Nos ta biba den un mundo digital. Pantaya ta parti di tur cos: scol, trabou, entretenimento y comunicacion. Pero e pregunta cu hopi hende tin ta: Cuanto “screen time” ta hopi pa un mucha?

Aruba ta un di e paisnan mas conecta den Caribe. Segun e informacion mas recien di DataReportal (2025), 97.2% di e hendenan na Aruba ta usa internet, y ta existi mas conexion di telefon cu hende – mas o menos 132 conexion pa cada 100 habitante. Mas di 77% di e poblacion tin un pagina activo di red social. E cierto ta cla: nos ta un sociedad cu ta biba online.

Data local riba e uso di pantaya den mucha (“screen time”)

Central Bureau of Statistics (CBS) di Aruba a haci un investigacion riba uso di tecnologia den muchanan y hobennan di edad 5 te 24 aña. E resultadonan ta interesante.

69.5% di hobennan a usa un telefon celular den e tres luna prome cu e encuesta. 37% a usa laptop y 29% a usa tablet. Hasta na nivel di kleuterschool 24.2% di muchanan chikito ya ta usa telefon.

Tambe, 84% di hobennan Arubiano ta usa internet, un porcentahe mas halto cu e promedio global. Casi tur ta haci esaki for di cas (98.8%), y 86.6% ta bishita red social diariamente of casi tur dia. Mas ainda: 92% di hobennan cu ta usa telefon, ta us’e diariamente, y 87% di cu nan ta usa internet tur dia. Den otro palabra, screen time ta parti di nan bida di tur dia.

E cifranan aki no mester causa panico, pero si ta un señal cu famia y scolnan mester tin plan y habitonan saludable pa yuda muchanan tene un relacion mas sano cu pantaya.

No tur “screen time” ta malo – ta depende di con e ta ser usa

Investigacion internacional ta mustra cu e problema no ta tanto e cantidad di tempo, sino e tipo di contenido y e ora cu e ta pasa den pantaya.

Por ehempel, ora un mucha ta haci les, ta crea, of ta papia cu famia via pantaya – esey por ta positivo. Pero ora e ta wak video sin fin, of ta usa aparatonan te laat den anochi, e ta afecta su soño, concentracion y animo.

E recomendacion internacional ta cla: no ta basta cu conta minuut, mester mira con e pantaya ta afecta su bienestar.

Durante e siman di conscientisacion pa “screen time”, famianan por haci 5 cos simpel:

1. Proteha soño: e regla di ora sin pantaya

Pone un ora fiho pa stop di usa pantaya, mas o menos un ora prome cu bay drumi. No laga telefon den camber di mucha. Pa mucha, purba paga e pantaya rond 8:30–9:00 p.m. Pa teenager, rond di 9:30–10:00 p.m. ta ideal.

2. Crea “friccion” pa e aplicacionnan cu distrai hopi

Na telefon ta posibel pone “app timers” (aplicacion pa monitor e cantidad di tempo cu ta usa e telefon) of “downtime”, pa e red social paga su mes durante ora di scol of cena. Asina e tentacion ta menos fuerte.

3. Mantene pantaya den luga visibel

No laga muchanan usa pantaya den un skina cu hende no ta mira. Usa laptop of television den sala pa sontenido largo, pa grandi por mira tambe con tempo ta pasa. Por pone un plan di media familiar central, cu tur hende (adulto tambe) ta sigui.

4. Cambia pasividad pa creatividad

No tur minuut di pantaya ta igual. Promove aplicacionnan cu ta inspira: programacion, diseño, idioma, musica. E hobennan di Aruba ta digitalmente activo, orienta esey na creacion y educacion.

5. Haci actividad “sin pantaya” regularmente

Cada siman, scoge dos momento sin pantaya: por ehempel, mira solo baha na lama y un mainta di deporte. Si e momentonan keda ripiti, balans ta bira natural.

Guia pa diferente edad

Pa muchanan bou di 6 aña mester primeramente haci arte cu man, canta, lesa, of papia. Si pantaya ta ser usa, haci’e cu e mucha y mantene e tempo di uso di pantaya cortico.

Pa muchanan entre 6 –11 aña establece un plan defini di aparatonan: pa kico e ta sirbi, unda e ta keda, ora di charge. Siña e mucha cu mester “crea prome cu consumi.”

Pa hobennan di 12 pa 17 aña mester papia cla tocante rednan social cu e ta usa, privacidad y orario limite. E ora di anochi mester ta sin mensahe ny video sin fin. Por pone limite na e router di internet of usa aplicacion pa defini orario cu por usa pantaya. Privilegio di pantaya mester bay man den man cu responsabilidad.

Scol y comunidad tin un rol importante durante e siman di concientisacion. Por haci tayernan di famia y tecnologia. Un sesion di mey ora caminda famia ta trece su telefon y ta instala ahustenan di limite y privacidad cla.

Tambe por siña e mucha y hoben tocante “screen time activo contra pasivo.” Haci un mini-les cu ta yuda mucha descubri con e ta usa su pantaya y pone un meta personal.

Trece e topico di soño den e discusion ta un punto importante. Por mustra con lus di pantaya ta afecta melatonina y memoria.

Y tambe por usa dato local. Por ehempel, den poster den scol cu informacion y mensahe manera entre otro: “Na Aruba, 92% di hobennan cu ta usa telefon, ta haci uso di dje tur dia – laga nos practica habitonan saludable.”

E situacion na Aruba no ta un crisis di tecnologia, sino un oportunidad pa cultiva un balans digital. E meta no ta elimina pantaya, sino usa nan pa stimula educacion, creatividad y relacion.

Durante e Siman di Conscientisacion riba Screen Time, pone telefon un banda ora di come, limita app social, of haci un ora di deporte na luga di scrolling. Gestonan chikito por tin un impacto grandi y positivo.