Den e ultimo dos siman, Bon Dia Aruba ta compartiendo cu nos lectornan e resultadonan di e rapport ‘Aruba 2050: A Nature Inclusive Vision’—un iniciativa di Aruba Conservation Foundation y Wageningen University & Research—tocante e estado actual di nos naturalesa y con pa implementa medidanan pa asina recupera y cuida pa nos naturalesa vulnerable.
Siman pasa a elabora tocante e diferencia entre e acercamentonan di ‘business as usual’ y ‘nature inclusive’ menciona den e rapport, cual tambe a provee un bista den Aruba su futuro cu cada acercamento. Entre otro beneficio, un acercamento pa haci Aruba ‘nature inclusive’ lo mira un Aruba cu ta cultiva su energia y awa di un manera mas sostenible. E siman aki ta elabora mas riba diferente medida cu por tuma pa cu maneho di awa y cultivacion di energia.
Medidanan sostenible pa cultiva energia
Panel di solo
Un tecnologia ya conoci y usa pa varios hogar rond di e isla, uso di panel di solo ta e medida mas popular pa cultiva energia di un manera sostenible y cu no lo trece un cuenta di coriente halto tur luna. Uso di panel di solo por reduci costo di aparatonan domestico cu ta ser usa tur dia, manera airco y frigidaire/freezer. Un otro beneficio tambe ta cu e por minimalisa nos ‘carbon footprint’, esta nos necesidad y uso di combustible fossiel. Energia colecta cu no ta wordo usa inmediatamente por warda den bateria of conecta na e grid local.
E manera mas conoci pa instala panel di solo na cas ta riba dak, pero tambe por instala esakinan riba afdak of, den espacionan comunitario, riba afdaknan den parkinglot.
Parkenan di biento
Aunke Aruba ya caba tin un parke di biento na Vader Piet, San Nicolas, ta importante pa esaki ser bon manteni pa por keda den operacion. Parkenan di biento ta infrastructuranan enorme y en principio ta un medida pa henter comunidad, pues ta necesario pa autoridadnan local sea cauteloso cu parhanan, posible contaminacion di zonido, localisacion y efectonan visual si ta instala mas parke di biento riba e isla.
Medidanan sostenible pa maneho di awa na Aruba
Colecta awa den dam y rooi
Uso di dam y rooi pa colecta awa no ta algo desconoci aki na Aruba. Es mas, e ta forma un parti integral di nos cultura di cunukero. Segun e departamento di Agricultura, Cria y Pesca (Santa Rosa), Aruba tin por lo menos 80 dam, cu varios no den uso pasobra esakinan ta cay den terenonan priva, par di cual supuestamente ta ser usa pa tira sushi den dje. Santa Rosa ta usa apenas 15 dam.
Pa colecta awa den dam y rooinan ta preveni cu e awa di yobida ta keda para sin uso, specialmente riba caminda of riba dak di edificionan, unda awa por causa daño gradual ta e infrastructura.
Mantencion di e damnan y rooinan aki ta esencial pa preveni inundacion y contaminacion. Esaki ta inclui mantene e sitionan aki di coleccion leu for di edificionan cu por stroba e fluho di awa cu ta core. Tambe mester percura den temporada seco pa e damnan aki keda limpi di matanan cu ta crece hopi grandi.
Colecta awa den riool
Un medida similar cu colecta awa den dam y rooi ta pa colecta awa den riool, of goten. Esaki ta specialmente beneficioso den barionan rond di e isla, unda plasnan di awa grandi causa pa yobida sa stroba residentenan di drenta of sali for di nan cas. Tambe e ta un bon manera pa percura cu e awa no ta keda para of ta condensa sin ser usa.
Aunke e medida aki por trece costo di instalacion, mantencion di e rioolnan ta minimo, cu e excepcion pa mantene esaki di matanan cu por cay den nan. Tambe mester percura pa e rioolnan aki keda cera, pa asina preveni cu esaki ta bira un criadero di sangura.
Pues pa implementa medidanan sostenible den e sector di utilities na Aruba no ta parce algo demasiado complica. Loke si mester tene cuenta na dje ta e esfuerso di ambos comunidad y autoridadnan pa aplica y mantene e practicanan aki pa asina garantisa un futuro mas sostenible pa e proximo generacion.
E rapport di ACF y WUR tambe ta elabora con otro sectornan na Aruba por beneficia di implementa medidanan sostenible. Lo elabora mas riba esaki den nos edicion di otro siman dialuna, pues keda pendiente!
Imagennan extrai di e catalogo di Aruba 2050 pa medidanan sostenible.