Partido Raiz – entregando un peticion na ministernan pa bin cu mas transparencia den nan proceso pa establece e proyecto Zoëtry na Isla di Oro – kier haya acceso na cierto documentonan cu ta e base pa tuma e decisionnan di bin cu proyectonan den areanan di naturalesa. Nan ta pidi esaki pa comunidad tambe.

Ayera mainta tempran Ursell Arends, lider di partido Raiz, a pasa hunto cu Tai-Foo Lee na bestuurskantoor pa pidi ministernan encarga cu turismo, infrastructura y medio ambiente y minister di asuntonan economico, pa bin cu mas transparencia riba e desaroyo di e proyecto na Isla di Oro, cual lo por tuma luga si bin cu e cambionan necesario den e plan di desaroyo teritorial (ROP).

E peticion cu nan a entrega na ministernan ta encera – a base di ley di transparencia di gobernacion (Landsverordening Openbaarheid van Bestuur) – cu partido Raiz kier mira diferente documentonan cu lo a sirbi como base pa bin cu e proyecto aki.

Esaki ta inclui primordialmente e estudio riba impacto socio economico (social economic impact assessment) y alabes e estudio riba e impacto medio ambiental (environmental impact assessment).

Bogando pa transparencia maneho di naturalesa

Raiz su meta cu esaki ta pa mira si en berdad e ministernan concerni ta tumando en cuenta e consehonan cu nan ta haya di e diferente departamentonan gubernamental, pero tambe pa mira si solamente ta basa e decision pa ehecuta e proyecto a base di e rapport entrega pa e propio desaroyadonan, cual no ta un documento imparcial pa determina cual e impacto lo ta riba naturalesa, economia y comunidad. Sr. Lee ta añadi: “Inversionistanan di e propio proyecto no lo bin cu rapportnan cu lo descarta nan proyecto of papia malo di e proyecto. Eseynan no ta rapportnan relevante ni imparcial.”

”Nos sa cu e proyecto aki tin basta tempo ta canando, pues pa e rason aki nos kier tin acceso na tur e documentonan cu e grupo isla a entrega na gobierno pa asina nos tambe por formula nos opinion corecto a base di datonan. Nos ta haya cu e decisionnan cu gobernacion y parlamento ta tuma mester ta a base di datonan y no emocion.”

Raiz kier enfoca riba e area aki como punto di atencion, mirando cu esaki ta un di e 16 areanan cu lo mester a cay bou proteccion legal como area di naturalesa. “Si mi no ta hera, dia 13 di februari 2013, unanimamente parlamento a pasa un mocion cu ta delinea e 16 areanan aki como area di naturalesa y ta pone nan na maneho di Parke Arikok. Y si parlamento a dicidi di pasa e mocion e ora ey mi ta haya esaki mester tuma bira un tipo di maneho.”

Minister encarga cu medio ambiente, mientrastanto tabatin un conflicto cu e directiva di e fundacion encarga cu Parke Arikok, mirando cu nan a cambia nan statutonan. E minister te hasta a declara den prensa varios biaha cu si ta necesario, aunke e no kier bay asina leu, lo bay parlamento pa crea un fundacion nobo pa maneha e areanan aki. Ki intencion e minister lo tin cu esaki no ta conoci.

Ora Bon Dia a trece esaki na atencion di sr. Arends, di su banda el a comenta bisando: “Nos no ta kere cu un discusion entre e directiva di e parke y e minister mester nifica cu e directiva mester bay. Den mundo moderno cu nos ta biba, mi ta kere tur hende por surpasa diferencia den opinion por medio di sinta na mesa y papia cu otro pa crea solucion. Mi ta kere Parke Arikok a haci un bon trabou den maneha e parke e ultimo añanan cu nan diferente esfuersonan.”

Durante tratamento di presupuesto Bon Dia a acerca minister di turismo riba e aspecto di e rapportnan cu gobernacion anterior a basa nan mes riba dje pa dicidi riba e proyecto aki. Manera minister di turismo a menciona e tempo ey, e ta haya cu mirando cu e cambio den e ROP lo por tarda 1 pa 2 aña ainda, lo mester bin un rapport nobo imparcial di un otro instancia, teniendo na cuenta consideracionnan di NGOs. “Sinembargo, esaki ta e tipo di proyectonan cu nos kier pa bin mas na Aruba. Tin tiki di e tipo aki den Caribe y e ta un mercado nobo pa nos explora.”

Eco-hotel no ta existi’

Sr. Arends ta splica cu ta treciendo esaki na atencion di e ministernan mirando cu tabatin un protesta – manera nos a publica anteriormente -riba dia 2 di april ultimo dilanti Isla di Oro, unda varios instancianan no gubernamental (NGO nan) lidera pa Aruban Warriors a protesta contra e desaroyo di e proyecto Zoëtry cu lo kier establece su mes como un ‘eco-hotel’ na costa di e mangelnan.

Ademas, segun sr. Arends, ‘no ta existi un eco-hotel’. Esaki ta concorda cu opinion di Aruban Warriors, cual a yega di expresa na Bon Dia cu e nomber ‘eco-hotel’ ta un ‘contradiccion den terminologia, manera papia cu un lenga dobel’. Sr. Arends, contestando pregunta di un colega di prensa di medio 24ora, si eco-hotel no ta existi, a expresa cu ‘eco-hotel no ta existi, pasobra tur hotel ta haci daño na naturalesa. Ora bo bay construi bo tin cu bay haci daño na naturalesa’.

Aunke Raiz ta pone un enfasis basta grandi riba e aspecto medio ambiental cu nan peticion den cuadro di transparencia, nan ta señala tambe na diferente estudionan unda por mira cu e impacto riba comunidad di bin cu mas hotel ta mucho grandi pa carga. Sea pa gobernacion of a costo di aspectonan social, Raiz ta pidi pa bin cu un moratorio riba hotelnan. Segun sr. Lee, ‘esaki no ta solamente Raiz ta pidi pe. Nos por mira cu e tin sosten di comunidad riba medionan social y di comunicacion, pues nos ta haci esaki no solamente pa nos votadonan pero tambe pa comunidad en general’.

Raiz ta referi na un estudio di oficina di turismo (ATA) titula ‘Cu mira pa futuro’, unda personanan cu a participa cu e estudio aki pa gran parti ta opone mas desaroyo den sector hotelero, cu excepcion di ‘boutique hotels’, di 10 pa 100 camber den area di San Nicolas of otro areanan. Esaki ta coincidi tambe cu e mocion entrega pa parlamentario Daphne Lejuez (MEP), unda ta pidi pa bin cu un moratorio temporario riba hotel, cu excepcion di e tipo di hotelnan aki.

Aunke Raiz mes no ta contra tur tipo di desaroyo, nan ta haya cu mester bin mas sondeo pa haya sa ‘unda nos ta awo y unda nos kier bay prome cu nos pensa di sigui desaroya mas hotelnan’.