Siguiendo e normanan legal pa raportahe financiero den cuadro di e supervision di Reino, gobierno a publica su rapport tocante kwartaal 3 di e aña aki. Entradanan ta keda atras cu loke a proyecta den presupuesto 2021, pero di otro banda gastonan tambe ta menos di loke a proyecta, ademas di e medida di limita pago durante e ultimo lunanan di aña na lo mas necesario.

 

Entrada

E cifranan general ta mustra un entrada di Afl. 765,7 miyon, cu ta 72,1% di loke gobierno tabatin proyecta pa capta segun presupuesto 2021. E cifranan pa loke ta impuesto, directo y indirecto, ta poco mas halto, na 73,4% di presupuesto. Aunke e cifranan ta indica un atraso riba presupuesto, mester tene cuenta cu e influencianan di temporada, cu por haci cu entrada ta varia compara cu e promedio di luna. Esaki ta conta sigur pa fin di aña, unda por spera mas actividad economico (turismo), loke ta resulta den mas BBO/BAZV y loonbelasting, entre otro.

Tambe winstbelasting ta un di e lunanan di mas entrada, pa e pago di e companianan cu a haci uso di postergacion di pago, cu cual mester cumpli normalmente na luna di mei. Di e manera aki entrada total por ta yega cerca ainda di e Afl. 1062 miyon proyecta den presupuesto 2021.

Gasto

Gastonan total te cu kwartaal 3-2021 a acumula te na Afl. 1.262,6 miyon, cu ta 69,2% di presupuesto. E gasto mas grandi tabata e Afl. 316,9 miyon na gasto di personal, cu ta 25,1% di e gastonan total. Despues ta sigui e gastonan di interes riba debe, y transferencia haci na otro instancia (‘overdrachten’). Den esaki tin e sumanan paga na ayudo di emergencia duna den cuadro di e crisis di Covid-19, den forma di Fase, subsidio di salario y ayudo na empresa chikito y mediano. Esakinan a abarca un total di Afl. 285 miyon, cu ta 22,6% di e total di gasto.

Interes riba debe a costa te awor Afl. 191,2 miyon, loke ta 15,1% di e gastonan total y cu a keda realiza pa 74,2% di loke tin programa na interes riba debe pa paga e aña aki. Riba e post di subsidio a costa den 3 kwartaal Afl 147,4 miyon, y ta representa 11,7% di ie gastonan total.

Deficit

E deficit gubernamental pa loke ta gasto di explotacion ta na fin di september 2021 un suma di Afl. 496,9 miyon. Esaki a base di e gastonan na Afl. 1262,6 miyon y entrada di Afl. 765,7 miyon na entrada riba cuenta di explotacion. E deficit pa henter sector colectivo, tur e entidadnan gubernamental o semi-gubernamental cu ta considera aki, entre otro fondonan manera AZV y SVb, ta yega na Afl. 463,1 miyon, loke ta compensa parcialmente e deficit di Pais Aruba, ya menciona. Esaki debi na resultado faborable di entre otro SVb (Afl.14,4 miyon) ATA (Afl. 24,3 miyon), y Serlimar (Afl. 2,7 miyon). E ultimo aki sigur ta un punto positivo.

Loonbelasting

E rapport aki ta duna tambe un splicacion encuanto e reduccion den impuesto riba salario (loonbelasting), algo cu Bon Dia Aruba tabata siguiendo caba pa varios luna den nos edicionan mensual tocante entrada di gobierno. Te cu fin di september 2021 a drenta na loonbelasting Afl. 140,7 miyon cu ta representa 71,9% di loke tabata anticipa den presupuesto. Te na september a cobra Afl. 35 miyon (19,9%) menos cu na 2020. Esaki segun gobierno tin relacion cu desempleo y menos pago na esnan cu a keda cu trabao, como consecuencia di e crisis di Covid-19. Pero na 2020 tabatin tambe un entrada incidental halto como consecuencia di e pagonan extra den cuadro di e maneho temporal di pago riba pension, cu a percura pa un suma mas halto na loonbelasting aña pasa. E aña aki e maneho ey no ta na vigor mas. Den e siguiente grafico por mira e tendencianan di loonbelasting den ultimo añanan.

Comparacion 2019 – 2020 – 2021

Comparacion di diferente cifra di ultimo 3 aña ta duna un indicacion cuanto gobierno a logra recupera, a base di economia cu a cuminza crece atrobe, y tambe cuanto falta ainda pa por ehemplo yega atrobe na nivel di 2019.

Como expectativa pa fin di 2021 gobierno ta menciona den e rapport aki un GDP di Afl. 5.234 miyon. Debe pa fin di 2021 lo ta na Afl. 5.640,3 miyon. Esaki ta duna un corelacion debe/GDP di 107,7%. Banco Central ta maneha te awor, asina leu cu nos ta sigui nan publicacionnan, un GDP di Afl. 4.469 miyon pa 2020. Si esaki crece cu 13,9% manera goberno a anuncia cu ta nan expectativa, anto GDP nominal por ta alrededor di Afl. 5090 miyon.

Gobierno su calculacion ta un poco mas halto, esta Afl. 5.234 miyon, loke no ta un diferencia asina grandi. Si tuma e GDP nominal di gobierno como punto di salida, y e GDP nominal di 2019 cu tabata Afl. 5.925 miyon, ta keda ainda un deficit di Afl. 691 miyon, cu ta 11,6% di GDP di 2019. Aña 2022 mester bay hopi bon pa cubri esaki y yega na e nivel di 2019 atrobe.