Siman cu a pasa nos por tabata testigo di un manifestacion di gran parti di e sindicatonan cu ta representa empleado publico o personal di e entidadnan estatal. E cantidad di sindicato por tabata grandi, pero e apenas 500 pa 600 manifestante lo no por preocupa ningun gobierno. Si esaki tabata demostracion di poder, despues di tanto boroto di antemano, mester bisa cu e no tabata algo na fabor di e sindicatonan. Cu un luna di december den porta, ta conoci cu e animo pa intensiva accion entre nan miembronan lo ta minimo. Y esaki pa un motibo masha simple.

E crisis cu ta afectando Aruba, ta haci esey net entre e hendenan cu no tin proteccion di sindicato. Esnan cu mas a keda afecta pa e crisis, sin trabao y sin entrada, pa un tempo a haya apoyo di gobiernol; esey tabata bon. Tabata logico tambe cu e apoyo financiero lo no tabata pa eternidad, pero e forma abrupto, y e falta di respet pa haci esey sin anuncia debidamente, ta papia pa nan mes. Pero tin demostracion di esnan cu a keda desampara? Pasobra ta dificil pa kere cu por arte de magia tur hende cu tabata den Fase o subsidio di salario a haya trabao. Es mas, cu ausencia di e apoyo aki lo tin varios empresa cu lo reduci personal pasobra nan no tin forma pa paga full e payroll sin e apoyo gubernamental. Cos a drecha, pero tampoco tanto cu nan ta back na nivel 2019.

Pero no, no tin demostracion, pasobra esakinan ta e hendenan no organiza. Y hasta por bisa cu esnan organiza den sector priva nunca a tuma accion o huelga pa asunto cu ta concerni gobierno. Y esey pasobra ora nan huelga pa algo cu no ta relaciona cu e situacion na e empresa unda nan ta traha, nan ta core riesgo di perde entrada pa e tempo cu nan ta den huelga. “No work, no pay” ta e principio ancra den Codigo Civil pa e situacion aki, entre otro. Ken si ta huelga anto?

Tradicionalmente e empleado publico y e empleadonan di e empresanan estatal, cu den pasado tambe tabata ambtenaar. Nan ta esnan cu ta hostiga gobierno pa haya nan beneficionan, o manera den e caso aki, pa haya nan beneficio completo atrobe. Y pakico nan si por afford pa, na modo di papia, campa simannan largo dilanti Bestuurskantoor? Pasobra ora ta negocia termina accion, promer cos cu ta exigi ta pago completo pa e periodo no traha… Y gobierno semper a cumpli… Di e manera aki ta gobierno(nan) a crea un oposicion sindical cu ta mustra brabo, pero realmente ta basa parti di nan forza riba e hecho cu hasta ora nan no ta traha, ainda nan ta haya pago. Asina ta tur hende mes por haya briyo pa bay huelga, tipo di activista di awa dushi.

Pero, nos no a caba di constata cu e demostracion di siman pasa no a mustra fuerte? Tin algun factor ta den wega contra e sindicatonan. Pa cuminza, e situacion di emergencia pa gobierno no a pasa ainda. Tin operacion financiero doloroso na caminda, cu ta haci duna beneficio back algo ilogico awor. Ademas tin sindicato cu a bay juez contra e reduccion di salario, unda a absolutamente bari nan argumentonan for di mesa. Den un siguiente conflicto cu bay Corte, e veredicto ey ta riba mesa atrobe. Y juez lo tuma na cuenta cu, sigur si ta trata di accion pa purba pone Aruba plat, e empresanan clave den esey, AAA, Setar, WEB y Elmar, ta net esunnan cu a haya algo recompensa caba…? Nan ta hunga e wega bunita, di solidaridad cu e otronan, pero nan no ta den e capacidad pa usa e menaza di huelga efectivamente den e situacion actual. Esey ta haci cu e otronan, na e entidad y departamentonan no esencial, por wel di bay campa dilanti Bestuurskantoor, pero resultado positivo pa nan, ta di extremo duda. Ademas…, ta birando Pasco. Cu dianan di fiesta nan dilanti, poco ta esnan cu ta duna oido na e sindicatonan pa bay para den solo atardi pa manifesta contra gobierno. Nan tin otro preocupacion na nan cabez. Cu 5% menos di salario pa luna, pero cu gran parti di nan bonusnan rescata, nan lo tin con pa pone cuminda riba mesa den dianan di fiesta, y resto di luna tambe.

Y, tin un factor clave mas den e asunto aki, y esey ta influencia politico. No bin bisa cu esaki ta accion sindical cu no tin nada di haci cu politica. E tin, y e ta legitimo tambe. Nos a spera acaso cu ta sucede cierto cos riba e isla y e partidonan opositor ta keda para un banda, “pasobra nan di cu ta accion sindical”? Esey lo ta nonsense, semper tur partido a usa nan influencia den e tipo di conflicto aki. E unico cos ta cu e partido grandi den oposicion awor no tin forza di convocacion, pa motibonan bon conoci. E derota electoral e aña aki, e procesonan hudicial cu ta duna e impresion di un organisacion cu mester haci un limpieza interno profundo, tur ta elemento cu ta contribui na poco animo pa aparece na accion sindical, cu por ta liga na e partido. Asina ta, gobierno tin su retonan, pero sindicatonan no ta coriendo un careda gana caba, al contrario.