Na Aruba 1 den cada 2 homber entre 25 pa 64 aña di edad tin presion halto y pa hende muhe esaki ta 1 den cada 3. Presion halto ta un enfermedad cu por bira peligroso si no trat’e na e forma corecto. Curason ta un organo cu ta traha manera pomp y ta manda sanger via ader y benanan pa tur parti bo curpa. Ora e curason no ta traha bon of adernan ta cerando, un persona su presion ta subi mas di 120/80. Presion di sanger cu keda riba 120/80 pa un tempo largo, e ora ey ta papia di presion halto y esaki por haci daño na diferente organo manera, e curason, celebro y riñon. Plataforma Promocion di Salud, den cual tin representacion di Departamento di Salud Publico, IBiSA, AZV, hospital dr. Horacio Oduber hospital, Wit Gele Kruis, ImSan y SVb ta recorda tur hende cu presion halto por mata hende silenciosamente. Mas ainda durante 15 pa 26 di mei ta para keto na e factor di riesgo cu ta Presion Halto.

Ta normal cu presion di sanger ta varia durante e dia y esaki ta bin pa motibo di e actividadnan cu un persona ta haci. P’esey un solo midi no ta suficiente pa husga e presion di un persona. Plataforma Promocion di Salud ta recorda tur hende cu mas ainda ta importante pa controla nan presion ora cu e edad ta riba35 aña, mas ainda si algun miembro di famia tin presion halto of si e estilo di bida no ta bon, manera bebe hopi alcohol, tin hopi stress, ta huma sigaria, come menos saludabel, haci poco actividad fisico y\of peso di mas.

Tin manera cu por evita presion halto y un di nan ta ora ta mantene un nutricion saludabel. Haciendo uzo di mas berdura y fruta ta haci cu e sanger ta menos diki y esaki ta baha e presion di ader y benanan. Berdura y fruta ta contene poco vet, tiki of nada di salo, no ta contene colesterol y ta rico na potasio. Ta importante pa sa cu potasio ta yuda baha presion. Algun producto saludabel cu ta contene fibra ta yuda. Producto cu fibra ta grano menos procesa manera aros bruin y pan integral, esta bruin y volkoren, bonchi manera bonchi wowo preto, bonchi cora;fruta y berdura fresco of di diepvries. Tambe por haci un combinacion pa aumenta e cantidad di fibra, manera batata cu spinazie of pasta cu broccoli.

Cushina cu hopi salo ta pone cu e presion ta subi y p’esey ta recomendabel pa uza menos salo. Esaki ta bin pa motibo cu salo ta wanta likido. Ta importante pa corda cu ora di prepara cuminda, haci uzo di menos salo, no pone salo na mesa, cuminda cumpra afo mayoria biaha tin hopi salo, evita di come snacksnan salo, siña prepara cuminda cu diferente condimento fresco. Hopi hende no ta lesa e envoltura ora di cumpra un producto, pero ta importante pa lesa esaki pasobra por mira cuanto sodium tin den dje. Bon pa sa cu ora tin indicacion di“low soduim”, cu e producto ta contene 140 mg di sodium y percura pa no uza mas cu esaki. Ora tin indicacion di “very low sodium” e contenido ta 35 mg di sodium y sodium free ta contenesolamente5 mg di sodium of menos.

Bahamento di peso tambe ta nifica e posibilidad pa haya presion halto ta bira menos. Pa por logra esaki ta bon pa inclui producto saludabel, come na midi y come menos cuminda hasa. Haciendo esakinan tambe ta yuda reduci e riesgo di haya otro enfermedad manera diabetes of problema di curason y hopi mas. Plataforma Promocion di Salud ta recomenda pa haci mas actividad fisico pa yuda baha e peso. Por cuminsa cana 3-5 biaha pa siman te yega na e recomendacion pa tur dia por lo menos mey ora. Prome cu bo cuminsa cu cualkier programa di ehercicio of cambio drastico den comemento, consulta cu bo dokter di cas. Limita e uzo di alcohol, pasobra alcohol tambe por subi un hende su presion door di pone e curason bati mas lihe. Humamento y stress tambe ta hunga un rol importante den presion halto.

Presion halto ta un enfermedad peligroso, p’esey ta importante pa esunnan cu tin esaki bebe nan pildo di presion manera mester ta, bebe hopi likido y no come nada di salo agrega. Siña conoce bo curpa, controla bo presion regularmente cerca bo dokter di cas, na un instancia di salud of si tin un mashin di presion na cas por haci esaki semanalmente. Tambe por acudi na Bus di Salud si esaki ta den bo bario of na pia di bo trabou.