E rol di COHO ta pa asisti Gobierno pa ehecuta e landspakket cu ta inclui reformanan cu a acorda riba dje. Esey ta e esencia di locual Saskia de Reuver, Director General pa Relacionnan di Reino di e Ministerio pa Asuntonan Interior y Relacionnan di Reino a bisa.

De Reuver tabata compaña pa otro ehecutivonan publico cu a traha riba e proposicion di ley di consenso di Reino riba e organo Caribense pa Reforma y Desaroyo. E ehecutivonan publico ta esnan cu a traha riba e ley y a presenta e proyecto di ley na Februari na tur e Parlamentonan di Reino Hulandes.

Parlamentarionan di Corsou, St. Maarten, Hulanda y Aruba a ricibi un splicacion tecnico di COHO durante e encuentro Parlamentario di Reino na St. Maarten, esta IPKO. E ambtenaarnan di e cuater paisnan cu a traha riba e ley a duna un ilustracion y a contesta pregunta tecnico, con e structura ta y con mester interpreta e ley.

De Reuver a introduci e ekiponan di tur cuater pais den Reino cu a traha hunto pa adapta e proposicion di ley di consenso di Reino di COHO despues cu Raad van State y e diferente Raad van Advies di e paisnan a duna consehonan skerpi, den sentido cu e prome iniciativa lo a tuma hopi autoridad di e paisnan riba su encargo. E gruponan di ehecutivonan publico a produci finalmente e concepto cu ta na tur e Parlamentonan.

E ekipo di Aruba ta consisti di drs. Indra Zaandam di Ministerio pa Asuntonan di Finanzas, Derrick Werleman Director di Finanzas, George Croes, Director di Direccion Legislativo y Asuntonan Huridico y Carlos Guaimo, Consehero Huridico di Ministerio pa Asuntonan General.

Zaandam a splica cu ademas di ley di consenso di Reino riba COHO, Aruba tin tambe e ley di consenso di Reino riba Supervision Financiero, esta e Raft. Hopi di e stipulacionnan di e ley Aruba Financieel Toezicht, LAft ta den e RAft, tur ta dirigi pa baha e debe di Aruba y stimula reforma, tur pa crea resiliencia. Segun Indra Zaandam, riba tur momento a negocia na un forma constructivo. “Hulanda y Aruba a palabra e landspakket na November 2020 y Aruba ta cumpli cu tur e palabracionnan di e landspakket, cu por mira den e reportahenan di ehecucion.” E prioridad ta pa cumpli cu e programa y awor ta keda na Parlamentonan di Aruba y Hulanda pa codifica e palabracionnan aki.

COHO

Jan Willem van Rossum di BZK a trece e elementonan mas importante di e ley di consenso di Reino COHO, manera e structura, autoridadnan di Gobiernonan y Parlamentonan di e paisnan di Reino den Caribe, y fluho di placa y rol di C(A)ft.

Pero van Rossum a mustra cu ta importante pa ilustra kico e ley di COHO kier regla y pakico e rijkswet. E obhetivo ta desaroyo y implementacion di reforma dirigi na resiliencia y pa ta prepara pa futuro, cu ta carga pa e propio paisnan. “’Ownership’ di parti di e paisnan mes, ” van Rossum a bisa. “un pensamento cu mester penetra cerca Gobierno di Hulanda despues di e opinion di Raad van State.” Tarea di COHO, financia pa Hulanda ta pa duna sosten y eherce supervision riba implementacion di e palabracionnan. “E cambio di e proposicion ta encera cu e tarea di COHO a bira mas chikito, pa motibo cu ta e paisnan mes ta responsabel pa ehecucion,” segun van Rossum.

Mester di COHO?

COHO cu tin tareanan y autoridadnan independiente. Pero manera Prome Minister Evelyn Wever Croes mes a puntra su mes, pakico mester di un organo asina si Aruba ta cumpliendo, por ehempel cu e Tijdelijke Werkorganisatie, TWO cu ta basa riba areglo interno. Van Rossum a bisa cu a scoge pa un organo publico cu ta opera independiente pa por eherce supervision. Esey semper tabata e palabracion, esta cu expertonan independiente cu distancia di Ministerio di Interior y Relacionnan di Reino y tambe gobiernonan di e tres paisnan por brinda garantia (di continuidad). Mas ainda, e ley di consenso di Reino COHO ta sigura miho un estado di derecho, y por garantisa contribucion financiero di parti di Hulanda y di e forma aki tin e participacion di tur cuater Parlamento di Reino.

Structura

E ley di conseho di Reino COHO ta crea un structura di cuater nivel. E prome ta e ley mes cu ta crea e base huridico. Despues ta sigui e landspakketnan, cu ta acuerdonan bilateral cera cu Hulanda y e Gobiernonan di e tres paisnan. E landspakketnan ta palabracionnan riba reformanan cu e paisnan lo implementa. E di tres nivel di e ley ta e agenda di ehecucion cu ta determina con ta implementa e reformanan y e nivel cuater ta e programanan y con COHO lo brinda sosten. Esakinan ta e plan di accion, cu paisnan mes mester traha y COHO mester aproba.

Gobiernonan y Parlamento ta keda cu nan tarea y autoridad Constitucional pa realisa e reformanan, y COHO t’ey pa duna sosten y supervisa. E responsabilidad politico na Parlamento pa e decisionnan riba reforma ta keda cerca Minister pa Asuntonan General (red. Prome Minister Evelyn Wever Croes) y Parlamento por yama COHO cada kwartaal pa haya informacion tecnico riba con e proceso ta bayendo. Van Rossum a bisa cu e ley ta brinda Gobiernonan e posibilidad pa argumenta si cierto procesonan mester continua of no. Y Gobierno por sali di e rijkswet aki unicamente cu aprobacion di un ley nacional, cu ta garantisa participacion di Parlamento den un decision asina.

Obligacion di Hulanda

E ley ta obliga Hulanda pa brinda e medionan financiero pa ehecuta e palabracionnan, van Rossum a continua, manera e ta regla den articulo 22 di e ley. E articulo no ta duna un suma ilimita, pero en principio, ta dos fluho di fondo. E prome ta directo pa Ministerio BZK y e otro, indirecto pa COHO. E prome ta sosten di likides si tin necesidad. Prestamonan na cero porciento di interes, unda C(A)ft lo tin su papel di conseho. E di dos fluho ta e fondonan cu Hulanda ta pone disponible na COHO den realisacion di e plannan di accion, manera contribucion di experticio. E gastonan aki ta bin riba cuenta di presupuesto di BZK of otro Ministerio Hulandes. E medionan financiero cu Hulanda ta pone disponible, no ta cubri e gastonan di reforma den su totalidad. E financiamento di e reformanan ta keda responsabilidad primario di e paisnan mes. Pero COHO por sostene implementacion pa medio di proyectonan.

E nivel di medio financiero ta keda determina regularmente den combersacion cu Minister di Asuntonan General y Ministerio BZK, cu aprobacion di Conseho di Minister di Reino. E medionan financiero di Hulanda ta depende di palabracionnan cu cera na comienso di un ciclo di reforma, pa asina e paisnan sa kico mester cumpli cune.

Tambe a ilustra e constelacion y nombracion di COHO, cu ta consisti di tres miembro di directiva, cu ta nombra a base di experticio. Dos miembro mester tin afinidad di e tres paisnan di Reino den Caribe. Nan ta haya sosten di un cuerpo di ambtenaar. E tarea ta specifico. Gobiernonan ta traha e plannan di accion pa cumpli cu e agenda di ehecucion y COHO mester aproba esakinan. Tambe ta determina si ta duna medio financiero na Gobierno; ta brinda experticio y capacidad di implementacion pa e implementacion, ta haci revision aparatonan y entidadnan publico, incluso companianan di Gobierno y ta brinda subsidio na individuo y companianan. Pero COHO no por haci ningun di e trabounan aki, sin cu e pais, den e caso aki, Aruba a aproba esaki den e agenda di ehecucion of plan di accion. manera e ta describi den articulo 25 di e concepto di rijkswet.

Di otro banda, COHO por stop tur sosten (financiero) na su disposicion, si Aruba no cumpli cu e plan di accion na tempo of na e forma acorda. Pero COHO por evalua tambe si e plan di accion ta den liña cu e palabracionnan haci den e agenda di ehecucion. Y e di tres ta cu Hulanda ta duna e medionan si Aruba ta cumpli cu su palabracionnan, basa riba conseho di COHO. CAft tambe por haci un evaluacion pa Secretario di Estado pa Relacionnan di Reino.

Bon Dia Aruba lo amplia riba e rol di e ley di consenso di Reino Aruba financieel toezicht den un siguiente edicion.

Mester bisa cu tabatin diferente pregunta di Parlamentarionan di e tres paisnan riba e ley di COHO, particularmente riba nan autoridad. De Reuver y van Rossum a keda enfatisa cu e ley actual ta duna Gobierno e responsabilidad pa ehecuta e reformanan y e Parlamentarionan e autoridad pa controla Gobierno.

Mientrastanto awe IPKO ta conclui, y lo tin presentacion di e conclusionnan den un conferencia di prensa awe merdia.