Recientemente a keda publica e agenda y rapport di ehecucion (Uitvoeringsrapportage) pa e periodo di april te september 2025, tocante e implementacion di reforma cu Aruba a acorda cu Hulanda den cuadro di e landspakket. Esaki ta bira e prome pa aña 2025. Den esaki, por nota avancenan grandi den e area di preparacion, pero e implementacion mas amplio ta kedando atras.

Aruba y Hulanda ta trahando hunto riba implementacion di e landspakket basa riba e acuerdo mutuo di cooperacion riba reforma. Parti di e reforma ta destina na sector publico.

Den prome mita di 2025, agenda di reforma di sector publico di Aruba a para na un punto delicado entre progreso administrativo y transicion politico. Manera delinea den Capitulo 7 di e agenda y rapport di implementacion, e pais ta continua en buskeda di un administracion publico mas eficiente, cu prestacion mas halto y mas rendable. E ambicion ta cla: pa crea un gobierno mas eficiente y agil, capaz di duna miho servicio cu menos recurso.

Pero manera e rapport ta revela, e progreso ta desigual – afecta pa atraso den toma di decision, procesonan compleho di contratacion publico, y e retonan practico di ehecuta cambio institucional.

E vision di gobierno, segun e landspakket, ta centra riba un sector publico cu no ta solamente structuralmente sano, sino tambe maneha strategicamente y lidera profesionalmente. E vision aki ya ta tumando forma den algun area. Un variedad di herment y plataforma – manera e HR Dashboard, e portal nacional di HR, y un sistema digitalisa di maneho di recurso humano (E-HRM) – a keda desaroya of ta den proceso di implementacion. E hermentnan aki ta diseña pa trece transparencia, responsabilidad y tracking di prestacion den e tareanan diario di gobierno.

Na mes momento, Aruba a inverti den e diseño di un programa nacional di desaroyo di liderazgo, cu un enfoke riba cultiva liderazgo moderno y adapta na tur nivel di servicio civil. Otro mehoracionnan institucional ta inclui e lansamento di e Academia Pais Aruba, un ambiente digital pa desaroyo profesional, como tambe e introduccion di politica pa atende personal inactivo, preveni mal conducta, y sostene iniciativanan nobo di asignacion.

Falta di materialisacion di reforma

E logronan aki, mientras principalmente ta preparatorio den su naturalesa, ta marca stapnan importante den direccion di un sector publico mas capaz y coherente. Asina mes, e rapport ta laga cla cu hopi di e reformanan mas profundo – esnan involucrando structura, cultura y eficiencia a largo plaso – ainda mester materialisa. Esaki en gran parti pa e timing di e cambio recien den gobierno. Varios proyecto mayor, incluyendo establecemento di un Oficina di Maneho Temporal (TMO) y e restructuracion mas amplio di institucionnan publico, ta keda stagna mientras nan ta warda aprobacion politico. Sin aprobacion formal, fasenan di follow-up manera programanan di automatisacion, plan di reorganisacion y ciclonan di liderazgo no por a continua.

Mientras tanto, gobierno ta continua enfrentando obstaculo den implementacion. Mientras hopi plan di reforma ta detaya y tin bon alcance, e traduccion di planificacion pa practica ta proba di ta dificil. Hopi di e trabao ta depende riba experticio externo, y retraso den contratacion a atrasa progreso na varios frente. E creacion di un sistema di clasificacion di funcion – central pa vincula rol laboral na compensacion y prestacion – a experimenta retrasonan asina, igual cu e lansamento di e modulonan di E-HRM.

Mescos ta conta pa e politica di training y desaroyo, cu a keda diseña den colaboracion cu O&P Rijk di Hulanda, pero ainda no ta activo. E retrasonan aki, maske no ta fatal pa e agenda di reforma, si ta revela un gap den implementacion: hasta ora tin un blueprint, hopi biaha ehecucion ta cay atras.

Reto den coordinacion y alineamento

E rapport tambe ta resalta retonan den coordinacion y alineamento. Por ehempel, mientras e version inicial di e HR Dashboard awo ta operacional, e expansion y evaluacion a largo plaso di e sistema ainda ta pendiente. Similarmente, maske gobierno di Aruba a haci progreso den defini un maneho di desaroyo di liderazgo, no a lansa ainda ningun ciclo di training, y marconan di evaluacion ta keda den horizonte.
Den un cantidad di caso, actividadnan administrativo ta wardando luz berde politico cu a keda posponi pa motibo di e tempo cu gobierno anterior a keda demisionario.

A pesar di e retonan aki, e direccion di e reformanan ta keda strategicamente sano. Partnership di Aruba cu gobierno central di Hulanda a trece cune guia tecnico y experticio di diseño di proceso. E envolvimento di O&P Rijk den duna forma na strategianan di recurso humano y reforma organisacional ta un bon ehempel. E sorto di cooperacion aki a pone e base pa reformanan cu, unabes activa completamente, por mehora tanto e capacidad di respuesta como e eficiencia di sector publico Arubano a largo plaso.

Sinembargo, e siguiente etapa ta bay rekeri mas cu planificacion. Loke Aruba mester awo ta accion decisivo: e boluntad politico pa sostene reforma, e capacidad pa maneha implementacion compleho, y e disciplina pa mantene momentum. Proyectonan manera operalisacion completo di E-HRM, e lansamento di e Oficina di Maneho di Transicion, y e comienso di ciclonan di training di liderazgo mester sali di papel y bira practica. Asina tambe e sistema di clasificacion di funcion, cu ta clave pa establece claridad y igualdad den e forsa laboral publico.

Mientras gobierno ta mira pa resto di 2025 y mas aleu, su exito den e dominio aki ta bay depende no solamente di marco of intencion, sino di resultado – si e ministerionan bira mas responsable, servicio mas eficiente, y personal mas empodera. E transformacion di sector publico ta un meta a largo plaso, y e capitulo aki di e rapport di ehecucion ta mustra cu Aruba ta na mita di e caminda: arma cu plan, hancra den partnership, pero ainda buscando e forsa y poder pa haci cambio duradero.