ORANJESTAD – Servicio di Impuesto Aruba (SIA) tin problema structural cu su sistema di computer y comunicacion cu cliente. Esaki no ta algo nobo, sinembargo den e ultimo tempo tin mas y mas casonan unda ta mira cu ciudadanonan ta afecta den forma cu e instancia publico ta trapa riba nan derechonan.

E gobernacion actual a priminti cuater aña pasa cu ‘awor si’ nan lo cuminsa drecha e servicio di e departamento. Central den e mehoracion aki ta e proceso di digitalisacion unda e aña aki director Louanne Gomez-Pieters a bisa den prensa cu kier cuminsa manda e aangifte digital pa nan clientenan. Sinembargo SIA ainda ta trahando riba e retraso di procesa aangifte nan cu a yega awor na esun di 2012/2013/2014. Tur esaki nan ta riba papel. E problema ta cu e departamento ta keda uza e servicio di post mientrastanto e empleadonan mes ta admiti cu ‘tin problema cu post’.

“Nos sa di e problemanan di post” ta e contesta cu ta tende tur ora, asina varios cliente ta conta Bon Dia Aruba. Sinembargo ora di puntra si nan por manda cartanan importante, manera decision riba bezwaar, den un otro forma, esaki no ta posibel. Ora e clientenan ta purba di yama y haya mas informacion, mayoria biaha nan no ta logra telefonicamente pasobra no ta contesta telefon. E clientenan ta conta cu mester acudi na oficina. Sinembargo e no ta facil pa haya sa cuanto carta e departamento di impuesto a manda pa un cliente. E empleadonan na balie no por wak esey den sistema, nan ta bisa. Esunnan cu si por wak mas den e sistema, ta empleadonan cu clientenan mester yama. Locual, manera bisa, ta hopi dificil. Asina e clientenan ta conta, cu nan ta haya nan mes cu sorpresanan como cu tin cartanan ta yega via post, pero tin cu nunca ta yega.

Asina diferente cliente ta conta e storia cu nan ta haya aanmaning cu gastonan adicional y hasta deurwaarder. Un cliente ta bisa cu ta haya un aanmaning mientrastanto no tin un decision riba e bezwaar entrega ainda. Ora di atende na SIA, el a haya diferente storia di e empleadonan unda ta bisa tambe cu tin problema cu e sistema.

Datonan bieu
Un otro cliente ta conta cu a haya un dwangschrift di deurwaarder mientrastanto e comerciante aki nunca a ricibi un beschikking, ni aanmaning. Den e caso e empleadonan di SIA tambe a bin cu diferente version di kico a pasa. Un a bisa cu ta trata di un boet cu mester paga, sinembargo e otro empleado ta bisa cu den e sistema e ta mira cu no mester paga boet. “Esaki tin di haber cu e sistema y cu tin datonan bieu cu awor cu e traspaso pa e sistema nobo no a bay bon”, e cliente ta tende ora empleado ta papia cu un colega.

Ora di puntra si e mal comunicacion y tambe e echo cu Belastingdienst ta keda uza e servicio di post sabiendo cu tin problema cu esaki, ta conta como un motibo valido pa bay den bezwaar, e contesta di un empleado ta: “No, mi no ta kere cu esey lo wordo acepta”. Ora di puntra, kico e ora e cliente mester haci pa haya sa si departamento di impuesto manda carta, no a bin un contesta clave.

“Asina e departamento ta trapa riba mi derecho. Pasobra nan si ta manda un deurwaarder cu por confisca mi entrada etc., aunke nan tin problema cu nan sistema y ta keda uza e mal servicio di post. Y ora bo ta bay, bo ta haya diferente version. Y bo mes no por wak den e sistema pues bo ta keda depende riba kico e trahadonan ta bisa bo.” E cliente aki ta bisa cu e ta hopi importante cu bo ta haya bo carta na tempo. Pasobra tin termino fiho pa bay den bezwaar por ehempel. “Si bo ta entrega esaki laat, pasobra bo no a ricibi e carta na tempo, y departamento di impuesto no ta acepta e motibo cu post no ta traha bon, e ora bo ta keda sin opcion.” E ta bisa cu bo por bay corte, pero esey ta un procedura largo y costoso. “Lo ta great si hues den un caso por tik SIA riba su dede pa keda sconde tras e mal servicio di post.”

Mesun fout
Un otro cliente ta bisa cu tin foutnan cu tur aña e ta coregi, pero tur aña nan ta aparece bek riba e beschikking. Un aña el a bay asina leu, cu SIA ya a verreken e suma mientrastanto e tabata trata di mesun eror. E cliente ta conta el a tuma hopi bishita y telefon pa haya e placa bek, y ainda e no tin mucho confiansa cu e mesun fout lo bolbe aparece otro aña. “Locual mi ta haya fastioso tambe ta cu e empleadonan ta haci manera esaki ta algo normal. Nan ta tira culpa riba e sistema, e post etc, pero no ta realisa cu esaki tin consecuencianan grandi pa hende. Tin cu sigur ta haci nan esfuerso pa drecha e foutnan. Pero si bo mes no tin tur papel warda bon y tin e prueba, lubida. Mi a bin cu documentonan cu nan mes a bisa cu nan a perde. Increibel.”

E clientenan entrevista no kier sali cu nan nomber den publicidad. Un ta splica tambe: “Mi kier tene un bon relacion cu e empleadonan. Pasobra bo ta depende full di nan. Manera bisa bo no por confia e sistema. Nan mes ta bisa mi esey.”

Bon Dia Aruba lo sigui riba e topico aki y entre otro kier sa for di directiva si nan ta na haltura di e problemanan aki y con leu e proceso di digitalisacion ta.