Aunke nos a cera aña 2020 cu cierto alivio, cu esey nos problemanan no a termina. Banda di nos problema financiero/economico, cu nos ta trata regularmente aki, ta importante tambe pa tira un vista riba e cosnan cu a keda benta na niveldi maneho gubernamental, cu atrobe a pasa pa e siguiente aña. Ta un pregunta grandi si e crisis cu nos a pasa aden y cu no a termina ainda, realmente a siña nos pa ‘ruim op’ varios di e problemanan cu ta stroba nos di avanza, y cu pa gran parti tabata existi promer cu Covid a haci su entrada den nos bida.

Tin di e problemanan aki cu ta di nos sistema financiero gubernamenal, unda pa di tantisimo vez cierto organonan di control y supervision ta mustra riba nos debilidad y deficiencianan, sin cu ta mira tanto cambio ta tuma lugar. Asina CAft den su ultimo reaccion riba raportahe financiero di gobierno pa di tres trimester di 2020 cu ainda no ta mira tanto avance den e trabao cu mester haci pa gobierno su cuenta anual por haya un aprobacion di accountant. Nan a cuminza perde pacenshi y awor ta pidi pa promer cu 1 di februari nan por haya e tarea cu gobierno a formula pa e fundacion SOAB di Corsou cu ta responsable pa e ‘nulmeting’nan cu a palabra algun aña pasa caba. Tambe nan kier mira eplanning pa e control di aña 2020 pa e mesun fecha ey. Tur esey pasobra den e ultimo raportahe di gobierno nan no por a mira nada riba e tema aki, cu ta di clave pa yega na maneho sano gubernamental. Y esey ta importante pa nos, sigur den e tempo di crisis aki, unda situacion financiero gubernamental ta crucial pa loke por sucede den e proximo añanan.

CAft tabatin mas critica cu no a haya cu gobierno ta atende cu diligencia e asunto di reduci gasto di personal. Ta berdad cu a logra baha gasto, alrededor di Afl. 31 miyon, riba e presupuesto (parcial) cu pa 2020 lo mester ta Afl. 442 miyon, pero esey ta solamente a base di e reduccion di 12,5% cu a aplica riba e salarionan den gobierno, mas e reduccion di e salarionan di mandatario y parlamentario. E critica ta cu gobierno no por mustra kico a logra a base di e ‘Beleidsplan Verlaging Personeelslasten’ (BVP) cu gobierno mes a propone pa baha gasto structuralmente. Entre otro ta señala cu no a haci nada cu e adaptacion di legislacion pa esaki, di manera cu e automatismo di ‘bevordering’ y ‘periodiek’ a keda core manera semper, mientras e ta parti di e medidanan cu gobierno mes a trece dilanti. A proposito, te awe gobierno no a publica e documento aki, di manera cu ta via e comentarionan aki di CAft nos ta haya sa di cierto plannan, cu aparentemente gobierno no ta desea pa nos sa. Tambe CAft ta remarca cu durante e tercer trimester na cual ta referi, ta mira un aumento di gasto di Afl. 0,6 miyon pa pone mas hende den e asina yama ‘overtolligheidspool’. Dilanti nos ta bay?

Tur e señalnan aki ta indicacion cu gobierno ta laga trabao benta un banda cu ta importante pa nos por move mas facil den e tempo nos dilanti. Por comprende e motibo tras di esaki: gobierno actual no tin mucho gana di ta esun cu mester bay conta e ambtenaarnan cu e 12,5% di aña pasa no ta e unico medida, awor ta bin esunnan duro cu por tin consecuencia politico grandi. Di otro banda, no tin otro manera di haci pasobra e plan aki di corta condicion di trabao (promocion y aumento di salario automatico) ta mustra cu gobierno ta consciente cu ta imposible pa mantene henter e construccion enorme di privilegio aki cu tabata impagable caba, pero cu awor, acelera pa e crisis di Covid, e medidanan aki lo mester subi mesa pronto.

Realmente nos ta kere cu ta e reformanan di e indole aki lo ta bay dicidi den campaña electoral di e aña aki. Esey ta parce un desbentaha grandi pa e gobierno actual, pero asina simple e asunto no ta. Drenta campaña cu ‘priminti cos’, sigur cos cu ta costa hopi placa, esey no ta parce e mihor strategia di campaña, y ta conta tambe pa oposicion. Por parce facil pa e partido grandi den oposicion pa critica gobierno pero lo ta hopi mas dificil pa formula un otro maneho, ya cu riba tur e puntonan importante gobierno, cualkier gobierno despues di september, lo ta mara cu man y pia na e acuerdo cu Hulanda. Y esey por cambia e caracter di campaña drasticamente. Cada partido por tin su deseonan, pero na final di cuenta nan lo mester ehecuta e maneho cu ya ta defini caba. Tur esaki por tin un bentaha tambe: pa promer biaha den hopi aña, tin e oportunidad pa partidonan pone interes di comunidad en general na promer lugar, envez di usa placa grandi di comercio, cu awor no tin pa duna, pa engaña pueblo cu promesa bunita, pasobra por bin di inmediato e pregunta: Y ta ken y con ta bay paga esey? By the way: nos tabatin un ley di financiamento di partido politico…? Con a para cu…?