempo esey ta nan asunto? No ta aki mester mehora, teniendo un proceso discreto na mesa pa verifica identidad, sin anuncio ‘en voz alta’ ta ken e ta? No ta aki ta stimula e clientelismo riba cual practica tradicional di coercion politico ta basa? Simplemente aboli esey. No ta bay solamente pa e punto cu e voto ta secreto. Un ciudadano mester sinti su mes comodo ora e ta bay eherce su derecho. No ta asunto pa hiba un control politico ta ken a bin vota o laga. Kibra cu e tradicion aki lo ta un bon innovacion cu probablemente no a pensa, ainda. Di otro banda, e participacion di un grupo bastante grandi di comunidad na operacion di e urna, di tur partido, ta garantisa e transparencia di con e proceso ta bay durante henter e dia. Esaki ta algo bon cu mester keda conserva, pasobra ta un momento cu hopi ciudadano tin e oportunidad pa haci algo, como boluntario, pa nan pais. Un momento di ‘sense of community’ cu mester keda.

Tambe cierto forma di votacion electronico por facilita ciudadano vota na un otro urna. Mirando e trafico riba dia di eleccion esey por ta un fabor grandi na hopi persona trahando. Resumiendo, lo ta bon pa repasa henter e proceso completamente, y no piki algun elemento so pa mehoracion, loke ta e impresion cu nos ta haya actualmente.