Hulanda no ta dispuesto pa haci ningun concesion riba su exigencianan pa duna Corsou, St. Maarten y Aruba mas sosten di likides. Asina Secretario di Estado pa Asuntonan di Reino, Raymond Knops a informa Parlamento Hulandes. Mas ainda, tur cuater pais mester bay di acuerdo cu e consensusrijkswet pa e organo independiente, pa asina manda e resto di sosten pa e paisnan.

Knops a ricibi un total di 79 pregunta cu e fraccionnan VVD, PvdA, Groenlinks, SP y D66 a manda riba e mesun temanan cu ta den discusion na Aruba, cu ta inclui e poder autonomo di Gobierno y Parlamento di e islanan.

Knops a bisa den su contestanan bon cla cu e tres paisnan Caribense den Reino Hulandes lo no haya mas prestamo si nan no cumpli prome cu tur e condicionnan mara na e prome dos prestamonan y no logra aprobacion politico pa e exigencianan cu Hulanda a pone pa e di tres tranche. Manera ta conoci, Aruba a cumpli cu e condicionnan pa e dos prome prestamonan, y hasta a cumpli cu esunnan pa e di tres, ora cu Hulanda a cambia di pensamento y a bin cu dos condicion mas acerca. E condicionnan ey ta cu e supervision di Aruba lo cay bou di un ley di Reino y cu Aruba mester acepta un organo independiente Hulandes pa supervisa e reformanan cu mester yuda economia di Aruba bira mas resiliente.

Tur cuater pais di Reino

Pero, pa tur Knops ta keda enfatisa cu ta uza articulo 38 di Statuut pa yega na e formulacion di e Rijkswet y no ta acepta e proposicion di Aruba pa uza articulo 37, unda ta papia di cooperacion. Es mas, ta un consensusrijkswet cu mester conta pa tur. Riba e pregunta di VVD, Knops a bisa cu e proposicion ta sali di e punto di bista cu tur cuater pais di Reino ta sostene e ley di consenso. No tin aki un cuestion di tres ley separa cu eventual adaptacion cu ta rekeri aprobacion di e paisnan.

No ta den negociacion

For di su contestanan ta mustra claramente cu Gobierno Hulandes no ta dispuesto pa trece ningun cambio den e proposicionnan cu a manda. Manera ta conoci, siman pasa Prome Minister Evelyn Wever Croes a ilustra cu te ainda ta den negociacion cu Hulanda pa e consensusrijkswet pa e organo independiente, OHH (Orgaan voor Herstel en Hervorming), unda a splica cu ta bay trece cambio den e Memorie van Toelichting, pero no e ley mes. Knops den su contestanan tabata hopi cla.

Knops ta ilustra, mescos cu Raad van Advies di Aruba a splica den su conseho na Prome Minister Evelyn Wever Croes, cu Statuut no ta describi un proceso of protocol cu mester sigui pa yega na un consensusrijkswet. E unico determinacion ta cu e paisnan mester compromete na un ley asina. Y di esaki ta sali cu e paisnan riba diferente momento di e proceso di realisacion di e ley por laga sa si ta di acuerdo cune of no. Si no ta di acuerdo, anto e pais lo no ta mara na e consensusrijkswet. Knops a sigui bisa cu a pone e prome stap ora cu Corsou, St. Maarten y Aruba por a bay di acuerdo durante e reunion di Conseho di Minister di Reino dia 10 di juli ultimo, pa asina manda e proposicion pa un conseho di Raad van State. Pero e paisnan no a bay di acuerdo. Door di esey no a pidi conseho tampoco di e organo di consulta mas importante di Reino. “Y door di esey no a cuminza ainda cu e proceso legal pa yega na e ley.”

Knops ta bisa cu den pasado tabata asina si cu a envolve e paisnan Hulandes den Caribe den e proceso inicial pa hunto formula e texto di e ley, aunke cu constitucionalmente esaki no ta rekeri. Ademas, e contexto special for di cual a nace e idea di e consensusrijkswet aki tampoco no tabata previsto. Aunke cu e proposicion ta atende un problematica cu ta existi pa hopi aña caba, su urgencia ta debi na e pandemia di Covid19. Henter Reino a keda afecta pa e pandemia, y a haci imposibel pa inicia un trayecto anticipatorio pa hunto yega na redaccion y negociacion pa e ley.”

Rol Parlamento

E Secretario di Estado ta enfatisa cu Parlamentonan ta keda relevante durante henter e proceso di e consensusrijkswet y sigur tambe ora ehecuta reformanan. Pues e organo, OHH, no ta kita autoridad di Parlamento. “Mi ta di opinion cu e ta di gran balor pa Parlamentonan di Corsou, St. Maarten y Aruba haya un luga den e realisacion di e reformanan. Pa por logra esaki, nan tin un papel importante den e proceso pa yega na e ley di consenso. Y Parlamentonan lo tin un papel importante pa ehecucion di e landspaketten. Pasobra diferente reforma ta rekeri ahustacion of hasta ley nobo.” Den concepto di Knops, ta Parlamento mes lo tin e papel grandi pa logra e vision pa un pais mas fuerte. Y ta esey ta locual Hulanda a palabra cu Gobierno di Aruba.

Autonomia ta keda

Den su contestanan, Raymond Knops ta nenga cu e trayectoria aki ta kita autonomia constitucional di e paisnan. “E autonomia di e paisnan ta keda suficientemente salvaguardia, den opinion di Gobierno Hulandes,” Knops a bisa, “hasta cu e autoridadnan cu ley Hulandes ta duna na e entidad Caribense aki, cu ta un organo Hulandes independiente. E ta importante pa señala cu OHH lo no tin ningun autoridad riba tereno di legislacion y regulacion di organonan di paisnan Corsou, St. Maarten y Aruba. E entidad lo traha unicamente den un papel di sosten y den e esfera di supervision.”

Placa Hulandes, organo Hulandes

Si lesa e otro contestanan di Raymond Knops e ta nifica cu Hulanda lo no duna ayudo di likides si Aruba no bay di acuerdo cu e proposicionnan haci. No tin espacio pa negocia, ta e mensahe. Motibo ta pasobra Hulanda ta para riba cu ta OHH ta bay maneha e inversionnan pa logra e reformanan pa asina fortifica y amplia e base economico di e paisnan. “E organisacion di e entidad ta carga pa e pagado di belasting di Hulanda. Y tur e medionan financiero y otro, cu e entidad mester ricibi pa por ehecuta su tareanan, lo ta cubri, por lo menos den e prome instante, door di e ciudadano Hulandes. Ta pa e motibo ey cu e entidad ta haya su forma como un organo di maneho independiente di Hulanda. Y mirando e escogencia aki, e ta logico cu e miembronan ta nombra pa e Minister pa Asuntonan Interior y di Reino.”

Deliberacion despues di acepta consensuswet

E tempo sinembargo ta preta. Prome Minister Wever Croes mes a bisa cu Aruba tin fondonan te mita di september. E contestanan di Raymond Knops tabata hopi amplio y Bon Dia Aruba lo analisa nan den e proximo edicion, particularmente mirando cu bou ningun circunstancia su splicacion na fraccionnan den Tweede Kamer Hulandes ta duna indicacion cu Hulanda ta of tabata den negociacion cu Aruba. Particularmente mirando cu por ehempel, siman pasa, Prome Minister Wever Croes a splica cu Hulanda en principio a bay de acuerdo cu Aruba por ilustra e perfil di e persona cu ta drenta e organo. Knops a bisa den su contestanan cu e ta dispuesto pa inclui den e consensusrijkswet cu lo tin deliberacion cu e paisnan riba e exigencianan cu kier tin pa e miembronan cu kier nombra den e organo. Den otro palabra, ambos ta bisa algo similar, pero mas bien Hulanda ta dispuesto pa menciona cu lo tin deliberacion unabes cu acepta e ley. Ningun momento Raymond Knops a bisa den su contesta cu tin deliberacionnan andando aworaki.

Bon Dia Aruba a acerca Prome Minister Evelyn Wever Croes pa su reaccion pero te na ciere di e edicion no a haya contacto. E siguiente reunion di Conseho di Minister di Reino ta dia 11 di september proximo.