Tin indicacionnan di algun abuso cu e sistema di FASE y subsidio di salario, pero tambe incumplimento cu leynan laboral y leynan di fondonan social. Y pa e motibo ey mes SVB tabata prepara pa subi caya pa haci controlnan. Pero pa motibo di e ola di contagio halto di ultimo simannan a dicidi pa pospone e controlnan na pia di trabao.

“Asina cu e contagionan baha, nos hendenan lo ta riba caya. Nos sa cu tin hopi trahado cu ta trahando y no ta registra. Nos sa tambe di dunadonan di trabao cu ta keha cu trahadonan cu FASE ta pidi pa no registra nan, pa nan no mester stop di cobra e suma di asistencia aki.” Ir. Edwin Jacobs, Director di SVB tabata hopi cla riba e punto aki cu Bon Dia Aruba.

“Asina cu haya e denuncia ta pasa e informacion pa FASE. Tin algun cos robes ta sosodiendo den e mercado laboral cu pa motibo di circunstancia no por manda trahadonan di SVB pa haci e control necesario, pa evita contagio. Pero e ola aki tambe ta bay pasa. Na fin di e luna tin e ola domina, nos lo ta bay ta riba caya.”

FASE

Tin dunado di trabao honesto cu ta informa SVB mesora ora cu topa cu hendenan cu ta cobra FASE y no kier pa registra nan cu a haya trabao, pero mescos tin otronan cu si ta duna e personanan aki trabao. “Nos sa di e situacion aki y mester atende cu nan asina cu e ola di contagio aki ta tras di lomba. Di un forma of otro, nos lo para e asunto aki. Nos ta haya suficiente tip anonimo of hasta directo, cu ta permiti SVB pa actua.”

Ehempel ta un compania cu a bisa e trahado cu e no por keda sin registra, y e dia siguiente e persona cu tabata busca trabao no a presenta pa traha. A denuncia e persona mesora na FASE cu mester tuma e pasonan debido. Un persona asina pa regla no ta bin na remarca pa ayudo, pasobra el a haya trabao. “Kizas lo mester para e FASE pa e trahado aki. Intencion di subsidio di salario y FASE no ta pa abusa di e asistencia aki. E ta un sosten pa nos por pasa door di e efectonan negativo di e medidanan cu mester tuma pa controla e pandemia. E asunto di traha y cobra FASE na banda, ta un abuso di e sistema.”

Abuso cu trahado

E ta dificil pa bisa awor cuanto compania of persona ta abusa di e sosten aki. Pero na final, SVB sa si cuanto un compania a ricibi na loonsubsidie y cuanto ta e suma cu mester a cumpli cune na obligacionnan.

“Eynan nos ta constata cu algun dunado di trabao ta pone firma falso. Of trahadonan ta mira benta ta draai pero toch nan ta keda cu un salario di 60 porciento mientras cu ta tuma otro hende den servicio pagando nan 100 porciento. Tin un cantidad di iregularidad cu ta afecta e motivacion di e trahado. Pero nos lo atende cu nan. Tin hopi trabao nos dilanti, pero e experiencia aki ta mustra nos tambe e calidad di nos economia. Na momento cu dunado di trabao ta wanta un grupo di trahado na 60 of 80 porciento di salario, pero ta duna otro 100 porciento.”

Trahadonan mester ta registra

Gran parti di esnan cu ta cobra FASE ta trahadonan cu a kere cu nan dunadonan di trabao tabata inscribi na SVB y cu nan dunado di trabao por a haya subsidio di salario pa nan. Pero ora cu e realidad a bati na porta, a realisa cu nan no a bin na remarca pa subsidio di salario pasobra nunca nan tabata inscribi/registra na SVB y ta pa e motibo ey mester a bay pa FASE.

E informacion cu tin ainda no a yega na dje pa analisa den ki sector, e tipo di comportacion aki a tuma luga. Pero asina cu analisa lo identifica e sectornan y lo tuma medidanan den futuro pa controla miho e sectornan unda e falta di cumplimento ta tuma luga. P’esey mi ta bisa, e bida despues di pandemia no lo ta mescos. E pandemia a trece hopi situacion na superficie, ainda nos ta den dje , nos no a haya chens pa analis’e, pa traha maneho pa combati iregularidad, pero asina pandemia pasa y SVB no ta ocupa cu loonsubsidie, cu MKB, nos lo tin e tempo pa sinta trankilamente y analisa e datonan aki y bin cu medidanan aki pa combati desaroyonan cu nos no ta desea den e mercado laboral y den nos economia.

Hecho ta cu e proceso di loonsubsidie a duna un bista con companianan ta cumpli cu nan obligacionnan di belasting y cu primanan social. “El a duna nos un bon bista, y manera ma bisa hopi biaha, bida despues di e pandemia lo ta full diferente cu prome. Companianan cu tabata sobrevivi haciendo baina, lo tin hopi problema despues di pandemia, pasobra nos ta cerando e net. Belasting, SVB y DIMAS ta cerando e net y no ta keda hopi buraco pa competi inhustamente contra otro,” Edwin Jacobs di SVB a bisa Bon Dia Aruba.