Gobierno a tarda pa duna parlamento rapport 1-2017

Silenciosamente, gobierno pa di tantisimo biaha no ta cumpli cu ley. Mientras tin un obligacion legal pa entrega un rapport financiero pa mas tarda seis siman despues cu un kwartaal caba, siman cu a pasa ainda oposicion no a haya e rapport. Esaki mester a bay pa CAft y parlamento pa mas tarda mita di luna di mei. Gobierno a cumpli cu CAft si, pero laat, cu consecuencia cu nan a saca nan reaccion pa gobierno dia 2 di juni y a publica esaki riba nan website siman cu a pasa.

Aparentemente e mandatario responsabel pa financia, ta irita pa e hecho cu CAft a publica su evaluacion di e rapport di gobierno sin warda riba e contesta di gobierno. Algo straño, pasobra esun cu no a cumpli ta ministro di financia, cu mester percura pa parlamento, inclusivo oposicion, haya e rapport di gobierno tan pronto cu esaki bay pa CAft.

E punto ta parce cu gobierno no a haya nada di gaba den e ultimo rapport aki, y p’esey aparentemente a tene henter e asunto keto. Dia 21 di mei, casi un siman despues di e deadline legal, a manda e documento pa CAft. No a percura pa e copia pa parlamento, en todo caso di averiguacion cerca oposicion a resulta cu nan no a haya nada. Cu entrega laat na CAft, tambe lo a kier logra un reaccion mas laat, cu consecuencia cu pa e debate di KvK diahuebs pasa, no tabatin ningun comentario ainda riba e situacion financiero di e aña aki. ‘Games people play’ den tempo electoral?

Pero awor e situacion financiero mes. Segun e evaluacion di CAft, nan ta señala como punto positivo cu BBO y loonbelasting a crece, cu 10% y 6%, respectivamente, compara cu e mesun periodo aña pasa. No tin un claridad ainda si esaki ta fruta di cobransa mas intensivo di banda di gobierno, o si e aumento ta causa pa mas actividad economico, y por lo tanto di mas empleo. Declaracion reciente di director di SVb ta mustra cu aumento di entrada di prima di AOV/AWW, cu ta cobra simultaneamente cu loonbelasting, segun su organisacion lo tabata mas bien cobransa intensivo, y lo mester analisa mas den detaye si avance economico general a hunga un papel den esaki.

E problema anto no ta cu no tin crecemento economico, pero cu e problema ta cu e proyeccionnan di aumento di entrada ta asina grandi, cu ta bira dificil pa realisa esakinan. Si gobierno logra haya 6% di aumento pa prome tres luna, pero a proyecta pa henter aña un aumento di 19%, anto bo aumento den e resto di aña mester ta bastante mas cu e 19% ey. Igualmente pa BBO, unda a planea un crecemento di 32% pa henter aña, y cu 10% den prome tres luna ta obliga bo na realisa bastante mas cu 32% den e resto di aña.

Di banda gubernamental lo mustra cu e inversionnan grandi den e refineria lo tuma luga den di dos mita di aña, segun planificacion publica pa gobierno. Algun tempo pasa caba nos a expresa nos duda den e cifranan presenta pa AIB, specificamente tocante nan calculacion ‘too good to be true’ di e extra loonbelasting cu e empleo masal na e refineria lo ocasiona na 2017. Ta parce cu CAft tambe a cuminsa mira cu ta hopi dificil pa realisa e aumentonan aki den solamente mita aña. Cu consecuencia cu gobierno a haya como ‘huiswerk’ awor pa actualisa su proyeccionnan.

Tin algo otro cu CAft a señala cu ta mustra nos un poco straño. Parce cu ainda e benta di e compania cu ta importa y distribui combustibel (FMSA NV) ta poni pa benta den presupuesto pa Afl. 40 miyon. Corectamente CAft ta remarca cu si no realisa e benta aki, anto tin un buraco basta grandi den presupuesto cu lo mester yena di otro manera. Cuarenta miyon ta casi un porciento completo di GDP. Si nos no ta kiboca nos a tende expresion di banda gubernamental cu e idea ta pa keda cu ne. Y pakico? Probablemente nan a sinti dushi di tin un compania cu semper ta gana placa, y esey kier men dividend sigura pa gobierno. Manera cu tur cos den e mundo  aki, y manera nan ta bisa na Ingles: “you can’t have it, and eat it at the same time.” Nos ta curioso pa sa kico finalmente ta haci cu e asunto aki.

E problema cu nos ta mira cu ta bira pio dia pa dia, ta cu gobierno ta birando e super potencia comercial local, cu no ta laga nada mas cu garnachi pa sector priva. No ta permiti competencia pa Setar, loke legalmente no ta sostenibel, awor ta absorba tur benta di combustibel na Aruba, a bira doño di refineria, o loke a resta di esaki. No ta bira tempo pa nos cuminsa discuti con grandi gobernacion mag bira como empresario? Ademas di e riesgonan: no ta algun tempo pasa cu pa prome biaha WEB e hera keda sin fuel oil? Esaki a yega di pasa tempo cu compania priva tabata handle esaki?