Mi persona a tuma nota di e reunion publico den Parlamento dia 16 juni 2025. Den e reunion aki un par di punto cardinal a bin dilanti.

1). Cu turismo na 2025 lo aumenta cu 5% compara cu 2024.

2). E expectativanan pa inflacion na Aruba ta solamente 1.9% pa 2.1% pa 2025 y 2026.
3). No tin ningun motibo pa pensa cu lo bin problema cu nos Reserva Monetario.

Mi kier nota cu Minister di Asunto Economico, Geoffrey Wever a basa su mes riba data di Aruba Tourism Authority y di Banco Central di Aruba. Tambe nos mester nota cu minister Wever como hoofdbewindvoerder ta finalmente responsable pa a nota cu no mester tin niun motibo pa panico. Tambe esaki ta e di dos biaha cu e ta stel Parlamento di Aruba gerust den un setting oficial.


Debi na esaki, mi a sinti mi obliga pa reacciona den un manera tecnico mas profundo, pa indica cu minister Wever y su “team di expertonan” ta hopi kortzichtig den mi opinion y francamente fout.

Na prome luga mi a haci un backtest extensivo di mi modelo di Turismo pa wak cua ta e factornan cu un “R-factor” mas halto. Esaki ta e prome grafico cu balkinan blauw. E ora cerca mi persona ta surgi lo siguiente: US Consumer Spending, US Consumer Confidence, Advance Bookings y Employment tin balor predictivo hopi halto pa turismo di Aruba. Awo tur e factornan aki menciona ta significantemente mas malo para relativo na 2025 cu 2024. Con e nora por ta cu Turismo na Aruba lo crece na 2025? No ta solamente 1 factor ta indica un caida, sino 4 diferente factor cu cada un tin un “R-waarde” hopi halto. Pa ilustra esaki e siguiente dashboard di Investment Bank Nomura ta mustra den un manera mas simpel visual, cu casi tur datapunt macro-economico di Estados Unidos a cuminsa empeora.

Na punto dos tocante inflacion, atrobe nos ta wak un Minister cu eigenlijk no ta domina e materia den un manera profundo. Den un rapport elabora di investment bank Nomura, ta splica den manera elabora cu e inflacion di Tariffs aunke no ta visibel ainda siguramente ta na caminda.

Como cu Merca ta un pais grandi, e ta tarda un par di luna prome cu maneho bira visibel den data macro-economico. Ora cu hisa Tariffs for di casi 0% pa mas o menos 12%, esaki siguramente lo tin impacto inflacionario halto. Pero simplemente no lo letterlijk wak esaki dentro di 1 luna di data macro-economico. Pero e inflacion siguramente ta na caminda.

Na punto #3: Nos mester nota den mi model di Aruba su reserva cu ta e combinacion economico toxico di ambos MENOS turista y INFLACCION MAS HALTO na mesun momento cu lo causa e stress riba nos reserva. Dus pa simplifik’e, nos lo haya menos entrada mientras cu nos gasto di importacion lo hisa na mesun momento. Ta e combinacion aki ta super toxico pa nos posicion di Reserva Monetario. Si esaki transpira e no lo ta nada bunita aki mas o menos 18 luna di tempo.

Mi kier bisa duidelijk cu mi ta sumamente desapunta cu parce cu ningun instituto como Aruba Tourism Authority, Banco Central di Aruba, consehero experto di Minister ta haci nan analisis na un nivel cu bo lo mag di verwacht di instancia di e caliber aki.

Ami ta di opinion y esaki ta un opinion, cu dentro di 18 luna, Aruba lo anuncia Capital Controls. E ora nos sa ken ta eindverantwoordelijke culpabel ora tur esaki transpira. No ta solamente su excelencia Geoffrey Wever aunke e lo bay sufri e mayoria di e culpa logicamente, pero tambe door di fayo di incluso ATA, CBA y su conseheronan “experto”.

Nota di redaccion: E articulo ta un opinion di Sr. Simon Waslander, y no ta representa opinion di corant Bon Dia Aruba.