Ayera mainta na Aula di Universidad di Aruba studiantenan y docentenan a haya un splicacion pa loke ta trata e consulta di proyecto di ley di Derecho di Naturalesa caminda nan a trece dilanti nan opinion, dudanan y sugerencia tocante e topico aki den cual te ainda comunidad por duna su feedback online hasta dia 21 di april.

Riba e website di www.publico.aw esnan interesa por revisa e propuesta di ley di Derecho di Naturalesa y comparti nan opinion y sugerencianan por medio di e formulario disponibel, e feedback colecta lo yuda duna forma na un ley mas robusto y efectivo.

Pa fomenta un nivel mas amplio di participacion y transparencia, e ultimo dia pa entrega feedback a ser extendi te cu dia 21 di april, dunando e comunidad mas oportunidad pa aporta na e desaroyo legislativo.

E fecha di 21 di april ta un dia prome cu e celebracion di dia di mama tera, y ta marca un aña desde cu e iniciativa legislativo aki a ser entrega.

Redactor di Bon Dia Aruba tabata presente den e consulta aki na Universidad di Aruba unda a logra entrevista Carlos Guiamo ken ta fungi como legal and policy advisor di Ministerio di Transporte, Integridad, Naturalesa y Asuntonan di Adulto Mayor, tambe e ta esun cu a duna un splicacion amplio riba e tema na studiantenan y docentenan caminda el a señala cu esaki ta un concepto di ley cu nan kier a introduci pa Ministerio di Integridad pa loke ta trata consulta.

“Te ainda na Aruba no tin un custumber pa ora tin un ley nobo of cierto ideanan pa maneho nobo cu ta tuma tempo pa echt scucha for di pueblo kico nan pensamentonan of feedback ta pa tene esey na cuenta, esaki tin di haber cu naturalesa pero na mesun momento, e ta un prueba pa nos y refina e proceso di haci un consulta den e proceso legislativo y nos kier haci’e pa maneho tambe specificamente riba derechonan di naturalesa pa incorpora esakinan tambe den derecho humano y derecho na un medio ambiente limpi, saludabel y sostenibel cu tambe ta un derecho humano y hinca esey den constitucion,” Guiamo a declara.

Esaki ta un fase di consulta, e concepto cu nan tin awor ta bay cambia cu e feedback cu nan lo a ricibi durante ultimo siman “nos a haya hopi bon punto, nos a haci sesionnan pa publico henter na diferente MFA, sesionnan di consulta cu gremionan, unda nos a haya preguntanan valido, tin biaha mi ta gara nan un tiki offguard pasobra nan ta wak un representante di gobierno como hende cu ta bay defende gobierno pero, juist mi t’ey pa scucha kico no ta bon pa e concepto, con nos por haci’e miho, ki falta di claridad por tin pa nos yega na un producto miho cu esun cu tin awor,” el a sigura.

Pa nan esaki ta hopi great debi cu nan a haya un feedback caba cu cierto adaptacion lo tuma luga y awor nan a haya e oportunidad pa haci esaki na Universidad di Aruba pero e consulta oficial ta keda riba www.publico.aw den e website aki por donwload e concepto di ley, e memorie van toelichting, e cual ta un splicacion di e ley y por yena e formulario pa duna un comentario, sea riba cada articulo of en general.

Segun Guiamo a informa, inkietud di comunidad ta varia hopi, tin hende cu ta pro naturalesa cu kisas ta bisa cu esaki no ta bay cana suficiente leu of cosnan no ta cana suficiente lihe, tambe tin biaha tin expectativanan cu si por logra incorpora esaki den naturalesa ainda tin hopi problema cu no ta soluciona “y tin hopi trabou pa haci, e ta eigenlijk un base pa un vision nobo y con nos ta bay anda cu naturalesa, pero di otro banda, tambe tin preocupacionnan cu si esaki ta bay stop desaroyo economico, esey tampoco no ta e intencion, e ta pa nos yega na un balans mas miho entre naturalesa, desaroyo y ser humano tambe,” el a bisa.

Intencion ta pa ley por keda cla prome cu eleccion di otro aña, maske e proceso legislativo tarda awor ta e fase di consulta, despues adaptacionnan, despues ta bay Raad van Advies, conseho consultativo, gobierno tin cu contesta nan, despues parlamento, parlamento ta manda e preguntanan y gobierno ta contesta pa por trat’e.

“E ta un proceso cu ta cana su caminda den caso aki, nos mester di dos tercera parti di sosten den parlamento y pa un bon motibo tambe den un fase hopi trempan minister Ursell Arends hunto cu bureau, conseheronan y personanan local a bay parlamento for di 21 di april 2023 pa presenta e prome concepto”. Guiamo a bisa.

Algun studiante ta di opinion cu esaki ta un sesion informativo tocante loke nan ta expect di haci den e Constitucion di Aruba “mi ta haya cu ta algo hopi necesario vooral cu nan mes ta bisa den presentacion, cu nos como hende ta dependiente di naturalesa pa nos por progresa y nos por biba,” Abigayle Domacassé, studiante BA3 di facultad di Sisstem a expresa.

Como studiante di Sisstem e ta considera cu ta importante pa haya un manera pa busca un balans “pa por enfoca riba loke a nos mester como humano y loke naturalesa mester, pa nos tur por sigui biba cu otro.”

Leonardo Figaroa ken ta un studiante di ley a sigura cu esaki pa su persona ta un bon iniciativa, “pa nos wak con gobierno y vooral e ministerio ta buta atencion pa hancra un derecho asina importante den nos constitucion, segun ma compronde nos ta e di dos pais na mundo despues di Ecuador, pero alabes como politico mi tin algun preocupacion, ken ta bay ehecuta e control? Si nos ta wak un situacion manera Bubali plas, por ehemplo, e orador ta bisa cu nan ta bay hancr’e den e constitucion cu un ciudadano por bay corte pasobra e ta sinti cu gobierno cu su accionnan ta viola su derecho humano, na mesun momento como politico e ta bira preocupante pasobra cu mi ta kere cu minister no ta splicando con nos ta bay duna e ley aki bida, imagina e ciudadanonan di Parkietenbos cu lo por usa e ley aki y bisa cu maneho di dump ta bayendo contra nos derecho, por ehemplo, e pregunta di unda nos ta bay saca e fondonan pa por paga un daño y perhuicio?” Figaroa a expresa.

Di su parti, Kiara Arends ken ta un ex-studiante di Universidad di Aruba a sigura cu el a haya invitacion pa ta presente e dia di ayera caminda el a declara cu esaki ta hopi bon pa “naturalesa haya su human right, nos como ciudadano ta bira e ora ey parti di naturalesa en bes di wak naturalesa como algo cu ta pertenece na nos, mi ta kere esaki ta hopi great vooral pa preserva,” el a comenta.

Segun Arends, ta importante pa wak con e ley aki ta bay wordo implementa mirando cu Aruba ta bay bira e di dos pais na mundo cu ta bay haya un ley asina aki “nos no sa kico e consecuencianan directamente lo ta ainda kiermen, ta importante pa nos wak na Ecuador con nan a tum’e y tuma ehemplo di lo cual a bay bon y lo cual a bay malo y asina yega na un ley cu ta mas specifico posibel.”