Nos ta atrobe unda nos no mester ta cu e supervision financiero di Reino, cu ningun accion local por kita.Oposicion contra e ley na Aruba por preveni aceptacion di un ley di Reino pa supervision, pero no por kita e supervision mes, cu a cumpli 10 aña na vigor recientemente. E sucesonan desde cu e propuesta di ley a bira conoci, ta mustra cu nos ta bayendo pa un repeticion di desinformacion cu no lo yuda pa logra un evaluacion apropia di e propuesta conhunto aki. Apenas e propuesta pa e ley di Reino, y e ley local, ambos producto di colaboracion gubernamental Arubano – Hulandes, a bira disponible pa consulta, por mira cu e partido grandi cu a colabora den preparacion di e ley, ta organizando pueblo cu accion di firma contra loke nan mes mayoritariamente a propone. Den un declaracion di e anterior ministro di finanzas ta resalta e critica cu e actual ministro di finanzas lo a declara cu 90% di e ley di Reino ta haci bao responsabilidad di e anterior ministro presidente. Nos no ta bay discuti si e 90 ey ta e porcentahe corecto, si e ta poco menos o poco mas, contal cu e critica ta cu den e porcentahe minimo di responsabilidad di e actual ministro presidente lo a “traiciona Aruba” y a “regala autonomia” (financiero) di Aruba den e proceso.

Nos no ta confirma ni desmenti na fabor di ningun banda, pero nos lo tin gana di haya sa ta kico specificamente den e mas o menos 10% ey a seya perdida di autonomia di Aruba, manera a denuncia. Manera vocifera caba den varios edicion anterior di nos Editorial, desde e promer momento na 2015, cu gobierno di e tempo ey a logra evita un ley di Reino di supervision, no di consenso sino di imposicion, proponiendo un supervision den ley local, tabata visto y conoci pa tur esnan cu a tuma e molester di studia contenido di e ley local ey (LAft), na vigor awe y pa tempo indefini si no bin un ley di Reino, cu e ley aki den linea general tin e contenido clave di e promer ley di supervision pa Corsou y Sint Maarten. E tempo ey, manera cu a yega na un acuerdo cu Hulanda pa por hinca e contenido di supervision den ley local, specialmente e control di proceso presupuestario previo y posterior, tabata cla cu e ley di supervision di Reino cu lo a bin si no a propone e ley local, tabata practicamente copia di e ley di e otro islanan menciona. Y esaki tambe pa un motibo logico: den Reino semper ta trata na mantene cierto uniformidad di legislacion den henter e teritorio, entre otro pasobra esaki ta beneficia claridad den hurisdiccion despues, loke ta un beneficio tambe pa tur ciudadano. Asina anto, a hinca e ley di supervision – cancela na ultimo ora na 2015 – den e ‘bachi’ di un ley local. No cu nos ta di acuerdo cu e terminologia, pero ta aki, na 2015, por a papia di ‘perdida di autonomia’ si acaso ta desea di yama esey asina, y cu ademas por lo pronto no lo por recupera tampoco. Den e decada cu a transcuri despues, si tur cos a bay na orden no lo tabatin mester di ningun ley di Reino, e supervision ey lo no tabata mucho mas cu transmiti e contenido di e ley di Aruba pa un ley di Reino nobo, cu e mesun contenido clave den tur version desde 2010. Pero kico anto a bay robez? Na momento cu a firma un protocol nobo pa continua e normanan pa supervision na 2018, a bin e famoso intento di fraccion di e partido grandi den gobierno e tempo ey pa ‘delete’ gobierno di Reino for di e ley local y reemplaza esaki cu poder decisivo di parlamento di Aruba. Sin embargo, esaki tabata meramente wega di mucha pasobra den bida real bo no ta deshaci asina facil di supervision imponi di Reino. Ta e suceso aki, di cual nos por imagina cu ‘in hindsight’ e autornan no lo ta orguyoso, a incentiva e intento Hulandes pa pasa e supervision financiero pa un ley di Reino. Y aki nos ta awe, atrobe, cu posiblemente un negacion parlamentario di e actual propuesta. Si resulta asina, ta respeta esey pasobra parlamento ta soberano den su propio decision. Gobierno Hulandes no por forza Aruba acepta un ley di Reino, no uno di consenso en todo caso. Y na e altura aki uno di imposicion no ta parce probable ni factible. Loke si ta importante, ta cu mester keda bon cla pa henter comunidad cu nenga un ley di Reino no ta significa fin di e supervisiondi Reino, cu ta bon estableci den nos actual ley local. Y pa tur claridad: ningun gobierno ni parlamento local no por cambia nada cu Hulanda no ta apoya den e ley local di supervision, pasobra e representante di Rey, nos Gobernador, lo mester firma cualkier ley pa e bin na vigor. Aruba a lubida caba cu e ley aproba na 2019, cu lo a elimina Reino den nos ley di supervision, a keda benta den un lachi y nunca a haya firma pa bira oficial? Esey pasobra Hulanda a laga sa bon cla cu lo a impedi e ley yega na vigor, asina simple. Si acaso nos keda awor cu un ley local so, atrobe no lo permiti ningun cambio den e ley local cu Hulanda no ta apoya. Abuso di poder di nan? No, esey yama ‘autonomia’, no independencia.