Cu cierto satisfaccion nos a publica e yamado di un parlamentario di fraccion democrata cristian, cu un mocion, pa urgi gobierno nombra e supervision necesario pa controla cumplimento den sector priva cu e ley di pension adicional, aproba na 2011 yna vigor desde januari 2012. Inicia pa e mesun partido menciona, cu e tempo ey tabata gobernando nan so. Nos satisfaccionta pasobra nos a publica na varios ocasion tocante e tema aki, tambe a base di denuncia cu nos tabata haya for di cudadano perhudica pa nan dunador di trabao, cu aparentemente nunca a deposita e suma kita di nan salario mensual, o a stop di paga despues di cierto tempo, mientras e empleado si tabata mira e deduccion riba su pay slip. No tabatin ningun caminda pa reclama nan derecho. Nan tabata haya informacion si di e dos companianan di seguro cu a opta pa maneha e seguro aki, cu nan empleador no tabata paga mas. Despues di 14 aña di incumplimento cu ley di gobierno(nan) mes, sin nombra supervision segun ley, no ta dificil pa imagina e abuso cu a permiti.

E problema cu e implementacion di e ley di pension aki nos a señala caba na 2018, entre otro cu un entrevista cu director di un di e companianan di seguro involucra (Ennia), unda a sali na cla varios debilidad di e control, o mejor dicho e ausencia di control, cu no ta, y no por ta tampoco, den man di e companianan di seguro. E ley menciona ta bisa bon cla cu ta gobierno, e ministro responsable (di finanzas), mester nombra e personanan encarga cu e supervision. Esey nunca a sucede, tampoco den e añanan di e gabinete 2013 – 2017. E parlamentario menciona a laga e impresion cu por tabatin un control di 2012 te 2017, pero nos nunca a mira prueba algun di existencia di tal supervisor(nan) nombra pa e propio gobierno cu tabatin e merito di tuma iniciativa pa e ley aki, den acuerdo cu e Dialogo Social di e tempo ey. Por cierto un di e asuntonan unda tabatin consenso tri partite, contrario na e aumento di edad di pension te 65 aña, den stap di mitar aña pa cada aña, te na 2024. E aumento aki no a logra haya acuerdo di e sindicatonan, mientras di banda di e gremionan empresarial tabatin apoyo unanime. De vez en cuando ta bon pa trece e historia reciente aki back den luz publico, al menos, asina nos ta mir’e.

Pero aki a surgi ademas un problema particular cu awor tambe ta exigi atencion di gobierno y di parlamento. Mientras e articulo di ley cu ta atende e asunto di supervision ta bisa cu ta trata di “personanan designa a traves di decreto nacional” (landsbesluit), desde promer momento caba lo ta un pregunta grandi: con ta bay organiza e trabao aki? E proceso di actuacion di e supervisor(nan) aki, persona natural individual, lo mester tin un structura organizativo pa por haci nan trabao. Nan no por depende solamente di e denuncia haci pa empleado perhudica, pasobra esey no ta duna nan suficiente vista riba henter e mercado cu nan mester supervisa. E ley ta trata solamente e forma con e supervisor(nan) lo actua den exigi y haya entrada na un empresa y pa esey lo tin tur medio na nan disposicion cu otro supervisor gubernamental, actuando bao di otro ley, tambe tin, manera entrada cu apoyo di cuerpo uniforma y autorizacion pa hiba cualkier documento cu nan ta considera necesario pa haci nan trabao. E prueba palpable cu e supervision nunca a existi ta cu ningun hende na Aruba a yega di tende di un solo entrada na cualkier empresa…

Pero pa bolbe na e punto principal aki, esun di e con organiza control; e supervision mester dispone di e informacion necesario di henter sector priva. E ley, asina leu cu nos sa, no ta papia di e intercambio di informacion (confidencial) cu e dos companianan di seguro, pa por tin un vista riba henter e sector y ken na cierto momento ta cumpliendo, pa por detecta e parti cu no ta cumpli. Tambe no tin ningun mencion di un organismo cu mester ehecuta e ley, loke ta necesario pa por tin e recursonan – grandi – pa crea e database necesario pa vigila henter e mercado. Nos por imagina cu ningun gobierno, di cualkier color politico, lo tin gana di bay inverti miyones den set up di un instancia di control separa, cu pa gran parti lo ta copiando e tipo di database cu ta disponible caba den structura gubernamental en general: na SVB…

E motibo pa trece esaki dilanti no tin nada di haci cu promocion di algo djis pasobra nos lo tin gana di mira nos opinion honra. Ta trata simplemente di e hecho cu nos propio conocimento di e aparato publico ta bisa nos cu esaki ta e instancia cu e structura adecua pa carga e tarea aki, pa nan experiencia di e tipo di materia aki y ademas tin e structura tecnico adecua pa haci e trabao. Pa pone e asunto bon cla: ta encarga SVB cu e tarea aki o ta opta pa gasta miyones den creacion di un supervisor separa, cu pa nan inicio y trabao despues lo mester practicamente copia cerca SVB loke nan tin na informacion ‘al dia’ di sector priva. Realmente nos no ta comprende cu den tur e añanan aki e tipo di asunto aki, cu no tin nada di haci cu color politico, no por a keda regla.