Nos economia ta riba caminda pa recuperacion y esey ta bon noticia, pero no solamente pasobra e ta loke nos ta desea. E ta bon tambe pa otro motibo, y esey ta cu e periodo di crisis lo ta mas cortico posible. Y esey na su turno ta haci cu hopi famia tin e posibilidad pa mehora nan situacion, a traves di empleo logrando entrada cu nan mester pa por biba na un manera digno. Y esaki ta importante pasobra ta comproba cu loke ta desastroso pa un pais ta un periodo largo di pobreza pa un parti sustancial di su poblacion. Nos no mester bay leu y por topa cu suficiente ehemplo den nos region di situacion di pobreza extremo cu a keda alarga na varios decada y varios generacion, unda pobreza ta duna un base pa delincuencia cronico den tur su formanan.

E prosperidad relativo cu nos pais a conoce pa hopi aña a haci cu nos no a haya nos den e situacion ey y a logra e reputacion di un destinacion sigur. Esey no ta implica cu nunca tabata pasa algo grave den sentido di delincuencia pisa, pero en todo caso nos no tin e situacion unda guardia arma ta para na entrada di hotel pa tene localnan pafor y alavez desanima huespednan pa subi caya sin mas, pasobra no tin garantia di seguridad fuera di e zona turistico. Esey no kier bisa cu e prosperidad cu tabatin, y tin ainda pa hopi hende, tabata reparti na un manera husto. Hasta den e tempo di mas prospero tabatin un grupo cu problema pa cera luna, y e grupo cu tabata biba di un entrada marginal tabata creciendo gradualmente. Y tabatin caba famia den necesidad, y no desde aña pasa cu e crisis di Covid-19 a cay aden, sino pa varios decada. Tabatin iniciativa loable di ayudo social, tambe den forma di paquete di alimento pa basta tempo caba, un señal cu no tur cos tabata ‘color de rosa’ den nos comunidad. Den e actual crisis loke a sucede ta cu nan trabao a bira mas grandi y mas pisa y ta duna di conoce cu tin hopi cos cu mester drecha pa nos por bisa cu nos ta den un situacion aceptable atrobe. Nos ta bisa aceptable pasobra logra un situacion ideal lo keda un deseo dificil di cumpli.

Cu e situacion manera e ta actualmente, ta importante di por señala indicacion cu nos ta bay den e direccion corecto. Y ta bon cu nos por bisa cu esey recientemente tabata e caso tambe. Uno ta cu a yega na acuerdo pa instala un centro di atencion pa hoben y mucha, unda por atende desde e promer momento victima di abuso (sexual), tanto pa e aspecto hudicial como esun medico forensico. Esaki, si logra e colaboracion adecuado, ta un paso importante den atencion pa e victimanan di abuso, cu te na e momento aki ainda no ta di gaba. Falta hopi ainda pa mehora, unda ta trata di cosnan cu no ta bon pa hopi aña caba. Den pasado nos a haci mencion na mas cu un ocasion di esakinan, manera e fayonan den e proceso di denuncia y investigacion cu ta haci trabao di Ministerio Publico pa trece casonan di delito dilanti huez hopi mas dificil. Un di nan ta e nivel insuficiente, pa no usa otro palabra, di dominio di Hulandes den cuerpo policial, algo cu nos sa tende regularmente di hende cu tin o tabatin vista directo riba e calidad di reportahe cu ta yega na man di Ministerio Publico. Si ta duna atencion na trece mas caso dilanti di un manera contundente, mester mehora e trayecto aki. Tambe e atencion inmediato di victima ta clave pa conserva evidencia pa por procede hudicialmente.

Ta keda un hecho si cu esaki ta un intento, apreciable y necesario, di mehora represion: medida tuma despues cu e hecho a tuma lugar caba. Pa importante cu esaki ta, no ta trata aki di prevencion. Sin embargo, riba e tereno aki tambe tin bon noticia. Den e edicion aki por lesa e relato di e esfuerzonan di e Leerorkest, cu den poco tempo a logra crea un iniciativa cu ta abarca centenares di mucha na diferente scol, cu ta haya un perspectiva nobo den nan bida a traves di cera conoci cu musica, un experiencia positivo cu por haci un diferencia pa resto di nan bida. Ta di spera cu e fundacion, y tur esnan cu ta apoya nan esfuerzo den enseñanza, logra amplia e proyecto aki te na su nivel maximo, pa un efecto grandi di hobennan cu ta haya e oportunidad pa orienta riba cos positivo den bida, e mihor remedi preventivo pa percura cu nan no ta bay den direccion robez. Realmente algo similar lo mester tuma lugar, y ta tumando lugar tambe parcialmente, den deporte, e otro remedi importante den e sentido aki.

Pero tin algo cu falta ainda. Esey ta un maneho coherente y integral di banda di gobierno, unda ta reconoce e importancia di e tipo di iniciativa aki, y ta duna guia y, importante, recurso pa por logra loke mester logra. Lo ta lamentable si no tin e apoyo adecuado, pasobra ta bisa cu ‘no tin placa’. Tin placa pa represion, awor falta pa prevencion.