Dia 1 di december e International Monetary Fund (IMF) a publica un rapport tocante e situacion climatico cu por mira actualmente na Aruba y ki sorto di riesgo e por tin pa e isla den largo plaso. Ademas, e agencia a provee algun conseho riba adaptacion na e cambionan aki.

Segun e rapport ta indica, Aruba ta enfrentando varios reto relaciona cu clima cu por menasa su stabilidad economico, bienestar social y sostenibilidad di su ambiente costero. Mientras cu e isla tin tempo ta adapta na clima seco y cayente via inversionnan manera desalinacion, e velocidad drastico di cambio di clima—particularmente elevacion den nivel di lama—ta exigi un cambio den planificacion y strategia riba e isla.

En general, Aruba ta un di e paisnan cu ta mira temperaturanan halto mas frecuente cu otro paisnan na mundo. Na mesun momento, cambio di clima ta causando e isla bira mas cayente mas liher compara cu resto di mundo, unda e temperatura na Aruba ta 1,6 grado celsius mas halto compara cu nivelnan pre-industrial. Combina cu esaki, Aruba ta por mira menos yobida y periodonan di secura (ya ta mirando e region panort di Aruba cu ta pasando den periodonan seco)—condicionnan cu por pone presion riba recursonan esencial manera awa, coriente y por afecta ecosistemanan rond e isla. Modelonan ta proyecta cu e temperatura riba e isla lo aumenta pa 0,8 te 1,9 grado celsius pa aña 2085.

Pero e menasa mas grandi ta elevacion den nivel di lama, segun e rapport ta nota. A splica cu hasta si mira accion fuerte rond mundo pa aborda cambio climatico, elevacion den nivel di lama lo continua pasobra ijs na Groenlandia y Antartica lo keda smelt. Pa paisnan chikito cu tin hopi hogar y negoshinan operando cerca di costa, e menasa por ta significante. Y e riesgonan “macro-critico” di elevacion di nivel di lama ta mesun significante pa Aruba. Manera e rapport ta enfatisa, un elevacion di nivel di lama ta algo cu lo keda inevitable den Aruba su futuro. Sinembargo, e rapport ta conseha riba varios metodo pa por aborda e menasa aki.

Proyeccionnan di elevacion di nivel di lama pa Aruba
Investigadornan ta pronostica cu e nivel di lama rond Aruba lo aumenta pa 0.71 meter pa aña 2100 bao emisionnan modera rond mundo. Bao emisionnan halto, e isla por mira un elevacion di 0,9 meter of mas. E scenario alinea cu e Acuerdo di Paris riba cambio climatico lo por mantene e elevacion na 0,6 meter.

E efecto acumulativo di e cambionan aki por ta severo: inundacion permanente di teranan mas abao, daño na infrastructura costero y posible desplasamento di e comunidad. E tipo di dañonan aki por pone presion riba instancianan publico y tambe nos economia, pasobra reconstruccion lo tin un costo sumamente grandi pa nos isla.

E sector di Turismo tambe ta enfrentando un peligro serio. E rapport di IMF ta adverti cu elevacion den nivel di lama y erosion mas fuerte di nos costanan por ta un menasa grandi pa nos playanan y zonanan turistico—specialmente e hotelnan ubica hopi cerca di canto. Pasobra temperaturanan mas halto ta treciendo daño na nos rifnan di coral, Aruba ta keda sin proteccion natural riba nos costa pa por contraresta e efectonan di elevacion di nivel di lama. For di un perspectiva comercial, e degradacion di nos coralnan ta daña e atraccion di nos naturalesa pa turistanan.

Hasta caidanan chikito den turismo por tin un impacto significante riba nos economia, manera e rapport ta bisa, mirando cu e ta keda hunga un rol central den genera ingreso, inversion y pa crea trabao.

Con Aruba por adapta?
Mientras cu Aruba no por stop e elevacion di nivel di lama, gobierno por mitiga e efectonan di esaki riba e economia y poblacion di isla. E rapport ta indica cu por medio di usa hermentnan di modelo avansa, medidanan di proteccion riba nos costa por reduci perdidanan den futuro pa 40%.

Como ehempel, investigadornan ta menciona e construccion di ‘dijken’ y murayanan instala den lama, cual ta medidanan den cual Hulanda caba ta un pionero den dje. Pa reforsa proteccionnan natural contra elevacion di nivel di lama por pone mas enfoke riba restauracion di nos rifnan di coral. Na Aruba ya tin e organisacion ScubbleBubbles cu ta tumando pasonan directo pa restaura nos coralnan, pero te ainda esaki ta riba un escala basta chikito. Matanan di mangel tambe por hunga un rol importante den proteccion di nos costanan.

Bareranan di piedra na canto di lama tambe por ta beneficioso pa absorba energia di olanan cu ta dal na canto. E tipo di bareranan aki (yama ‘revetment’ den Ingles) por mira caba den area di Oranjestad banda di e dock di yate. Pa implementa esakinan den otro areanan marino di Aruba, specialmente den areanan unda lama por bira hopi bruto (Arashi y Boca Catalina por ehempel) por duna Aruba mas proteccion costero.

Otro sistemanan di barera menciona den e rapport ta inclui ‘floodgates’ y mas duin construi of restaura riba nos costanan. Manera e rapport ta splica, e tipo di intervencionnan aki ta preveni inundacion, ta protege infrastructura critico y ta reduci e necesidad pa reubicacion di e poblacion.

E rapport di IMF tambe ta subraya un serie di recomendacionnan strategico den creacion di politica cu por yuda e isla fortalece su resiliencia y reduci e costonan di e impacto climatico den futuro:

  1. Priorisa planifica proteccion di largo plaso riba nos costanan. E proteccion costero cu Aruba tin caba no ta adecua mas pa e posible realidad den futuro. Pa e motibo aki, gobierno di Aruba mester mehora proteccion anticua cu tabata diseña pa nivelnan di lama mas abao. Tambe mester incorpora den planificacion y diseño di infrastructura scenarionan climatico di largo plaso cu por keda relevante pa decadas of hasta siglonan.
  2. Integra e riesgo di elevacion di nivel di lama den marconan financiero. Cu esaki, e rapport ta conseha pa crea presupuestonan predicible y di largo plaso dedica specificamente riba adaptacion climatico. Asina Aruba por preveni shocknan financiero y sigura progreso riba resiliencia climatico.
  3. Fortalece marconan di uso di tereno y planificacion urbano. Modernisa politica riba tereno por hunga un rol den reduci exposicion pa menasanan den futuro. E rapport ta haci yamado pa integra desaroyonan cu ta inclusivo pa naturalesa y limita construccion den zonanan exponi na un posible elevacion di nivel di lama.
  4. Mehora colaboracion intergubernamental. Cambio climatico ta afecta tur sector, pues coordinacion entre diferente instancia ta importante pa mitiga esaki. E rapport ta enfatisa cu colaboracion ta specialmente relevante entre autoridadnan di infrastructura, agencianan ambiental, departamentonan di planificacion, ministerionan di finanzas y empresanan estatal.

IMF ta calcula cu implementacion di e medidanan aki lo rekeri un aumento den inversion publico. E agencia monetario ta calcula cu e costonan lo ta equivalente na 0,4% di Aruba su GDP pa aña. Notablemente, e costonan aki no ta aumenta durante tempo, a pesar cu nivel di lama si lo sigui aumenta. Pa Aruba, e rapport ta enfatisa cu esaki ta representa un inversion manehable—specialmente ora ta considera kico e impacto financiero lo por ta si Aruba no tuma accion concreto.