FLORIN PLACA CASH MONEY

Un investigacion nobo di Centrale Bank van Aruba (CBA) a mustra cu mientras pago digital ta birando mas y mas popular, uso di cash ta keda un parti esencial y aparentemente confiable den bida diario na Aruba. E encuesta di Confiansa den Cash di 2024 a mustra detayadamente con Rubianonan ta usa, conoce y confia e calidad y autenticidad di nos moneda nacional. E rapport tambe ta señala, sinembargo, un caida gradual den uso di cash como cu mundo ta bayendo den direccion mas digital—y hopi respondiente a expresa cu a lo largo nan probablemente no lo keda atras.

Uso y acceso na cash
Aunke ta birando mas comun pa paga via metodonan digital, cash ta keda un parti importante di bida diario di mayoria respondiente. E rapport di CBA ta mustra cu consumidornan ta sigui usa cash frecuentemente; 30,9% ta us’e semanalmente y 23,2% diariamente. Apenas 4,5% di respondiente a bisa cu nan no ta usa cash mas—esaki ta señala e relevancia continuo di uso di cash den e economia di nos isla.

Manera a raporta, notanan di banco mas usa ta e 25 y 100 florin, y monedanan di 1 y 5 florin ta ser usa mas frecuente pa pagonan chikito. E cifranan aki ta indica cu cash ta sirbi pa ambos transaccionnan chikito cu grandi, di productonan den supermercado pa gastonan di cas y servicionan informal.

Acceso na cash tambe ta keda importante, unda ATMs ainda ta hunga un rol relevante den bida diario di respondientenan. Casi 29% di respondiente ta saca placa tur luna—tipicamente despues di cobra (pension)—mientras cu 26% ta saca placa tur siman, manera e rapport a indica. E patronchi aki ta sugeri cu hopi hende ainda ta depende riba cash pa gastonan diario. Ta parce cu deposita y saca placa tambe ta crucial pa hende cu ta spaar nan placa.

Den e investigacion di CBA tambe a descubri cu mayoria usuario di ATM ta usa solamente esnan opera pa nan banco, cual ta refleha ambos confiansa den institucionnan bancario na Aruba y un deseo pa scapa tarifa di transaccion. E descubrimento aki tambe ta subraya cu acceso na ATMs confiable ta keda esencial pa mantene confiansa publico den cash como un manera safe pa haci pagonan.

Seguridad y confiansa

Den september Bon Dia Aruba a reporta riba varios caso di ‘skimming’, unda Ministerio Publico (OM) a adverti cu tin varios sitio di ATM cu a bira vulnerable pa fraude. A señala cu a detecta algun ATM di varios banco cu a ser perhudica pa estafadornan cu a instala e aparato di skimming pa horta placa di ciudadanonan inocente.

Aunke no a divulga cua ATM a ser afecta e tempo ey, algun ciudadano a provee poco mas detaye di nan mesun experencia. Un ciudadano a nota cu e ATM di Aruba Bank na e pompstacion di Sero Blanco a ser afecta, unda e mes a cay den e trampa di e estafa. El a sigui splica cu na momento cu el a ser atraca, polis a conseh’e pa tuma contacto cu su banco. Otro a nota actividadnan sospechoso na un otro sitio. Manera e ciudadano aki a conta, na e ATM di Aruba Bank na Noord el a lucha pa pone su carchi den e ATM, y pa ora el a sak’e back, e mashin a pela su carchi di banco.

E fenomeno di skimming ta algo cu no ta hopi comun aki na Aruba, pero ta keda importante pa sigui ta cuidadoso y consciente di e tipo di riesgo cu ta existi ora ta usa ATM.

Esaki ta specialmente berdad ora ta mira kico e encuesta ta indica pa loke ta trata conscientisacion relaciona cu caracteristicanan di seguridad riba placa fisico. E encuesta di CBA a evalua con familiar consumidornan ta cu e caracteristicanan di seguridad riba notanan di florin. E investigacion ta mustra cu aunke respondientenan por a identifica al menos un caracteristica, conscientisacion ta keda limita.

Mayoria ta reconoce e ‘watermark’ riba notanan di banco (17,3%), sigui pa e strepi 3D na banda (15,3%), pinturanan (12,8%) y e strepi iridiscente (11,8%). Banda di esey a sobresali cu tin un porcentahe chikito cu ta reconoce otro elementonan di seguridad manera e microtextonan, ink cu ta cambia color of printing cu rayo UV. E rapport ta alarma cu 6,1% di respondiente no por a identifica ningun caracteristica di seguridad mes.

E conocemento limita aki por señala un posible vulnerabilidad. Den un economia ainda basa mayormente riba cash, ta importante pa reconoce y compronde algun elemento di seguridad pa asina preveni copianan fraudulento y mantene confiansa publico den nos moneda. E rapport ta sugeri cu mas educacion y conscientisacion por yuda fortalece conocemento di usuario riba con ta verifica notanan di banco—specialmente empresanan chikito.

A pesar di e falta den suficiente conocemento di caracteristicanan di seguridad, ta parce cu mayoria usuario di cash tin confiansa den e autenticidad di notanan. Casi mita di respondiente (47,5%) a bisa cu nan no a controla nan notanan di banco den e ultimo seis luna. 25,1% a bisa cu nan a pensa pa haci esaki, pero no a hacie. Esaki por señala un confiansa den e integridad di nos moneda. E rapport a mustra cu esnan cu si ta verifica nan notanan ta sea hacie for di habito of curiosidad, pero raramente pa via di sospecha.

Por mira un caida den uso den futuro, pero no desaparicion
Pa loke ta e futuro di uso di cash, 92,4% di respondiente a indica cu nan ta kere cu dentro di tres pa cinco aña, nan lo ta usando cash ainda. Sinembargo, 70,6% ta anticipa cu nan lo cuminsa cambia pa metodonan digital y no usa cash mesun frecuente, debi cu pagonan electronico ta mustrando mas y mas conviniente. Apenas 4,3% di participante ta anticipa cu nan lo stop di usa cash, cual ta indica cu dentro di tres pa cinco aña, no ta probable cu lo mira un transicion completo pa pagonan digital.

Segun e rapport, pagonan digital ta birando un opcion mas preferi debi na e velocidad di transacionnan, higiena y accesibilidad, pero cash ta keda un alternativa mas confiable. Esaki ta señala un balansa y ta ilustra cu e paisahe di pago na Aruba ta evolucionando pero na un velocidad gradual.

Pa hopi Rubiano—specialmente adultonan mayor, trahadornan informal y empresanan chikito—cash ta ofrece mas control y seguridad compara cu metodonan digital. Na mesun momento, e sistema di pago digital ta expandiendo y e generacion nobo ta birando mas comfortable cu opera den un paisahe sin cash.

Den e futuro cercano ta anticipa cu e sistema dual di pagonan den cash y digital lo sigui coexisti. E rapport a indica cu e reto cu nos ta enfrenta ta pa sigura e continuidad di acceso na cash, particularmente via ATM, y alabes e educacion di caracteristicanan di seguridad riba notanan di banco.