peterson balor di naturalesa.JPG

Presidente di fundacion Aruba Birdlife Conservation, sr. Greg Peterson a haya cu e presentacion cu a wordo haci pa sr. Pieter van Beukering di Wolfs Company ta un bon iniciativa. E team aki a organisa un investigacion cu a inclui tur sector di Bonaire riba e balor di nan naturalesa.

Sr. Peterson a bisa cu nan organisacion no gubernamental ta un di e sostenedonan mas grandi di e proyecto aki, y nan ta pushando basta tempo pasa pa e proyecto aki riba Balor di Naturalesa di Aruba lo por bira un realidad. E iniciativa aki a bin fei di ministerio di Naturalesa y Medio Ambiente.

El a bisa cu e proyecto aki ta bay duna e prome sentido di ki balor naturalesa na Aruba tin ya sea economicamente of den sentido di filosofia di financiamento mes. 

Balor di nos naturalesa

Sr. Peterson a indica na Bon Dia Aruba cu nan ta ripara cu na Bonaire nan a haci investigacion. Nan ta analisando cifra cu naturalesa ta entre 15 pa 20 porciento di GDP di un pais. “Si esey ta e caso di e encuesta riba naturalesa di Aruba lo ta mas impactante y grandi y valioso pa nos pais cu e GDP cu den pasado Valero tabata haci pa nos cu tabata entre 10 pa 13%”, el a bisa.

E ta haya cu si nos ta haya un cooperacion di e balor di naturalesa di mas cu un 15% di nos GDP, e ta conclui logicamente cu “nos naturalesa bal economicamente mas cu un refineria”. E punto aki sr. Peterson ta haye algo hopi interesante pa trece akinan.

Crecemento sostenibel

Banda di esey algo cu a hala atencion ta e model di crece aki na Aruba unda dor di turismo nos pais ta yenando masha lihe. Pues den e ultimo 20 pa 25 aña nos a bay di 65 mil hende pa mas cu 100 mil hende. Ademas considerando e hotelnan cu ta biniendo riba nos isla lo demanda presencia di mas y mas trahadonan di afo cu nos lo mester pa traha den e sector aki. “Tur e hendenan tin cu bay biba un caminda…”, el a bisa.

Den nos actividad diario nos por ripara con trafico caba ta congestiona y Aruba ta birando masha yen, sr. Peterson a declara. Nos poblacion ta creciendo demasiado y nos ta bayendo rond di 600 persona pa kilometer cuadra. 

E ta trece cu preocupacion e pregunta: Kico ta sano pa nos isla: 600, 650, 700… pa kilometer cuadra. “Con largo bo kier core den fila prome cu bo ta yega bo trabou, of hiba un mucha scol, y cuanto caya extra nos mester???”. Ya caba nos bay na 70 mil auto caba riba un isla chikito, y aki ta surgi otro pregunta riba e cantidad di autonan cu nos lo kier bay.

Nan ta preguntanan –segun sr. Peterson- cu ta invita nos pa cuminsa pensa te unda nos kier bay. Cual ta e capacidad di carga cu nos isla lo por soporta of carga? Ki balor agrega cualkier otro hotel tin pa nos? E por ta eventualmente cu cualkier extra hotel cu ta bin riba nos isla ta djis un hotel mas y no tin balor mas. “Ta creciendo mas problema cu e por hiba nos pais dilanti”, el a indica.

P’esey e ta considera cu un estudio como esun cu e compania Wolfs  conhuntamente cu IVM, Institute for Environmental Studies lo bay desaroya den un aña lo por yuda nos pensa hopi mas sano ariba con nos kier bay dilanti cu nos pais.

Tambe nan a wordo envolvi den  pasado den e pensamento pa bin cu algo di e nivel aki. “Nos ta masha contento cu e proyecto aki di IVM”, el a bisa. Tambe el a expresa cu como fundacion nan ta contento cu Setar ta sostene como sponsor pa pusha e proyecto aki. E presentacion aki a conta cu presencia di departamentonan y instancia di gobierno, entre otro.

Balansa y desbalansa 

Encuanto cu un di e punto fundamental cu a wordo treci dilanti ta informacion y transparencia pa crea e plataforma di un evaluacion di nos naturalesa y desaroyo economico di nos pais. Sr. Peterson ta haya cu tin diferente desaroyo y balor cu ta tumando luga riba nos isla. E sector turismo tin su propio balor, sector di infrastructura tin su propio balor, pero igualmente nos tin nos sector di nos recurso natural. E ta haya cu tin un portafolio cu ta cay riba otro minister pero nos por wak cu tin un desbalansa hopi grandi caminda hopi atencion a bay pa infrastructura, turismo y masha poco a bay pa e parti di naturalesa. E ta haya cu awor nos lo tin cu bolter bek y pone e panorama aki den un balansa nacional cu nos tur por biba cun’e. E ta consciente cu no ta asina cu bo por elimina un por completo pero actualmente e balansa ta hopi desbalansa cu nos tin cu traha riba esey.

Igualmente el a indica cu e transparencia t’ey pa tur hende por participa “paso mas cabes tin biaha ta hopi mas sabi cu un par di hende so cu ta tumando e decision”. Na final sr. Peterson a bisa cu nos mester wak e situacion aki mas holistico riba un panorama di un Aruba como producto total, y den esaki e ta haya cu e team di Wolfs Company y e ta hopi satisfecho cu e mandatario encarga cu e cartera di Naturalesa y Medio Ambiente a pusha pa bin cu e proyecto aki.