‘Never a dull day’ cu e eterno debate entre gobierno di Aruba y esun di Hulanda. Despues di tur e turbulencia tocante e aceptacion na ultimo ora di e acuerdo tocante e prestamonan di e crisis di Covid cu mester a renoba, awor ta e capitulo di e ley di supervision cu ta duna stress, na ambos banda.

Nunca por sa henter e storia di dos banda, pero en todo caso mester tin un ley di supervision financiero di Aruba cambia y pasa den parlamento, pa ta na vigor entrante 1 di januari 2023. Esaki pa bon motibo pasobra e ley di Reino no ta bay ta cla por lo pronto, pasobra e partidonan lo ta deliberando e modelo ‘hibrido’ cu gobierno di Aruba a propone. Riba su mes esaki por ta un solucion, aunke no tin espacio pa ningun optimismo no hustifica cu e modelo aki lo libera Aruba di supervision financiero di Hulanda, o mejor dicho di gobierno di Reino. Den esey gobierno di Hulanda no a laga ningun duda tampoco, bisando cu nan por bay di acuerdo basta cu e parti clave di e proceso di supervision y e criterionan di presupuesto ta inclui den e ley di Reino. Nan no a declara nada kico lo por bay den e ley di Aruba, pero tur esey ta practicamente describi caba den e reglanan di elaboracion, presentacion y aprobacion di presupuesto, y cambio di presupuesto, den e leynan vigente. Nos ta puntra nos mes kico realmente lo por bay den loke ta keda di e actual ley di Aruba. Un solo vistazo riba tanto e ley di Aruba (LAft) y e proyecto di ley di Reino (RAft) ta mustra cu gran parti di e ley di Aruba ta aparece eyden y ta forma un unidad solido di supervision anterior y posterior na e tratamento di ley di presupuesto den parlamento di Aruba. Talvez cu gobierno di Aruba tin mas creatividad cu nos ta supone, pero awor ta dificil pa nos mira ta con ta saca parti di esaki pa laga den e ley di Aruba, y cu ta satisface e posicion di Hulanda.

Gobierno di Aruba a declara di a keda desagradablemente sorprendi pa e exigencia repentino di Hulanda pa inclui tres asunto ainda den e cambio di ley di Aruba, cu por lo pronto mester sirbi como base legal pa e supervision financiero. Esaki ta un indicacion cu e proceso di yega na un ley di Reino (di consenso) lo bay tuma hopi tempo ainda y ta pesey ta indica cu mester incclui nan den e proximo cambio di ley na Aruba. Den un articulo acompañante por tuma nota di loke nos na e momento aki por a reuni di informacion tocante e puntonan aki. Nos promer mandatario a expresa caba cu esakinan ta punto cu cual nan por ta conforme, pero cu, segun nos, ta limita e espacio di maneho di gobierno di Aruba. Den tur tres caso ta trata di asunto inclui den e propuesta di ley di Reino, cu ta atende aspecto cu Hulanda kier mira mehora o atendi a corto plazo. E deseo di mira mas diligencia den mehoracion di maneho financiero, ta keda concretiza den e obligacion di reporta cada tres luna con ta avanza cu esaki, y mester duna cuenta tambe con ta atende e recomendacionnan di CAft, Centrale Accountantsdienst y Algemene Rekenkamer. Aki claramente ta tumando paso den algo cu te awor no ta di satisfaccion di Hulanda, y honestamente di nos tampoco. Nos ta referi na nos critica reciente riba e mehoracion di prepara presupuesto, a costo di e reportahe trimestral cu e aña aki no ta cana ‘at all’. Y cu ta ademas algo obligatorio den e ley di supervision, cu ta duna mas transparencia.

E deseo pa cuminza prepara e modelo nobo di gasto di personal ta algo cu gobierno di Aruba mes a propone, si nos no ta hera, y cu tin como consecuencia cu tur gasto di personal di gobernacion segun e definicion amplio cu IMF tambe ta maneha, mester ta inclui. Den e acuerdonan haci te awor tabata papia solamente di gasto di personal di e ministerionan di Pais Aruba. E modelo mas amplio aki ta haci cu e uso di esaki pa Raad van Advies, cu te recientemente semper tabata parti di nan conseho, por haci su ‘comeback’ pasobra esey ta bay ta e futuro. Como cu esaki tambe ta duna mas transparencia ta bon pa elogia gobierno pa e cambio aki.

Tambe gobierno Hulandes ta desea di haya mas vista riba e proyectonan ‘PPP’ (public private partnership) cu a percura pa bastante discusion y un cantidad grandi di compromiso financiero scondi fuera di alcance di control parlamentario. Loke tabata aparece riba presupuesto tabata solamente e suma di e pagonan anual cu gobierno mester a haci. Den e propuesta Hulandes tur esey mester aparece awor den bukinan di gobierno y riba balanza y presupuesto gubernamental. Esaki tambe por considera un avance den transparencia, aunke nos no sa si gobierno di Aruba a keda contento cu esaki, pasobra ta algo cu no ta inclui den e ley actual y sabiendo cu transparencia ta un fuerte gubernamental solamente den palabra pero no den hecho…

Ta keda e pregunta anto ta kico parlamento di Aruba ta bay haci cu tur esaki. Nos por spera un maniobra nobo den estilo di 2019, saboteando e propuesta acorda, sclamando cu nan ta ‘esnan cu ta manda na Aruba’, o nan ta mustra preocupa pa logra avance pa nos pais? Nos lo ripara den e proximo simannan…