Tremendo idea gobierno di Aruba a desplega ultimamente. Den un aviso cu a aparece den varios medio e siman aki, gobierno a anuncia e intencion di pasa varios propiedad publico pa e empresa cu ta encarga cu nos puertonan, Aruba Ports Authority (APA NV), pa keda encarga cu nan mantenimento y desaroyo. Varios asunto a conduci na e paso aki y den e aviso gobierno ta splica su posicion den esaki. Na promer lugar ta haci esaki pa cumpli cu e consecuencianan di un veredicto di Hoge Raad na Hulanda, conoci como ‘Didam-arrest’ (2021) cu – en corto – ta trata e principio di trato igual na momento cu gobierno ta bay bende o pasa derecho di propiedad publico pa un otro entidad. Na e momento ey gobierno no por simplemente pasa e propiedad pa e entidad, pero mester duna oportunidad na eventual otro candidato pa mustra nan interes pa adquiri e propiedad. Esaki pasobra por ta cu tin otro empresa(rio) cu tin plan pa pidi e mesun tereno o propiedad pa un obhetivo cu e tin na vista. E veredicto ta implica si cu ainda gobierno por dicidi cu den un caso particular, segun gobierno, tin un solo entidad o persona huridico cu por haci loke gobierno ta propone cu e propiedad, y por lo tanto ta pasa e propiedad pa e entidad ey. Sin embargo, den e caso ey tambe gobierno mester entama e proceso di informa eventual interesado y comunidad en general di e intencion cu gobierno tin, pa cualkier cu tin interes por entrega nan obhecion.

Den e caso actual ta trata di varios tereno y eventual edificio riba nan cu ta propiedad publico y pa cual te awor gobierno tabata encarga cu nan mantenimento y eventual desaroyo posterior. E intencion pa pasa e propiedadnan pa e empresa nacional portuario, cu segun e anuncio gubernamental nan ta mira como e unico entidad cu por asumi e tareanan di cual gobierno kier deshaci. Esaki tambe pasobra crea un entidad nobo pa e tareanan lo tuma demasiado tempo y cu envez di esey gobierno por scoge e ruta indica aki. Nos no ta na altura si tin algun interesado caba pa algun di e propiedadnan cu cual gobierno ta desea di haci algo, pero en todo caso e anuncio aki ta mustra un deseo di gobierno pa preveni problema cu por surgi despues. Esaki riba su mes ta un mehoracion en comparacion cu varios caso unda gobierno hopi aña despues ta bin topa cu compromiso haci años atras, cu despues ta bin complica e asunto.

Pero, awor e cuadro general dentro di cual gobierno ta actuando pa loke ta toca e traspaso di tarea gubernamental pa otro entidad cu no ta Pais Aruba. Na promer lugar mester bisa cu tin un presion constante durante hopi aña pa traspasa tarea pa otro entidad, pa alivia tambe presupuesto gubernamental. Tanto gobierno Hulandes como Fondo Monetario Internacional (IMF) tin esaki practicamente como punto fiho den nan comentario. Den varios caso gobierno a pasa tambe pa cumpli cu esaki, por ehemplo e independizacion di maneho di aviacion, creacion di Serlimar, Setar NV y varios mas. Sin embargo, den e caso aki lo mester evalua si APA NV ta un bon escogencia, mirando e situacion di e empresa mes y e inversion cu mester haci pa por ehecuta e tareanan cabalmente, sigur si ta tuma na cuenta cu sigui desaroya e areanan menciona ta requeri di tin staff di planificacion y ehecucion den cas pa asunto cu ta bon aleha di e ‘core business’ di e autoridad portuario.

Esaki ta yama tambe atencion pa e situacion financiero di e empresa, pasobra ta trata aki pa gran parti di tarea cu ta costa placa so, ta pesey gobierno kier deshaci di nan. Esey ta yama e pregunta tambe si e empresa portuario por carga e gastonan ey. Esey ta dificil pa bisa, ya cu manera tanto otro empresa liga na gobernacion, nan estado financiero ta cay den e secretismo hermetico gubernamental cu ta pretende cu ciudadania no tin derecho di conoce estado financiero di ‘nan’ entidadnan. Loke si nos ta corda cu algun aña pasa tabatin problema (financiero) grandi pa e compania inverti – na tempo – den un grua nobo, hincando Aruba den problema serio di abastecimento regular. Nos no a tende nunca ta ken a para responsable pa e debacle ey, esey tambe ta cay bao di e secretismo tradicional y aparentemente sagrado. Di tur manera, si e actividadnan extra aki ta bay costa APA NV placa, e compensacion lo mester bin di e otro actividadnan empresarial. Esaki lo ta den forma di aumenta tarifa pa diferente servicio, entre otro pa transporte turistico y di carga?

Otro pregunta cu por bin dilanti ta: ken ta haci e tareanan di mantenimento actualmente? Ta menciona por ehemplo Linear Park y propiedad na Sero Colorado, pero no ta DOW ta encarga cu esey? Ta pakico APA NV mester bay haci esey? Por ta cu gobierno kier minimiza e presupuesto di DOW pasobra Hulanda ta pusha pa inclui tur gasto di personal di DOW, plus gasto di persona contrata den tur proyecto, den e definicion di gasto di personal di gobierno, pa yega na calculacion di e capitulo aki den presupuesto, cu mester keda dentro di e norma di 10% di GDP, cual lo ta vigente den e proximo añanan? No ta berdad? Djis lesa e propuesta di ley di Reino, y su Memoria Explicativo bon… Aunke e anuncio di gobierno tabata bastante extenso, a keda atrobe suficiente scondi den e ‘pseudo-transparencia’ gubernamental aki…