Mientras cu Aruba ta sigui nabega den recuperacion despues di e pandemia y transformacion economico a largo plaso, seguridad laboral bao di hobennan a surgi como un preocupacion politico. Un capitulo nobo den e rapport di Centrale Bank van Aruba (CBA) “Governing from the future, leading with equity: Policies, prospects, and pathways for Aruba 2040” ta analisa e retonan structural cu hubentud di Aruba ta enfrenta den e mercado laboral y ta delinea trayectonan pa resultadonan di empleo mas sigur y inclusivo.
E capitulo, titula “Achieving Labor Security for the Aruban youth” (Logrando Seguridad Laboral pa Hubentud Arubano) ta bay mas leu cu e medidanan tradicional di desempleo hubenil pa presenta un evaluacion mas amplio di seguridad laboral. E estudio ta cataloga seguridad laboral como un concepto multidimencional cu ta encera no solamente acceso na trabao, pero tambe stabilidad di entrada, proteccion social y representacion dentro di e mercado laboral. E analisis ta inclui resultadonan laboral hubenil dentro di e structura economico di Aruba, tendencianan demografico, y realidadnan di mercado laboral despues di COVID.
Mientras cu Aruba a mira mehoracion den indicadornan di empleo desde e crisis di COVID-19, desempleo hubenil ta keda persistentemente eleva compara cu e promedio nacional. E capitulo den e rapport di CBA ta señala cu empleadonan hoben a ser afecta desproporcionalmente durante e pandemia, particularmente esnan emplea den sectornan relaciona cu turismo manera hospitalidad, servicio di cuminda y benta. E sectornan aki, cu ta forma e pilar di economia di Aruba, a experiencia contraccionnan fuerte durante periodonan di lockdown, loke a conduci na perdida di trabao generalisa bao di empleadonan mas hoben y hopi biaha menos proteha.
Aunke e actividad economico a bounce back, e estudio ta enfatisa cu hopi hoben Arubano a bolbe drenta e mercado laboral bao di condicionnan menos sigur. Contratonan temporal, trabao part-time, y empleo informal ta keda puntonan di entrada comun pa hobennan, limitando stabilidad di entrada y desaroyo di carera a largo plaso. Como resultado, mehoracion di e tasa di empleo no necesariamente ta traduci den mehoracion di seguridad laboral.
Un contribucion central di e capitulo ta su definicion amplia di seguridad laboral. En bes di enfoca solamente riba si hobennan ta emplea, e estudio ta evalua si empleo ta provee suficiente proteccion di entrada, continuidad y voz di trahador. Di acuerdo cu e analisis, seguridad laboral pa hobennan ta depende di tres dimension interrelaciona: acceso na empleo stabiel, ganashi adecua y proteccion social, y representacion efectivo dentro di institutonan laboral.
E rapport ta argumenta cu empleadonan hoben ta den un desbentaha structural den tur tres dimension. Posicionnan di nivel di entrada tin mas chens di ta temporal of casual, limitando acceso na beneficionan manera pensioen, seguro di salud y proteccion contra desempleo. Nivelnan di salario pa hobennan tin e tendencia di ta mas abao, aumentando vulnerabilidad pa inflacion y presionnan di costo di bida. Na mesun momento, empleadonan mas hoben tin menos chens di ta sindicalisa of di otro manera representa den procesonan di negociacion colectivo, loke ta reduci nan habilidad pa influencia condicionnan di trabao.
E estudio ta identifica varios factor structural cu ta limita seguridad laboral pa hubentud Arubano. Un asunto clave ta desigualdad di habilidadnan. Mientras cu e logro educativo bao di hobennan a mehora cu tempo, e alineacion entre resultadonan di educacion y demanda di mercado laboral ta keda desigual. Frecuentemente dunadornan di trabao ta informa dificultadnan pa haya empleadonan cu habilidadnan cla pa trabao, mientras cu hobennan cu ta busca trabao ta informa retonan pa transiciona di educacion pa empleo stabiel.
Un otro factor ta e division di e mercado laboral. Hobennan ta sobrerepresenta den sectornan caracterisa pa demanda di temporada y progreso limita di trabao. E division aki ta reforsa ciclonan di empleo precario, haciendo dificil pa empleadonan hoben acumula experiencia, spaarmento of derechonan di seguro social.
E rapport tambe ta mustra riba bareranan institucional, incluyendo acceso limita na politicanan activo di mercado laboral adapta specificamente na hubentud. Mientras cu programanan di training y empleo ta existi, nan escala y meta kizas no ta atende completamente cu e vulnerabilidadnan cu hobennan cu ta drenta forsa laboral pa prome biaha ta enfrenta.
Seguridad di entrada ta aparece como un tema cu ta ripiti den henter e analisis. E capitulo “Achieving Labor Security for the Aruban youth” ta señala cu empleadonan hoben ta particularmente exponi na fluctuacionnan den entrada, specialmente den un economia sensitivo na shocknan externo manera demanda mundial di turismo, prijs di energia y inflacion. Salarionan mas abao combina cu capacidad di spaar limita ta aumenta e riesgo di inseguridad financiero, hasta pa esnan cu ta emplea.
Aumento di gastonan di vivienda y gastonan di transporte ta sigui presiona e presupuestonan di hobennan, haciendo mas dificil pa empleadonan hoben logra independencia economico. E estudio ta enfatisa cu seguridad laboral no por ser separa for di retonan di pagabilidad mas amplio, ya cu entrada instabiel ta mina e habilidad di hobennan pa plania pa futuro, inverti den habilidadnan, of forma casnan.
Fuera di empleo y entrada, e rapport ta enfatisa e importancia di voz di trahador como un componente di seguridad laboral. Empleadonan hoben tin menos chens di participa den sindicato of organisacionnan formal di trahador, hopi biaha debi na contratonan temporal of cambio di trabao. E falta di representacion aki ta limita nan capacidad pa negocia salario, orario di trabao y condicionnan di empleo.
E estudio ta sugeri cu fortalece participacion di hobennan den dialogo social por mehora resultadonan laboral door di garantisa cu politica y acuerdonan colectivo ta refleha miho e realidadnan cu generacionnan mas hoben ta enfrenta. Mehora representacion ta ser presenta no como un fin riba su mes, pero como un mecanismo pa mehora calidad di trabao y resiliencia di mercado laboral a largo plaso.
En bes di prescribi un solo solucion, e rapport ta delinea un conhunto di trayecto di maneho dirigi riba mehoracion di seguridad laboral pa hubentud Arubano. Esakinan ta inclui fortalece transicionnan di scol pa trabao a traves di aprendisahe y siñamento basa riba trabao, expansion di programanan activo di mercado laboral dirigi riba hobennan cu ta busca trabao, y promove areglonan di empleo mas stabiel.
E analisis tambe ta enfatisa e importancia di sistemanan di proteccion social inclusivo cu ta extende cobertura na formanan di empleo no-standard. Segun cu mercadonan laboral ta evoluciona, garantisa cu empleadonan hoben por haya acceso na proteccion di entrada sin importa e tipo di contrato ta ser mira como crucial pa resiliencia a largo plaso.
Ademas, e capitulo ta enfatisa e rol di dato y monitoreo. Estadistica di mercado laboral mehora separa pa edad y tipo di contrato lo permiti esnan cu ta traha politica pa sigui miho e resultadonan laboral di hobennan y diseña intervencionnan dirigi.
Den e cuadro mas amplio di “Governing from the future, leading with equity”, e capitulo “Achieving Labor Security for the Aruban youth” ta posiciona seguridad laboral hubenil como un elemento fundamental di Aruba su strategia di desaroyo a largo plaso. Sigura cu hobennan por haya acceso na trabao sigur y significante no ta solamente un obhetivo social, pero tambe un deber economico den un economia insular chikito cu ta enfrenta cambio demografico y vulnerabilidad externo.
Door di inclui seguridad laboral como un reto multidimencional, e estudio ta contribui na discusionnan continuo riba politica tocante con Aruba por construi un mercado laboral mas inclusivo y resiliente. Manera e rapport ta haci cla, e calidad di oportunidadnan di trabao disponibel pa hobennan di awendia lo forma e trayectoria economico y social di e isla hopi mas leu cu 2040.



