Siman pasa, Bon Dia Aruba a tene un combersacion cu vocero di Santa Rosa tocante con hende por implementa mas naturalesa den nan hardin, hasta si no tin hopi conocemento of espacio.
Cu e edicion aki, nos ta sigui ofrece mas tip cu Santa Rosa tin di comparti pa hardineronan nobato. Esakinan ta inclui con pa prepara pa plei, con pa plei y con pa cuida bo mata.
Prome cu tur cos: Prepara y planea
Prome cu haci trabao den hardin, ta importante pa bo ta bon prepara. Ta conseha pa bisti pañanan apropia pa traha den solo, por ehempel sombre, camisa largo, handschoen y sapato cera pa evita accidentenan.
Tambe ta conseha pa planea ki sorto di mata bo kier planta den bo hardin. Pa esaki, a enfatisa cu mester considera e funcion di e mata. Bo kier pa e mata duna bo sombra? Plant’e un caminda unda bo sa sinta pafo. Ademas pensa ki tipo di mata por duna bo sombra, specialmente den temporadanan mas caluroso. Bo kier pa e mata haci bo hardin mas atractivo cu flor? Mira na unda por pon’e pa e resalta. Bo kier pa e mata duna fruta? Considera e posible molester cu ta bin cu esaki, por ehempel musca of otro insectonan of foyo y resto di fruta cu sa cay riba suela.
Tambe ta importante pa considera e elementonan cu ta hunga un rol den plantamento. E tipo di tera por ehempel, ta di importancia. Aki na Aruba nos conoce dos tipo, esta Quartz dioriet y Klip. Quartz dioriet ta mas comun den e region mas paden di Aruba, unda por facilmente coba den tera pa pone mata. Ariba klip, sinembargo, ta conseha pa traha un baki di mata of planta e mata mas chikito pa e raiznan por busca nan caminda pa suelo.
Biento tambe ta un factor pa considera ora ta planta un mata. Algun mata ta mas vulnerable pa biento duro, pues ta conseha pa planta esaki pariba di cas of tras di otro mata cu por kibra e biento.
Ta importante pa tene na cuida tambe cu no mester planta matanan hopi cerca di otro, ya cu nan ta competi pa luz di solo. Mantene matanan 3m of mas leu di otro. Pa evita cu raiznan di mata grandi ta lanta bo cura, planta bo mata al menos 6m leu di bo cura.
Con pa plei mata den cura
Si bo tin un mata grandi suficiente y kier plei esaki den tera, laga e mata dos dia sin awa prome cu plei. Esaki ta percura cu pa ora bo transferi e mata di pochi pa suela, e tera rond di e raiz no ta cay den otro.
Pa cuminsa, coba un buraco di 1 cubico meter den suela y raspa e muraya di e buraco cu un forki di hardin. E raspamento ta los e tera di e muraya un tiki, cual pa via di e cobamento, por a crea un capa cu por stroba e awa di sigui core di e tera pa e raiznan di e mata. Despues midi si mester coba mas. Esaki por haci cu ayudo di e baki den cual bo mata ta planta caba. Pone e baki den buraco y coba te cu e profundidad di e buraco ta mesun halto cu e baki. Ta conseha pa plei un mata cu ta pas net den su baki, ya cu si e mata ta demasiado grandi, e lo tin raiznan cu ta draai rond y por ta mas trabao pa por plei e den tera.
Corta e baki cu scher di hardin, cuminsando for di un punta abao bay ariba, despues na rand abao. Evita bati e baki pa saca e mata, ya cu esaki por causa daño na e raiznan. Si ta mira cu tin raiznan cu ta sali hopi for di e clompi di tera, corta esaki cu scher. Esaki ta necesario pa e raiz por sigui crece den tera mes y no lora.
Hinca e mata den buraco, atrobe controlando pa haltura. Na e punto aki, por agrega gordura den buraco si ta desea, pero algun mata no tin mester di esaki. Cera e buraco cu tera y pak e tera pa saca e aire. Esaki ta percura cu awa por pasa facilmente pa e raiznan.
Inmediatamente despues di plei e mata, mester muha esaki. A splica cu esaki ta pa remedia e stress cu e mata a caba di experencia den e cambio di ambiente. Esaki tambe ta necesario pa activa e raiznan pa e heridanan di corta cuminsa cura. Tambe a conseha pa usa gieter en bes di slang si ta posible, pa evita tera spat. Si no tin gieter, habri e awa di slang na presion abao.
Por pone ‘mulch’ tambe riba e tera despues di muha e awa. Mulch ta materia organico seco, manera as di palo. Mulch ta crea un miho ambiente pa bo mata crece den dje pasobra esaki ta evita yerba crece, e ta tene e humedad di suelo y ta integra materia organico den suela.
Cuida pa bo mata
Pa e proximo dos aña, bo mata lo mester cuido consistente pa por crece sanamente den tera. Ta recomenda pa usa 5 galon di awa un biaha pa siman. E motibo pa esaki ta pa bo stimula e raiznan di bo mata pa crece bay abao pa busca nan mesun awa. Tambe por usa un ‘drip system’, unda ta muha e mata un tiki varios vez pa siman.
Durante e dos aña cu bo mata ta crece, mester mantene su forma. Pues de vez en cuando, corta takinan seco, kibra of cu a crusa otro. Por corta tambe ramanan henter te e troncon pa evita cu esaki ta seca y muri, invitando entrada di insecto. Pa protege bo mata di insecto, opta pa un alternativa mas natural di insecticida cu un mescla di habon di laba tayo, garlic y promente di madame jeanette mula hunto cu awa. Esaki no lo mata e insectonan, pero si evita e atraccion pa bo mata.