E sentimento general cu ta biba den nos comunidad pa loke ta sobre-desaroyo y sobre-turismo dificilmente por sigui wordo ignora. Locual un tempo tabata un fluho di bishitante manehabel pa Aruba su habitantenan, ultimamente a bira un fluho di bishitante cu ya no ta sostenibel mas y cu ta menasa e mesun fabrica di e isla; su naturalesa, su cultura, y e calidad di bida cu ta hiba na Aruba.

Mas y mas, nos ta mira e comunidad di Aruba lanta contra e desaroyo di mas hotel y mas acomodacion alternativo na Aruba paso ya no por sostene e fluho di bishitante. Mientras ta gaba cu Aruba a surpasa expectativa di bishitante of cu Aruba a wordo corona e mas busca pa bishita den Caribe, Arubianonan ta puntra nan mes e pregunta ‘a costo di kico’?

Patras di numbernan cu ta kibra record y cu ta zona impresionante ta crece un desconexion entre locual ta wordo mira como exito y e experiencia cu e comunidad ta biba tur dia. Pa algun, esaki ta nifica progreso, mientras cu pa mayoria, esaki ta un preocupacion grandi. Cu mas di 4,000 camber di hotel y acomodacion alternativo den desaroyo, hopi den nos comunidad ta pone man na curason paso no sa con ta bay maneha e fluho di bishitante ni tampoco e impacto mas grandi cu ya caba ta sinti den bida diario.

Con e infrastructura di Aruba cu ya caba ta bou impacto lo por sostene e crecemento? Kico lo keda di Aruba su naturalesa, cultura, y esencia di ta Arubiano? Y mas importante ainda, pa ken e crecemento akinan berdaderamente ta?

Mas y mas nos ta wak e comunidad di Aruba pusha bek contra desaroyo. Na Eagle Beach, Palm Beach, Baby Beach, na costa di Aruba y mucho mas. E no ta un protesta contra turismo, e comunidad ta defende nan calidad di bida, acceso na lama cu ta di cada un Arubiano, y un futuro sostenibel pa nan yiunan y e proximo generacion.

Pero en bes di scucha, ta wak cu ta promove un storia di exito cu ta mara na number y popularidad, manera cantidad di yegada di turista, porcentahe di cambernan ocupa, mientras ta faya pa adresa e impacto mas grandi cu turismo ta causando.

RAIZ ta para pa un bida digno pa cada ciudadano di Aruba creando harmonia entre naturalesa y crecemento economico. Un bida unda cu dignidad financiero ta reina, pa logra un sociedad unda tur ciudadano tin e posibilidad pa biba independiente, desaroya nan habilidad y creando oportunidad pa bienestar, harmonia y prosperidad pa tur ciudadano. RAIZ kier mira un modelo di turismo nobo pa Aruba unda cu ta bay na maneha turismo y no promove mas turismo – ni cu ta mercado nobo of no.

RAIZ ta propone riba termino corto

Aplica e ley di “Build with Nature” e maneho aki ta stipula den ley desde 2019 pero no ta wordo aplica debidamente. Aplicando esaki pa e “optienan” (proyectonan nobo) di construccion pa hotelnan nobo, lo haci e construccion di edificio por ehemplo door di usa criteria di LEED, hopi mas caro pa desaroyadornan. E consecuencia directo lo ta cu sea e desaroyador no ta haci uso mas di su “optie” of e ta toch haci uso di dje pero cumpliendo cu regulacion di edificionan cu ta den relacion cu naturalesa y segun condicionnan mas sostenibel.

Pone un paro na benta di casnan cu stranhero cu tin e proposito di negoshi manera AirBnB. E situacion aki ta contradictorio na nos leynan actual di economia. Den esaki un stranhero no por habri un negoshi na Aruba sin pidi un vestigingsvergunning na Departamento di Economia. Pero den caso di casnan si esaki ta parce di ta posibel sin ningun regulacion of control.

Proteccion di berdad pa naturalesa di Aruba y no solamente den areanan protehi caba. Mester tin un modelo di desaroyo unda cu ta contribui na un Aruba unda cu naturalesa ta central (Nature Inclusive) pero unda cu naturalesa tambe tin su bos. E ley di ROP y ROPV tin cu wordo renoba den 2026 y esaki ta crea un momento pa actua y involucra nos hendenan. Ademas e ley di “Rigths of Nature” a ser laga den fase final pa asina duna naturalesa un bos di berdad. Ta boga pa sigui cu e finalisacion y manda esaki Raad van Advies.

Riba termino medio y largo mester atencion na lo siguiente

Desaroyo mester alinea cu e capacidad di carga di Aruba. Nos sa cu nos a surpasa esaki masha tempo caba. Con ta bay purba na yega bek na un balans?

Turismo como e pilar economico di Aruba mester beneficia no solamente inversionista of desaroyador, sino e mester yega na duna sosten pa un bida mihor pa Arubianonan. Tuma por ehempel e Tourism Product Enhancement Fund (TPEF). A bin ta boga pa kita e atencion di e producto. Hende mester ta central den e inversionnan akinan. RAIZ kier mira un Tourism People Enhancement Fund.

Comunidad su bos mester por resona den decisionan. Ta importante pa e comunidad ta wordo poni na altura y ta envolvi den decisionnan cu lo impacta nan bida. Proyectonan di embeyecemento ta wordo dicidi di un banda, sin consulta cu Arubianonan di con di berdad nan kier mira nan isla.

Aruba ta mas cu un destinacion. Aruba ta un hogar. Un hogar cu tin su limite (fisico). Un lugar cu tin su hendenan, di cual nan dignidad y bienestar merece di wordo protegi.

A yega ora pa redefini kico progreso kiermen pa Aruba, pa e comunidad di Aruba y no solamente pa e bishitante.