Director di organisacion ambiental Aruba Birdlife Conservation Greg Peterson a expresa su opinion riba su pagina di Facebook tocante e proyecto di vivienda nobo, Smart community. E ta bisa cu e proyecto di su mes ta un hoya, sinembargo a base di e decisionnan tuma, e no ta merece e nomber smart su dilanti.

Siman pasa tabata tin e di ocho edicion di e conferencia Green Aruba na Hilton Hotel. Esaki manera conoci, ta un plataforma unda cu entre otro oradornan popular di diferente paisnan ta duna discursonan riba e ultimo desaroyonan di sostenibilidad y energia berde. Aruba atrobe a bira e anfitrion den e conferencia aki cu e tema ‘Sustainability in Motion.’ Manera nos a publica, e aña aki e tabata organisa conhuntamente cu Caribbean Electricity Utility Services Corporation (CARILEC), cual ta e asociacion principal di companianan di servicio publico di energia y industria den Caribe.

Diferente NGO’s tabata presente na e dos dianan aki pa entre otro scucha e oradornan y tambe network cu diferente hende riba e tema di desaroyo sostenibel. “Green Aruba: Anto tin e banda no asina sabi di desaroyo sostenibel,” segun sr. Peterson a inicia su post online. E ta bisa cu tecnicamente e smart community aki sigur por ta un hoya,pero cu na mes momento el a wordo construi na costo di un di e 16 areanan di naturalesa cu mester bira parti di Parke Nacional Arikok.

Tur 21 miembro di parlamento di Aruba a vota den un decision unanime na 2013 pa declara e areanan aki protegi, manera cu e organisacion aki continuamente a trece dilanti. Peterson a sigui comenta: “Un di e elementonan positivo den e conferencia aki ta e liña nobo di pensa cu a wordo introduci: den harmonia cu naturalesa. E proyecto di smart community su nomber lo mester wordo adapta pasobra e no ta den harmonia cu naturalesa ni den harmonia cu deseonan di parlamento y 11.000 persona cu a firma pa protege e areanan aki.”

Protesta contra e projecto
Manera cu nos a publica, e proyecto aki ta casi den su fase final. E ta situa na Kibaima, e area di Sero Teishi, na crusada di Spaans Lagoen cerca di Drive Inn. Mesora hendenan a cuminsa cuestiona e post di sr. Peterson y pa kico no a bin bisa nada na inicio di e proyecto, y warda pa cuminsa critica ora cu e proyecto ta casi na su fase final.

Algun comentario cu nos a tuma nota tambe ta cu tabata tin protesta contra e proyecto aki di hendenan cu ta biba cerca. Segun un persona a comenta riba e post di sr. Peterson, e hendenan cu a protesta no tabata kier atencion di media. Nan a subraya cu e hendenan tras di e proyecto ta legalmente fout cu e distancia di e hogarnan tin entre e proyectonan su parcelanan. Areanan di parcela mester a expande nan por medio di regla di DIP manera uza pa tur otro proyectonan di parcela. Esaki segun e persona a conclui su comentario, ta un di e motibonan pakico e proyecto aki a pasa den hopi tardansa. Ademas e ta hopi cerca di reservanan di awa historico.

Otro comentarionan tambe ta cu no tin fondo pa e proyecto aki anto p’esey tambe a haya tardansa. “Ora cu e proyecto aki a wordo pusha tras di portanan cera, tabata tin ciudadanonan cu a purba di preveni esaki di pasa na e area aki. A mustra tambe cu lo bini mas desaroyo na e area importante aki di naturalesa. Esaki toch a wordo pusha sin ningun consultacion cu expertonan local of esunnan cu tabata purbando di haci nan trabao a wordo bisa pa no comunica nada mas di e proyecto,” sr. Peterson a comenta.

E director di e organisacion ambiental aki ta di opinion cu semper ta parce cu ora ta trata desaroyo sostenibel, ta semper a base di show y casi nunca riba echonan. “E destruccion di area di naturalesa facilmente lo por a wordo preveni si e elemento di show no a prevalece.”

‘Smart Community Aruba’
E organisacion TNO a bini cu un tent disponibel na e conferencia di Green Aruba 2017 siman pasa pa asina informa esunnan interesa mas tocante e proyecto aki. Smart community ta un residencia di 20 cas unda cu den e prome fase akinan ta construyendo 15 cas hunto cu FCCA, WEB, Setar, Elmar y gobierno di Aruba. “E ta hopi interesante pa mira con nos por haci viviendanan na Aruba mas duradero. Tambe kico ta e lesnan cu nos por siña di esaki y con pa present’e na e publico di Aruba y splica nan con nan por construi un miho cas cu miho materialnan den futuro pa inverti den nan. Pa locual ta pues e parti di uzo di energia y rebaha esaki tambe,” Joeri van Dun, Sustainabale Energy & Battery Advisor di TNO Caribbean ta bisa Bon Dia. FCCA (Fundacion Cas pa Comunidad Arubano) su rol den e proyecto aki tabata e construccion di e viviendanan, tanto coordinacion y inspeccion di e trabaonan.

Actualmente e casnan ta kedando cla. Aworaki ta den cuminsa e proceso pa busca e personanan cu lo mester bay biba den e casnan aki. “Nos ta traha riba un profiel di e personan cu nos ta kere lo mester por biba eynan pa motibo cu esaki ta trata un projecto di investigacion/research. Diferente research lo wordo haci por medio di TNO anto p’esey mes nos mester tin personanan cu kier participa den e research aki,” Franklin Leest, PR di FCCA ta bisa Bon Dia.

“Nos tin e tecnologia, nos tin e sabiduria pero claro nos no ta gratis. Pues esaki ta un problema chikito. Na Cuba por ehempel nos a bay tambe anto tur hende tabata asina contento cu e idea pero no tin placa. E ta hopi dificil pasobra nos no ta haya ganashi, nos ta parti di e gobierno Hulandes, nos ta mane un hybrid. Tin un ley cu ta bisa cu tin un TNO y nos semper ta cubri, pero na otro banda nos no ta ganando placa pasobra loke nos haya semper ta bay bek den e research,” Joeri van Dun ta bisa. E ta bisa nos cu nan ta actualmente trahando cu diferente instancia/organisacion pa investiga e tecnologia di diferente materialnan cu ta instala den e hogarnan. Cu esakinan lo por test e eficiencia di energia y hopi mas.

E componente social ta hopi importante den esaki segun sr. van Dun. Ta bay revisa con e hendenan aki ta bay biba den e casnan, con hopi energia nan ta gasta y con pa spaar awa cu energia. “E ta sigui bisa cu D.O.W. ta trahando awo riba e careteranan, tur cos ta wordo controla por medio di D.T.I. y ta preparando tur cos pa hende por cuminsa biba den nan pa januari/februari 2018.