Un di e kehonan cu un delegacion di prensa a hiba den nan encuentro reciente cu e principal figuranan di e gabinete nobo, den e ronda cu ‘stakeholders’, tabata e falta di contesta rapido y eficiente di banda di e mandatarionan y nan despacho. Tin momento cu ta trata di tema cu pa cualkier gobierno ta sensitivo y cu nan mester tempo pa fiha nan posicion. Pero no semper e ta asina. Tin biaha ta pidi cosnan bastante simple cu masha bon por haya un contesta inmediato, facilitando asina e proceso di informa publico. No mester pensa tampoco cu prensa ta busca di pone trampa pa gobierno. Den mayoria di caso anto, mester ta posible duna un contesta rapido, cu ta algo mas cu un simple si of no. Goberna pa un gran parti ta un cuestion di informa debidamente, y mester acepta e hecho cu nunca bo por divulga algo sin haya critica. Esey no por ta motibo pa no bisa nada at all, pasobra esey ta crea un base – innecesario – pa speculacion, cu ta duna oportunidad pa crea mas oposicion contra un cierto intencion, plan o proyecto, cu ta necesario.

Loke a sucede siman pasa ta un bon ehemplo di esaki. Un corant vespertino a bay entrevista director di Hospital riba e tema di contagio nobo di Omicron, cu den e actual ola a bira caba e variante dominante. E medio tabata dispone di cifra parcial di e promer lote di pacient cu a termina den Hospital, cu e variante nobo, y cu a resulta di ta persona vacuna…, tur. Motibo pa panico? No. E ta proba cu maneho di vacuna ta robez? No. E ta proba solamente cu e promer 17 persona cu a haya variante Omicron tabata pa casualidad vacuna. Nos ta bisa cu enfasis ‘pa casualidad’ pasobra tur hende cu dos placa di conocimento di estadistica sa cu bo no ta saca conclusion a base di 17 caso, unda den un par di dia bo ta atendiendo centenares, no, miles di caso. E mandatario responsable tin razon ora e indica cu desde juli 2021 un gran mayoria di esnan hospitaliza tabata persona no vacuna. Pero… esey no ta e issue aki. E medio tabata puntra explicitamente pa e situacion actual, awor cu e variante Omicron ta domina. Y nan por a haya un contesta drechi! Pero aparentemente gobierno ta carece di hende cu por vocifera un opinion balanza, di acuerdo cu e estado di asunto for di un punto di vista cientifico corecto. No mester a costa nada bisa e corant cu no por saca conclusion estadisticamente confiable a base di 17 caso so, y mester warda resultado di un sample mas grandi, loke en berdad cu e miles di caso ya registra, no mester ta un problema, hasta si no den tur caso ta registra e variante.

Sin embargo, ta scoge pa silencio, y ta haya straño cu prensa ta bay ‘shop’ cerca otronan, cu talvez tin algo di bisa den e asunto? Esey bo ta haya ora como gobierno bo no kier papia, y ta pensa cu tur hende mester keda keto te dia bo haya bo santo gana di bisa algo. Mundo no ta asina y si gobierno di berdad kier mehora comunicacion y informacion, mester custumbra opera den un tereno unda otronan no ta cana cu bosal. Problema ta cu finalmente publico ta termina cu mitar informacion, o informacion incorecto, cu ta haci mas daño cu bon, mientras entre mandatario y otro autoridad ta surgi un controversia innecesario, cu no ta yuda aclarea e asunto tampoco. Na henter mundo tur hende cu un tiki conocimento di e materia sa cu un vacuna contra cierto variante no ta yuda mes efectivo contra otro, pues nos no mester ta asombra si e vacunanan distribui te awor no ta duna tanto proteccion contra e actual variante. Ta bisa anto, cu tur hende vacuna of no, mester cuida nan curpa… Wrong answer, parcialmente. E unico conseho corecto tabata y ta ainda: cu ni cuanto bo vacuna, bo mester keda cuida. Na promer lugar, pasobra bo por contagia toch; bo por ta den e porcentahe cu ta haya e virus di tur manera, hasta cu e mihor vacuna disponble. Awor cu e vacuna ta menos efectivo pasobra tin un variante nobo, mucho mas. Na di dos lugar, vacuna o no vacuna, haya of no haya Covid, cu of sin sintoma, bo por yuda transmiti e virus sin cu bo mes ta ripara… Ta pesey cu vacunacion ta yuda baha e probabilidad di haya Covid, o haya Covid severo bo mes, pero e no ta un substituto pa comportamento responsable.

Pero, pa bolbe na e nivel mas general di e tema di maneho di informacion; ta importante cu nos mandatarionan cuminza comprende cu nos ta bibando den otro epoca. Por ehemplo, tin hopi ciudadano y hende di prensa tambe, cu ta sigui diariamente e acontecimentonan na Hulanda, inclusive e declaracionnan den prensa di e propio RIVM, usa pa gobierno di Aruba como fuente di informacion y guia. Ohala nos tabatin e discusion abierto cu ta hiba aya den cara di pueblo tur dia; algo totalmente diferente cu e intento di silencia tur cos aki, tanten cu e mandatario en cuestion mes no haya ta bon pa sali cu su version. Aña nobo, practica bieu.