Algun luna atras a reporta cu riba diferente red social operadornan tabata publica potret di hende riba cabay cu paisahe di lama riba nos lamanan y promoviendo servicio di tour cu nan ta provee.
Den e mesun reportahe aki, a splica cu Departamento di Naturalesa y Medio Ambiente (DNM) a informa publico en general y specialmente e operadornan di e tour cu e bishitantenan di nos isla cu tin regulacionnan vigente cu ta prohibi core cabay riba nos lamanan.

Esaki no tabata un sorpresa pa motibo cu e ley aki ta desde 1987 y ta keda importante pa tur hende ta consciente di e leynan aki, cual ta inclui e Landsbesluit openbare wateren en stranden y e Algemene Politie Verordening (APV). Den e articulo 25 di e Landsbesluit ta stipula claramente cu ta prohibi pa core cu cabay (trekdier) riba beachnan (stranden). Ademas, articulo 42 di e Algemene Politie Verordening ta specifica e sancionnan mara na incumplimento di e articulo menciona.
Den e ultimo tempo, DNM a ricibi keho indicando cu tin compania, operador y/of trahado cu no ta mantene nan mes na e leynan. Pa e motibo aki, nos a enfatisa e importancia di respeta e regulacionnan aki pa proteha nos naturalesa y medio ambiente. Nos beachnan no solamente ta e fundeshi di nos pilar economico di turismo, pero tambe ta hogar pa un diversidad di sortonan di e bida marino, incluyendo cangreunan y otro organismonan chikito.
Tambe riba beachnan turtuganan di lama ta subi pa pone nan webonan. E excremento (pupu) di cabay por trece un desbalansa den e ecosistema delicado aki y ademas no ta crea un ambiente agradabel ni atractivo pa esnan cu ta bishita nos beachnan pa relaha y disfruta di nos lama.
DNM a haci un yamada na tur compania cu ta ofrece ‘tours’ di cabay pa informa nan trahadonan encarga cu e tours, y tambe esnan cu ta bende e atraccion aki pa nan na e hotelnan (activities desk), pa no promove actividadnan di core cabay riba beach. Algun compania cu ta haci ‘photoshoot’ tambe a publica potretnan na unda cabay y cliente ta riba beach.
E topico aki a bin dilanti atrobe recientemente pa motibo cu a yega informacion na mesa di redaccion di Bon Dia Aruba cu te ainda nada no a cambia a pesar di accion di DNM.
Segun e informacion ricibi, un ambientalista a skirbi tocante e topico aki unda el a expresa cu te ainda e tournan aki ta tumando luga y e operadornan ta orguyoso di esaki. Den e articulo, e ambientalista a skirbi “den interes di proteha nos lamanan precioso, gobierno a purba durante e ultimo aña educa ambos publico y operadornan di tour tocante e hecho cu core cu cabay riba nos lama ta prohibi pa ley. Mientras e campaña di informacion tabata exitoso te na un extento cu publico, te ainda tin algun operador cu no solamente ta ignora e prohibicion pero a bira mas agresivo ainda den promove nan tour. A yega momento pa gobierno tuma accion fuerte contra e operadornan aki.”
Segun e ta conta, e operador mas prominente a cuminsa haci publicacion riba rednan social pa contraresta gobierno su campaña di informacion. Algun siman atras nan a promove nan tour pa medio di publica den e grupo di facebook All Things Aruba, cu varios potret di nan cabay riba lama, y ora nan a ser cuestiona tocante e permiso pa core cu cabay riba lama, nan a responde cu “no worry, nos por sigura cu nos ta haci limpiesa semanal riba lama.” E ambientalista a señala cu aunke berdaderamente nan ta haci un limpiesa semanal, esaki ta laga 6 dia pa siman cu excremento (pupu) di cabay riba lama, cual por afecta e balans delica di e ecosistema na costa, sinembargo mas importante cu esaki, ta e hecho cu presencia fisico di cabay na lama ta impacta e santo cu ta un habitat sensitivo.
E ambientalista a splica cu un buskeda riba google ta indica cu DNM ta acepta kehonan oficial cu potret y informacion pa interveni den casonan asina, sinembargo e ta trece dilanti cu tin 2 aña di potret, publica pa e operador di e tour mes, sin cu a tuma accion, cual ta duna e impresion cu e ley no ta trahando of e no ta husto, “e ley mester aplica na tur hende of ningun hende. Gobierno ta encarga cu e proteccion di nos lama – si nan ta serio tocante esaki nan mester sanciona e operadornan aki y suspende nan licencia si nan sigui cu e tournan. Si no, nan mester repela e prohibicion y laga tur hende cu ta cumpli cu e ley tin e mesun acceso cu nan tin – sea riba cabay, jeep of UTV. E momento pa accion ta awo. Sea ningun hende ta core riba lama of tur hende por.”
E tempo aki caba nos a comparti e referencia di DNM su website unda por haya tur e leynan di proteccion di sortonan y e leynan medio ambiental vigente y DNM a comparti di ta habri pa dialogo riba e tema aki durante orarionan di trabou y a informa cu tambe ta ricibi kehonan oficial via email na info@dnm-aruba.org cu potret y informacion pa asina nos interveni den e asunto aki.
Mediante conscientisacion y colaboracion mutuo nos por logra un bon comprondemento y asina preserva e beyesa natural di nos isla pa futuro generacion tambe por disfruta di esaki, pero tambe nos autoridadnan concerni mester tuma accion contundente contra cualkier compania o persona cu ta actuando den contra di nos ley.
Di mesun manera cu tabatin critica tocante e daño cu ATV/UTV ta haci na naturalesa y a tuma accion den e area aki, di mesun manera e kehonan sumamente valido y relevante tocante coremento di cabay riba lama tambe ta merece accion, y mas ainda tumando na cuenta cu ta trata di algo cu su prohibicion ta ancra den ley y e violacion di esaki ta uno tumando luga pa varios aña y di manera sumamente publico.



