Recientemente, Procurador General di Aruba, mr. Amalin Flanegin a duna un discurso den ocasion di instalacion di hues mr. Brandt y mr. Pijnenburg den Corte Comun di Husticia, den cual a felicita nan y nan famia, Corte mes y tur esnan presente na e ocasion.

Flanegin a repasa riba poder hudicial, cu ta consisti di miembronan di Corte Superior, e huesnan, y miembronan di Ministerio Publico, e fiscalnan di un pais. Ministerio Publico ta traha na interes di nos Pais y ta ehecuta su tareanan a base di diferente ley. A menciona e tareanan primordial pa OM ta percura pa cumpli cu ley, y persecucion di sospechoso cu a comete un delito, ehecucion di sentencia y otro decisionnan di hues.

“Tur e tareanan aki ta represivo y no preventivo. Aunke cu nos ta participa den cierto grupo di trabao cu ta encarga cu e parti preventivo, manera den e Veiligheidshuis Aruba, primordial ta nos tareanan represivo. Manera ta bisa den Papiamento: Ministerio Publico ta hunga su rol ora e baca a hoga caba,” el a continua.

 

“No ta mi intencion di duna les den nos structura estatal ni ley penal, pero si mi kier pidi atencion awe pa observacion encuanto nos comunidad cu ta preocupa mi.

“Mi a ripara cu ta spera di Ministerio Publico cu ley penal como instrumento por soluciona tur problema, hasta problema cu eigenlijk no ta su “core business”. Ademas di e hecho cu nos no por actua riba tur tereno, pasobra simplemente nos no tin suficiente hende (“capaciteit”) pa esaki, e realidad ta cu no ta Ministerio Publico den cierto situacion ta e prome yamá pa trata cu un problema of solucion’e.”

E Veiligheidshuis Aruba ta un red di partnernan di e cadena di husticia y e cadena di cuido. Meta ta pa aporta na seguridad di Aruba door di preveni y reduci cu hende ta cay back riba mal caminda (recidive), molester, criminalidad y asina yama ‘maatschappelijke uitval’ ora di problemanan complica (cu hende ta stop di funciona den comunidad). E hermentnan ta un combinacion di represion, intervencion y cuido. E partnernan ta (entre otro) Ministerio Publico, Polis, Voogdijraad, FCCA, Stichting Hunto y Wit Gele Kruis, pa menciona un par. Ademas tin tambe e partnernan flexible, manera OC y Departamento di salubridad public (fuente:omaruba.aw).

Flanegin a agrega cu “leynan penal t’ey cu nan funcion normativo (“normerende werking”), pero nan no ta cura. Y si e comunidad mes a percura pa duna cuido na un persona asina, kisas lo por preveni pa algo mas serio pasa. Situacionnan similar nos tambe tin cu trata di evita, dunando por ehempel cuido na e persona cu ta den e situacion dificil aki. Den Reino, pues tambe na Aruba, tin atencion pa duna ayudo door di introduci por ehempel un “crisisdienst”. Di e forma aki ta duna e cuido necesario na hende cu ta malo y ta trata di evita cu algo mas grave por sucede.”.

Ademas, Procurador General tabatin dos comentario relaciona cu mucha. “Desde cu mi a cuminza traha, mi a cera conoci cu diferente instancia importante cu ta traha o ta encarga cu nos muchanan manera Stichting Reclassering, Veiligheidshuis Aruba, Voogdijraad, diferente fundacion. A base di nan experiencia di trabao, nan a comparti nan opinion profesional pa cu e situacion cu nos muchanan ta confronta. E problemanan cu nos muchanan ta confronta ta varia.

“Tin problema por ehempel di comportamento, falta di guia, drop-outs di scol, problema di adicion na droga y alcohol, problema mental, falta di sosten di mayornan, amistadnan problematico, no tin un “steunend netwerk”, peer pressure. Di e cifranan cu nos ta dispone di dje encuanto actonan castigable cu muchanan menor di edad ta wordo sospecha di a comete, mi a conclui lo siguiente:

Di 2016 pa 2019 e cantidad di mucha sospecha di a comete un delito a subi di 98 pa 114 (16%).

Na 2020 ta tin un reduccion te 107 menor di edad, pero despues na 2021 un aumento te 123 y a sigui subi na 2022 te 167. Si compara e cantidad di 2022 (167) cu esun di 2016 (98), e subida total ta 70% den 6 aña.

Di kico ta sospecha cu e muchanan aki a haci?

Den 2020, 2021, 2022 te cu 2023 e menornan di edad ta wordo sospecha di a comete diferente tipo di delito manera: bringamento den lugar publico, maltrato cu arma, menasa, droga, destruccion, y tambe mata. Den e combersacionnan a bin dilanti cu ta mirando un reduccion den e edad di e muchanan cu ta bin den contacto cu husticia mientras cu e delitonan ta parce di ta bira mas grave.

Di e cifranan di añanan 2020 te cu 2023, e edad mas abao ta 12 aña y e sospecha ta di delito manera menasa, bringamento den publico, maltrato, hortamento, atraco.

“Nos muchanan ta esencial den nos comunidad y ta importante pa e futuro tambe di nos comunidad. Den nan interes, diferente iniciativa ta wordo tuma door di e poder ehecutivo, pero tambe priva y fundacionnan subsidia.

Mi ta pensa si cu ainda falta mas, cu nos tur hunto por haci den interes di nos muchanan.

“Como miembro di e comunidad aki nos tur tin un poder, cu no ta parti di e Trias Politica cu mi a menciona na comienso, pero cu nos cada un tin y mester eherce. Mi kiermen e poder di educacion/di coregi cu ta contribui pa preveni pa cosnan indesea of mas serio, un delito sucede, den nos comunidad.

“Pa nos muchanan ta esencial pa nan tin structura den nan bida diario, wordo educa, no solamente na scol caminda nan ta haya les di entre otro idioma, matematica y historia, pero primordialmente, educacion na cas door di nan mayornan, famia o otro grupo di sosten rond di un mucha.

“P’esey mi ta haci un apelacion pa hunto nos haci un esfuerso pa evita cu ta yega asina leu cu ta Ministerio Publico mester actua ora un mucha comete un delito. Pasobra e ora ey nos ta laat caba mientras cu nos tur sa cu keto bay preveni ta miho cu lamenta,” Procurador General a conclui.