Na december nos tabatin eleccion y awor nos tin un gobierno, incompleto ainda, pero cu ta opera y ademas ta responsable pa tur cos awor. Nos no ta bay evalua e gabinete actual pa loke nan a logra caba di e promesanan haci, esey ta bin despues, pero nos a keda cu un pregunta grandi: realmente e gabinete aki ta mustra di bay atende asunto di un manera diferente? Nos tur sa cu durante siete aña tabatin critica grandi riba e gobierno anterior, manera semper parcialmente na su lugar y parcialmente exagera o no al caso, pero esey no ta e punto clave cu nos kier trece dilanti aki. Nos kier ilustra e cambionan cu nos lo ta desea di mira cu un ehemplo.
Na 2021 a surgi bastante tumulto den prensa local, despues cu e gabinete di e momento ey a ripara cu tabatin asunto cu no tabata cana bon den e compania cu ta propietario di e tereno di refineria y ta dirigi tur actividad cu ta tuma lugar ey. Un comision di experto financiero a haci un analisis di e situacion y durante nan investigacion ya tanto e director como e director financiero a tuma nan retiro. E investigacion hasta a conduci na un denuncia na Ministerio Publico, cu finalmente no a resulta den algo sustancial. Nos no ta duna un opinion aki si e investigacion mester a resulta den algo mas; esey semper ta e caso ora e entidad aki dicidi cu no tin un base pa paso hudicial. Cu esey henter e asunto a caba? Pa esnan cu e tempo ey tabata para na banda di e gerencia cuestiona, esey sigur lo ta asina, y lo ta contento cu e intento di e adversario politico principal pa gara‘nan hendenan’ pa supuesto maneho iresponsable o hasta corupto, no a duna resultado. Despues naturalmente e gabinete di e momento ey a pasa pa pone ‘nan hendenan di confianza’ na timon di e compania, y despues…, silencio. Nos mester ta satisfecho cu esey? No, segun nos opinion a keda hopi pregunta pa contesta. Tambe pasobra e gabinetenan entre 2017 y 2024 a tuma un postura fuerte na fabor di ‘bon gobernacion’ y ‘transparencia’. Esakinan pa hopi hende serio no ta simplemente lema barata cu na final di dia no mester practica, pasobra no ta bin critica fuerte toch, sino tema serio pa practica, pa por garantiza prosperidad y avance di comunidad. Es decir, cualkier gobernante cu ta usa e lemanan aki, tin un debe moral serio cu comunidad. Y pakico nos no ta mira motibo pa ta satisfecho? Pasobra den e caso particular aki, y tin varios otro, e gabinetenan te 2024 no a mustra nos cual tabata e avancenan cu nan a logra den mehora maneho y gerencia di e compania y su empresanan subsidiario. Y pakico esey ta asina importante? E ta importante como asunto di principio y tambe pasobra nos ta papiando di centenares di miyones cu e empresa y su subsidiarionan ta maneha. Pa duna un impresion di esaki, algun cifra. Na 2023 Aruba a importa pa Afl. 228 miyon na producto quimico, pa gran parti combustible. Pa duna un impresion, na 2023 WEB Aruba NV a paga Afl. 167 miyon pa fuel ricibi. Conta acerca loke aeropuerto ta cumpra na fuel pa avion y loke henter Aruba ta usa na gasolin y diesel, y nos por mira e importancia di sa con e compania responsable ta maneha e asunto. Pero, manera den mayoria di caso, nos no por haya dato financiero di e companianan aki, RDA y FMSA, ningun caminda. Pakico no? Pasobra e ta parti di e aparente conspiracion entre gobiernonan di diferente color politico, cu nos ‘no tin nada ta haci eynan’ y por lo tanto nan que hacer financiero y operativo ta keda secreto. Di mes e ora nos no sa nada, tampoco di e otro actividadnan riba e tereno. Por ehemplo, cu tin un parque solar di sigur 4-5 MW di capacidad instala, cu aparentemente no ta produci nada o casi nada. Kico ta pasando? Cu e candidato pa ministro, di entre otro energia, den parlamento, no ta conoci ki rumbo e asunto di e compleho industrial ta bay tin. Esey lo keda asina pa basta rato tambe, nos ta supone.No solamente pasobra no ta mira nada ta move, pero mas importante ainda ta dificil pa imagina actividad economico cu realmente lo bay haci un diferencia.
E siguiente pregunta ta: unda nos ta para awor? Nos por supone cu, despues di e bochincha na WEB y Utilities, na mayoria di entidad gubernamental y semi-gubernamental e actual gabinete a take over gerencia, y cu tempo nos lo tende si nan, na nan turno ta descubri iregularidad. Pero loke no ta haci ta: instala e transparencia necesario, obliga tur entidad di publica nan cuenta anual, y na tempo, pa nos no tin pakico di bay tras di palabra di tal o cual politico, adversario o amigo di gobierno. Pakico gobierno(nan) sucesivamente ta critica otro, pero ta di acuerdo cu otro cu pueblo no tin pakico di sa con nan ta maneha e empresanan. Pakico entidad manera AZV, SVB, KvK, Banco Central y varios mas, ta cumpli cu nan deber cu pueblo, y e companianan, salvo WEB cu pa contrato externo ta obliga di publica nan cifranan, no mester?Nos politiconan no ta comprende e materia aki? E impresion ta cu nan ta comprende demasiado bon kico ta ‘at stake’ aki. Pero, si ta asina nan kier goberna, anto libra nos di e lemanan barata cu por scucha na cualkier momento…