Mañan diabierna, Fundacion Rancho ta bay presenta e Simposio Internacional di Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) cu e tema “Reclaiming the Narative” pa loke ta trata sclavitud den pasado y e aña di conmemoracion. 

Asina a informa presidente di Fundacion Rancho, Clifford Rosa, ayera mainta den un conferencia di prensa den cual a trece dilanti cu e esaki ta un proyecto cu a cuminsa for di 1 di juli di aña pasa. Fundacion Rancho tabata sinta na mesa cu minister di Cultura pa papia over di e Aña di Conmemoracion di Sclavitud, caminda nan como fundacion nan a keda inclui den e proceso pa por conscientisa comunidad tocante historia y herencia, locual nan ta bin haciendo caba como fundacion.

Den e topico specifico aki nan ta haya nan mes enfrenta pa loke ta un parti di nan herencia cu mester di proteccion, atencion y conservacion, manera Rosa a sigura y tambe mester haci mas investigacion.

Rosa a mustra un buki yama “Registro di Esclavo: Liberacion, nacemento y fayecimento. Aruba 1840-1863” skirbi pa Rosa M. Arends cu colaboracion di Archivo Nacional y tur esnan cu a traha pa crea un buki asina aki e cual tin basta informacion. “Esey ta locual nos como fundacion ta para keto cune, mirando cu a rescata algo y nos no ta consciente di dje, y p’esey nos tin cu educa nos comunidad,” Rosa a afirma.

El a conta tambe cu 19 di december 2022, prome minister di Hulanda, Mark Rutte a declara su dispensacion pa envolvimento di Hulanda den e negoshi cu tabatin di sclavitud. “Esaki ta un atencion hopi esencial cu Hulanda ta haciendo aworaki riba su mesun historia y p’esey pa Fundacion Rancho, nos sigur ta hopi consciente di etapanan aki, mirando cu nos ta papia di 200 aña di Oranjestad; pero esaki sigur ta un punto cardinal,” el a bisa.

160 aña pasa sclavitud a keda aboli den Reino Hulandes. Kico a sucede, con e procesonan a cana y ki efectonan esaki tabatin durante y despues di abolicion, pa nan ta importante pa haya sa si tabatin sclavitud den area di Rancho, Oranjestad y henter Aruba, debi cu tambe nan a haya informacion cu na Aruba tambe tabatin esclavonan y nan kier wak con por mira e historia aki, yudando como fundacion.

Den e conferencia di prensa tabata presente Lilly Peterson, ken ta un museologo na Aruba y a trece dilanti cu e dispensacion di Rutte ta dirigi na tur hende postumo cu a sufri bao sclavitud y nan descendientenan cu ta biba rond mundo te cu e dia di awe. “Nos ta papiando di 100 aña di sclavitud cu su efectonan y persistencia den nos cultura di awe,” el a señala.

Peterson a splica cu a pidi pa su persona forma parti di e programa aki debi cu prome minister Rutte a indica cu despues di e dispensacion ta bin un programa y cu un organisacion independiente ta bay encarga cu esey. Loke ta e Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) di Hulanda pa asina bin un contenido pa e simposio cu ta bay cuminsa mañan na Aruba y nan ta bay transmitie Live riba e website di  NiNsee, (www.NiNsee.nl/Livestream) y tambe esnan interesa por acerca na Fundacion Rancho for di 9or di mainta te cu 2or di atardi pa haya mas informacion.

‘Reclaiming the Narrative’: Doorwerkingen van het Nederlandse trans-Atlantische slavernijverleden ta bay enfoca riba perspectiva di descendiente di personanan sclavisa y con pa scucha y reconoce di un forma completo, e historia di sclavitud trans-Atlantico. E simposio aki ta bay ofrece un elemento emancipatorio tambe y por conta cu presencia di oradonan prominente, como minister Dijkgraaf, Prof. Dr. Stephen Small, Dr. Maria Liberia Peters, Drs. Filia Kramp, Dr. Kirtie Algoe, Prof. Dr. Wayne Modest en forumgast Dr. Francio Guadeloupe.

E meta di simposio ta pa tur hende cuminsa haya un miho bista ora ta papia di efectonan y kico ta exactamente “pasobra ni un hende a yega di haci ni un investigacion riba dje, nos ta papie, tin ideanan di dje, pero awor nos kier bay mas leu pa haci investigacion cu despues nos tin algo fiho cu nos por papia di dje pa bay dilanti,” Peterson a expresa.

E diferente oradornan ta bay trata pa un diversidad di mecanismo sali for di e impacto di pasado di sclavitud trans-Atlantico Hulandes. Ademas nan ta bay tuma e iniciativa pa di un forma conhunto duna direccion na e interpretacion ‘achter de komma’ (despues di e coma), na cua prome minister Mark Rutte den su discurso di 19 di december a referi.

Durante di e simposio por disfruta di un stimulante actuacion di e violinista Yannick Hiwat. E simposio ta na Jaarbeurs den Utrecht y via di un livestream interactivo riba e website di NiNsee.

Heridanan pa loke ta trata sclavitud te ainda ta existi na unda cu Peterson cu a yega di haci su master pa Museologo na Hulanda a splica cu el a haci investigacion riba e topico di discriminacion, si hendenan ta sinti nan mes na cas, na unda el a papia cu hendenan cu a traha den Lago na Aruba cu te dia di awe algun ta yora pa via di e discriminacion cu nan ta sinti.

Den e buki menciona anteriormente, Registro di Esclavo: Liberacion, nacemento y fayecimento. Aruba 1840-1863” skirbi pa Rosa M. Arends ta papia di aproximadamente 500 persona cu den temponan ey tabata representa 20% di poblacion di Aruba y awor cu tempo a pasa, hendenan a bay afo y tambe a mescla, Peterson a señala cu na Aruba a bira cu mas hende y mas descendientenan di hendenan cu tabata t’ey caba “ e no ta bay pa e cantidad di hende, e ta bay pa e dolor cu nos ta haci na hende, mas cu nos a deshaci di nan pa via cu nan tin otro color di cuero,” Peterson a bisa.