Departamento di Integracion, Maneho y Admision di Stranheronan (Dimas) ya caba a reuni varios biaha cu minister di Husticia nobo Andin Bikker (POR). Asina director di departamento Kathy Ruiz-Paskel ta conta Bon Dia, cu lo haci cambio na ley di admision LTU pa hancra maneho den ley. E director a elabora tambe mas extensamente riba e sistema nobo na Dimas: Sirsa.

Manera nos a publica den nos edicion di ayera, minister di Husticia ta pasando un version nobo di ley di admision LTU cual actualmente ta na Departamento di Legislacion y Asunto Huridico (DWJZ).

Director di Dimas a conta nos cu e minister nobo lo tin cu determina su posicion pa maneho riba termino cortico y termino largo. Den nos publicacion di ayera minister di Husticia a expresa na un grupo di consulnan na Aruba cu ta modernisando ley di admision LTU particularmente pa defini mas detayadamente un posibilidad pa tin ‘citizens by investment’. E ley actual no conoce cambio desde 2006, aunke tin un concepto riba papel desde 2009, segun director di Dimas.

Director di Dimas a conta Bon Dia cu e minister nobo a expresa su deseo di mira e leynan den cuadro di admision y inmigracion ‘mas holisticamente’. Cu esaki sra. Ruiz-Paskel a splica cu e minister ta bay mira e maneho di admision den tal manera cu ta pone esaki den contexto di e metanan social economico cu e gobernacion nobo lo tin pa termino largo. Segun e director, no solamente lo haci cambio na ley di admision pero tambe e lo afecta otro leynan cu mester mira cambio pa refleha e situacion actual na Aruba.

Pues e cambio cu ya caba ta tumando luga por wordo interpreta di tal manera cu Aruba ta purba atrai mas inversionista. Esaki segun e director di Dimas ta refleha e pregunta riba cua ta e profiel di e migrante cu ta bon pa Aruba. “Bo ta keda cu un vraag & aanbod di persona cu mester di exterior. Tin cu pensa bon riba edad, ki educacion, etc. E factornan demografico aki mester dirigi e maneho pa atrai e tipo di migrante cu bo lo kier den futuro.” Pa yega na e solucionnan holistico aki lo tin cu envolvi varios ministerio, segun sra. Paskel-Ruiz.

Maneho y ley pa atrae migrante cu cualificacion halto

Apart di inversionistanan, segun sra. Paskel-Ruiz tin interes pa bin cu maneho y ley specifico pa haci’e posibel pa migrantenan cu cualificacion halto wordo admiti pa un periodo mas largo cu 1 aña. E ‘kennismigranten’ aki actualmente ta wordo reconoci den maneho di Dimas pero cu e limitacionnan cu ta inclui den ley. Ora haci e cambionan necesario sra. Paskel-Ruiz ta duna un ehempel cu lo por ofrece permisonan cu ta valido pa mas cu un aña pa e grupo di personanan aki.

Mas aleu lo por ofrece tambe un permiso pa estadia indefini (firma liber) pa e grupo di migrante aki. Den e estado di e ley di admision LTU actual, esaki no ta wordo permiti segun e director di Dimas. Pues lo tin cu hancra e maneho den ley. “Pero esaki ta rekeri di estudionan haci pa diferente stakeholders y tambe e input di minister riba termino cortico. E minister a pidi Dimas pa input riba esaki y nos ta aprecia esey.”

Sistema nobo tin posibilidad pa comunica cu otro departamento’

Nos a combersa cu sra. Paskel-Ruiz tambe den mas detaye riba e diferencia entre e sistema bieu di Dimas: Navas y e diferencia entre esaki cu e sistema nobo Sirsa. Director di Dimas a splica cu e sistema nobo tin su ‘workflow’ cu ne. Un par di ehempel cu el a duna ta cu e sistema ta traha completamente cu filenan digital. Esaki ta wordo contrasta cu e sistema bieu Navas cu ‘a haci su trabou pero no ta refleha mas e temponan cu nos ta biba den dje mas’.

Algo cu e sistema nobo lo facilita ta pa comunica e diferente departamentonan manera Impuesto y Censo cu Dimas. Esaki lo wordo introduci den fasenan, segun e director. Sinembargo actualmente tin acceso na sistema di Censo, pero e acceso mester wordo haci pa un persona, esta manualmente. E idea ta pa den futuro e sistema mes busca e file di un persona en particular ora ta mirando esaki den sistema di Dimas. Pues den futuro e sistema mes lo compila documento di diferente departamento pa e persona cu tin cu traha riba dje. “Esaki ta bin cu cambio tanto pa trahado na Dimas como cliente.” Pues ta logico cu e departamento a informalmente stop di rekeri papelnan di Censo di su clientenan, manera nos a observa.

Beslisbomen’

Apart di esaki e director di e departamento a splica cu tin un concepto di ‘beslisbomen’ hinca den e sistema nobo. Esaki kiermen cu e maneho di Dimas ta wordo traduci den preguntanan cu ta wordo haci na e trahado. “Contestando e preguntanan bo tin cu yega un conclusion. Bo tin 2 persona cu tin cu yega na e mesun conclusion como trahado. Si ambos trahado a conclui despues di pasa e preguntanan cu e cliente tin cu haya su permiso e ora ey lo otorga e permiso. Si ambos bisa no e ora ey ta nenga e peticion. Pero si un a yega na un si y e otro a yega na un no, lo tin cu bay un stap mas halto y un chef tin cu bay intermedia pa mira con e maneho a wordo interpreta.”

Audit trail’

Den e sistema aki tambe tin un ‘audit trail’ cu ta bisa ken a haci kico na ki momento den e sistema. ‘Esaki ta pa proteccion pa un instancia manera cu nos ta di permisonan. Specialmente pa proteha cualkier vulnerabilidad cu lo por surgi’, segun sra. Ruiz-Paskel.

E proyecto di digitalisacion aki sra. Ruiz-Paskel a splica cu a wordo financia pa Fondo Desaroyo Aruba conhuntamente entre Aruba y Hulanda. Segun un rapport traha pa Seo Economisch Onderzoek, un agencia independiente cu ta investiga desaroyonan economico, e fondo FDA aki a duna Dimas den 2015 un suma di 862,256 florin pa inverti den su sistema di ICT. E rapport di Seo ta evalua e fin cu a bin na e fondo aki. E agencia aki a wordo duna e tarea pa traha e rapport pa Ministerio di Asuntonan Interno y Relacionnan di Reino di Hulanda y Ministerio di Finansas y Organisacion Gubernamental di Aruba. E rapport por wordo haya via e link aki.

E plannan pa e sistema nobo ta cu Dimas ta spera di habri un portal nobo unda por haci tramitenan pa cierto producto di e departamento. Via e portal aki lo ta posibel pa haci pagonan online, segun e director ‘aunke nos a habri un balie di Impuesto na Dimas si bo sigui un trayectoria online y paga online bo no lo mester paga na Dimas’. Si e portal aki lo haci’e innecesario pa pasa Dimas personalmente sra. Paskel-Ruiz a splica cu no lo introduci e funcionalidad aki pa tur producto dibiaha. “Nos lo bay introduci esaki pa empresanan grandi prome pa wak con e ta bay. Poco poco lo amplia esaki na otro productonan. Por ehempel cu prolongacion di estadia turistico si anos keda cu esaki, pero tambe declaracionnan. Pues si haci un peticion online e cliente lo haya contesta online bek.”

Permisonan duna den pasado tambe lo mester converti den carnet

E sistema nobo tin capacidad pa tuma biometria di un persona cu aplica pa permiso tambe. E funcionalidad cu Dimas tin den e sistema aki ta pa reconoce cara, y tuma fingerprint. Esaki lo haci cu personanan no lo mester trece un pasfoto mas, si no cu Dimas mes lo tuma potret di e persona. ‘Aunke tin partinan cu ta ainda den implementacion ya caba un firma digital ta wordo exigi na final di e proceso’, sra. Ruiz-Paskel a splica. “No ta Hulanda a pidi nos pa bin cu biometria, si no cu e avancenan den tecnologia mes ta permiti pa uza mas instrumento pa verifica identidad.”

Den pasado nos a yega di publica cu Dimas ta bay stop di duna permisonan di papel den persona. “Nos lo sigui duna e permisonan di papel pa personanan por lesa e condicionnan pero esaki lo wordo duna digitalmente. E permisonan mes lo wordo reemplasa pa un carnet.”

Si e permisonan cu a wordo otorga den pasado tambe lo mira e cambio aki, sra. Ruiz-Paskel a splica cu lo tin cu bay haci esaki den forma di proyectonan unda lo pidi pa persona pasa e departamento pa haci e cambio. Esaki pa por ehempel firma liber cu a wordo otorga den pasado y ta valido pa tempo largo. “Ora nos introduci esaki primeramente esunnan den tramitacion lo wordo duna cu e carnet nobo.”