Nos a keda bastante asombra pa e posicion cu e partido mas grandi di e actual coalicion a duna den un declaracion den e dianan aki, pa no asisti na celebracion di 160 aña di abolicion di sclavitud den e teritorionan Hulandes den Caribe. Nos no ta asombra cu nan no ta contento cu e manera con gobierno Hulandes a atende e asunto; esey tabata obheto di critica di varios banda tambe. Por ehemplo, cu gobierno Hulandes ta core atende e asunto manera nan ta haya ta bon, sin envolve e teritorionan envolvi, sigur ta algo cu merece critica. E ta duna e impresion cu ta purba termina e asunto mas pronto posible pa bolbe na ‘orden di dia’. Esey den cierto sentido ta loke por spera semper di esun cu mester reconoce eror, pero no ta hustifica e manera di hacie nunca. Hustamente pasobra pa sigui un bida hunto, y esey ta e obhetivo (den Reino), respet mutuo mester t’ey na promer lugar.

E mesun incomodidad por sinti tambe ora di un banda e teritorionan ta desea di papia di ‘reparacion’ mientras cu Hulanda no ta sinti mucho pa cumpli cu e deseo aki. Esey nos por comprende tambe pasobra e no ta un tema asina simple. Pa cuminza, nos mester reconoce cu sclavitud no tabata solamente un asunto di gobierno colonial. Claro, nan a introduci y facilita e sistema di explotacion aki, y nan mes tambe tabata haci uso di e sistema. Pero, no tin un responsabilidad di esnan den e colonianan mes cu a probecha di e sistema di sclavitud. No ta nos mes hendenan tabata tene catibo? No ta esnan cu tabata terateniente e tempo aya cu tabata haci uso di e sistema inhumano y abusivo aki? Tuma por ehemplo e lucha pa abolicion na Merca, cu no tabatin nada di haci cu e imperio colonial Gran Bretaña, sino cu e propio elite economico cu pa un parti tabata haci uso di e sistema aki. Pakico nunca nos ta papia di nos pasado den e sentido aki? Pasobra nos a yega na un punto unda famia di terateniente a mezcla cu famia descendiente di catibo y nos a pone e pasado ey nos tras? Esey ta di aprecia, pero e no ta kita cu e ta parti di nos historia. Pregunta anto: nos ta bay exigi reparacion di Hulanda pa a permiti y fomenta sclavitud, y nos ta bay exigi reparacion di esnan na Aruba cu te 1863 tabata haci uso di e sistema abusivo aki?

E punto unda mas nos ta haya cu e partido ta subi un caminda totalmente robez ta unda ta purba liga actuacion di gobierno Hulandes cu sclavitud. Realmente no tin ningun base pa esey. Nos no ta den Reino forzosamente, pero gran mayoria di pueblo a opta pa nos keda den e constelacion aki. Si mañan tin un mayoria suficiente pa bira independiente, lo mester respeta nos derecho di autodeterminacion, cu ta completamente intacto. Talvez ta bon pa recorda e partido cu na inicio di añanan 90 tabata nan propio promer ministro di e tempo ey, cu a biaha pa Corsou, acompaña pa lider contrincante grandi opositor, y varios otro representante di comunidad Arubano, pa papia cu premier Lubbers y pone bon cla cu Aruba no tabata kier a bira independiente na 1996, manera tabata e condicion bao di cual Aruba a haya su status autonomo den Reino na 1986.

Pues nos ta den Reino a base voluntario, pasobra e gran, gran mayoria di pueblo ta opta pa esaki y cualkier politico cu kier bay grita independencia, nos ta desea nan hopi suerte cu nan campaña. Si esey ta un hecho cu e politiconan mester reconoce, anto no tin lugar pa disparate manera acusacion di ‘sclavitud moderno’ den e relacion cu Hulanda. Laga nos trata e diferencianan di opinion cu tin cu Hulanda, cu mente habri y cabez friu. E critica di e partido di coalicion aki ta entre otro cu segun nan Hulanda ta keda insisti riba un ley di Reino di supervision financiero, a base di consenso, mientras no tin un consenso real. Esey ta berdad, pasobra pa yega na implementa posible medida conhuntamente, sea den forma di un ley di Reino, o un Areglo Mutuo, ambos segun articulo 38 di Statuut, mester tin consenso. Si no tin consenso y gobierno di Hulanda (y di Reino) ta haya cu mester supervision – decision tuma na 2014 caba via Algemene Maatregel van Rijksbestuur – anto lo por haci esaki sin cu mester tin consenso. Naturalmente gobierno Hulandes no ta desea di yega na e punto ey y pesey ta trata di forza e asunto via e unico instrumento cu nan ta mira factible, y esey ta e renobacion di e prestamonan haci den e crisis Covid-19, unda en berdad por pone gobierno di Aruba ‘entre la espada y la pared’. Si por bisa cu por lo menos esey no ta asina elegante, anto ban papia na promer lugar di e ‘bottom line’ di e asunto: ta necesario un supervision financiero den e proximo decada? E partido tin tur derecho di mantene e opinion cu no mester. Sin embargo, nan tin tur indicacion contra nan. Ta awor no mas e mandatario encarga cu finanzas a core anuncia fecha pa keda cla cu e cuentanan anual atrasa. Awor no mas ta bin cu plan pa mayor autonomia di e alto colegionan di estado. Pero, no ta bao presion di e mesun supuesto ‘practicante di sclavitud moderno’ ey ta core drecha cos den cas?