
(AP) — Un fragmento di un mascara cu a ser preserva pa centenares di aña den ‘permafrost’ tabata sinta den e lodo di marea abao den e comunidad di Quinhagak west di Alaska. Cuchara di palo, cos di hunga, ekipahe di pisca y otro artefacto tabata plama, den algun caso pa miya, banda di e playa.
E comunidad Yup’ik cerca di e canto di Lama di Bering a ser salba for di e destruccion amplio causa door di e restonan di Tifon Halong riba su bisiñanan mas leu na west mas tempran e luna aki. Pero el a sufri un tipo di golpi diferente: E bientonan fuerte y tempestad a consumi decenas di pia di costa, perturbando un sitio arkeologico culturalmente significante y a laga awa bay cu probablemente miles di artefacto cu no tabata excava.
Aunke e nomber di e pueblo original no ta conoci, e tabata ser ataca door di un otro pueblo y a kima rond di 1650, e a bisa. Knecht a traha cu mayornan y otronan na Quinhagak pa combina nan conocemento tradicional cu e tecnologia y tecniconan usa door di e teamnan di arkeologia pa studia e pasado hunto.
Quinhagak tin aproximadamente 800 residente, y recogemento di alimento di subsistencia ta criticamente importante pa nan.
E tempestad a dispersa artefacto for di un sitio cu tabata ser preserva pa hopi tempo door di ‘permafrost’, Knecht a bisa. Un preocupacion di hopitempo tabata e menasa cu cambio climatico — ‘permafrost’ cu ta smelt, erosion di costa, e potencial pa mas tempestad frecuente of mas fuerte — a presenta na e sitio, el a bisa.
E ta presenta riesgonan pa e comunidad su mes. Erosion ta menasa infrastructura mayor na Quinhagak, incluyendo un laguna di awa sushi, casnan y campamentonan di pesca. ‘Permafrost’ cu ta smelt tambe ta destabilisa y debilita edificio, segun un rapport di 2024 for di e Consorcio di Salud Tribal di Nativo di Alaska.
E proyecto di excavacion su mes a cuminsa despues cu artefacto a cuminsa aparece riba e playa rond di 2007. Un parti di e sitio cu a ser laba afor tabata excava previamente.
Trabao pa preserva e artefacto rescata a inclui muha e salo marino for di e palo y coloca e pidanan den kimiconan special cu lo yuda nan manten’e hunto ora nan seca, e a bisa. Si un simplemente tuma un di e artefacto di palo for di e playa y laga nan seca, nan lo “crack den pida, tin biaha den un par di ora.”
Tin un laboratorio na e museo na Quinhagak unda e artefactonan ta ser guarda.
Arkeologonan ta spera pa regresa na e sitio siguiente primavera pa un “excavacion di rescate” di capa expone door di e tempestad, e a bisa. Den algun manera, ta sinti mescos cu ora teamnan a mira e sitio na 2009: “Nos tin e sitio crudo aki cu artefacto saliendo for di dje den tur direccion,” el a bisa. “P’esey nos ta cuminsa di comienso atrobe.”


