Pa hopi tempo caba den nos columnanan macro-economico, nos a alerta lectornan di un berdad macro-economico cu ta parce no mag di wordo reporta. Ni door di Gobierno, Banco Central di Aruba of te hasta otro medionan di comunicacion. Esta, cu na prome luga inflacion mundial ta sumamente mas halto cu ta wordo raporta oficialmente via varios instancia, y cu door di varios factor manera maneho di banco central di Estados Unidos, cu esaki lo hisa.
Tambe cu economia global, principalmente esun di Estados Unidos ta mustrando señalnan hopi preocupante pa un isla manera Aruba, cu ta full dependiente di turismo di Nort America. E tarea aki di reporta y alerta lectornan di un realidad obvio pa ‘insiders’ di banconan di inversion, ta uno bastante dificil. Sabiendo cu esaki ta encera hopi sufrimento humano door di un crisis Stagflationario, cu m’a predeci. Pero, na mesun momento cu nos columnanan semanal di innovacion a mustra cu tin tanto na tanto alternativanan. Jammer genoeg mi conclusion ta cu awo ta laat, y cu Aruba ta bay cuminsa sinti e prome efectonan di e “Bodyslam” economico, cu a yega y cu lo empeora significantemente den mi opinion.
Data di Challenger: Ola di retiro masal mas grandi den 22 aña
Compania Americano Challenger, Gray & Christmas cu ta compila e cantidad di “lay-off announcements” oficial na Estados Unidos, a publica ayera cu esaki a yega e nivel mas halto den 22 aña di nan database nacional. Esaki no ta un par di cupo di trabao chikito cu lo wordo afecta, pero esta un ola di “massa-ontslagen” (retiro masal) full rond di Merca. Obviamente consumidornan Americano afecta door di esaki no lo opta pa un vakantie caro na Aruba. Tambe consumidornan cu tin miedo pa perde nan trabao lo ta menos motiva pa cu esaki. Dus Aruba su turismo lo sinti efecto.
Problema cu Credito di Consumidor na Estados Unidos
Un otro signo preocupante di e salud general di consumidor Americano, ta cu e cantidad di hende cu tin problema cu nan pagonan mensual di auto, ta na e nivel mas halto desde 2008. Obviamente si deurwaarde mester bin tuma bo auto den beslag, un consumidor lo ta menos motiva pa haci gastonan innecesario, lubida bai un vakantie caro den exterior.
Turismo di Las Vegas: Freefall
Awo na Aruba, nos ultra-kader finalmente a cuminsa admiti e realidad un poco, pero si nos wak data di turismo di ciudad Las Vegas, cu por wordo usa mas o menos como proxy pa turismo di Nort America en general, nos ta wak cu esaki ta den un freefall absoluto, cu ta yegando e nivel mas abao desde crisis financiero di 2008. Un otro señal cu temponan mas dificil economico lo por wordo spera na Aruba.
Reserva monetario di Aruba excluyendo oro ta bahando
Un otro hecho ta cu nos por nota cu Reserva Monetario di Aruba, ora exclui e revalorisacion di oro, ta bahando. Den mi model di Claude 4.1 Opus, cu mi ta update tur luna cu data di Banco Central di Aruba mes, nos por wak cu nos “Core Reserves”, a piek na Mei 2025 na 3721.4 miyon florin, y awo (September 2025) esaki ta na 3.520.3 miyon florin. Dus ya caba nos ta sintiendo efectonan negativo riba nos reserva monetario, y manera a publica anteriormente e wowo di e horcan economico lo ta mas na 2026. Dus e hecho di nos Reserva Monetario excluyendo oro, ta algo pa pone hopi atencion na dje den kwartaalnan binidero.
E sufrimento di Aruba no tabata necesario
Pa mas cu 3 aña, casi tur siman a dedica mi mes pa brinda un inspiracion pa innovacion berdadero pa salvaguardia nos isla di Aruba su calidad di bida. Tur advertencia y columna, lastimamente a wordo ignora. Ambos Gobierno MEP-RAIZ, y awo AVP-Futuro no a mustra ni un nanogram di pensamentonan di innovacion decente. E tekort na un nivel basico di inteligencia di nos ultra-kader, lo bai tin su consecuencianan den bida di nos como ciudadano di Aruba. Awo mi pregunta ta, ora cu “puntje kom bij paaltje”, kende tur lo wordo considera responsabel pa tur e sufrimento socioeconomico cu nos lo bay enfrenta como isla di Aruba?



