2023-02-14 14:08:52 DEN HAAG - Alexandra van Huffelen, staatssecretaris Koninkrijksrelaties en Digitalisering, tijdens het wekelijkse vragenuur in de Tweede Kamer. ANP BART MAAT

Secretario di Estado pa Relacionnan di Reino y Digitalisacion, Alexandra van Huffelen, a manda un advertencia pa Aruba y Corsou cu e rechaso pa permiti matrimonio di mesun sexo por trece e islanan den conflicto cu Reino Hulandes.

Segun e Secretario di Estado, e paisnan mester al menos ofrece un alternativa pa partnernan di mesun sexo, segun CuraçaoChronicle a reporta. E union civil por ta un alternativa asina, manera ya ta posible na Aruba.

Aruba y Corsou ya a perde aña pasa cerca hues, kende a duna veredicto cu matrimonio di mesun sexo mester ta posible na e islanan aki, pero e islanan a apela na Corte Supremo.

Tweede Kamer tambe ta kere cu mester retira e casacion y cu mester descontinua e resistencia.

Van Huffelen ta bisa cu riba e islanan Caribense e discusion social tocante partnernan di mesun sexo no ta na un etapa asina avansa manera na Hulanda, pero e ta kere cu den Reino no mester importa ken bo ta stima y cu ken bo kier casa, y e ta bay discuti esaki cu e islanan. “Mi ta mira cu hende na Corsou, Aruba y Sint Maarten ainda no a yega asina leu den e debate,” Van Huffelen a bisa Tweede Kamer.

Tweede Kamer tambe a expresa di haya e posicion di e islanan incomprendible, segun RTL Nieuws ta reporta. Representantenan di partidonan VVD, D66, PvdA, GroenLinks y JA21 ta pidi e Secretario di Estado pa inicia e combersacionnan cu e islanan pa persuadi nan pa bandona su oposicion contra matrimonio di personanan di mesun sexo.

Casacion
Dia 5 di december ultimo, corte comun a dicta dos sentencia relaciona cu casonan di parehanan di mesun sexo, un na Aruba y un na Corsou, caminda e veredicto final a indica cu parehanan di mesun sexo por casa na ambos isla. Na Aruba ta trata di un caso cu Fundacion Orguyo y un pareha di dos hende muhe a entama contra pais Aruba. Fundacion Orguyo pa algun tempo caba ta vocifera nan lucha pa igualdad completo pa e comunidad LGBTIQ+. Esaki sin duda ta un logro pa e fundacion y e comunidad.

Segun e comunicado oficial ta indica, Corte Europeo pa Derecho Humano na varios ocasion a dicidi cu e Tratado Europeo di Derecho Humano (Tratado Europeo pa Proteccion di Derechonan Humano y Libertadnan Fundamental) ta permiti cu paisnan por stipula cu unicamente parehanan di sexo diferente por casa cu otro. Corte Comun no ta considera su mes liber pa husga di otro manera cu Corte Europeo a haci pa cu esaki.

Ta crucial den e consideracionnan di Corte Europeo cu e Tratado Europeo ta inclui un disposicion den cua ta hancra e matrimonio tradicional entre personanan di sexo diferente. Corte Europeo a husga cu mester aplica e prohibicion di discriminacion conteni den e Tratado Europeo den estrecho coherencia cu e disposicion aki.

Sinembargo, e areglo di Estado di Aruba no ta inclui un disposicion asina tocante di matrimonio tradicional. E areglo si ta inclui un prohibicion di discriminacion.

Den e contexto aki corte ta conclui cu exclusion di matrimonio pa personanan di mesun sexo ta bay contra di e prohibicion di discriminacion aki y pa e motibo aki, corte ta declara cu ta conforme derecho cu disposicionnan di legislacion di Aruba lo no ta aplicabel, no por exclui matrimonio di parehanan di mesun sexo.

Gobiernonan di e islanan ta nenga di acepta e matrimonio di mesun sexo y a recuri na casacion.
E veredicto aki a ocasiona un ola di reaccionnan tanto positivo como negativo den comunidad. Entre otro e Comision Pastornan Christian a demostra nan malcontento y fraccionnan MAS y Acccion21 a entreha ley na Parlamento di Aruba pa trata matrimonio pa pareha di mesun sexo.

Prome Minister, Evelyn Wever-Croes, contestando pregunta di miembro di prensa a splica cu gobierno a anuncia su posicion algun dia despues di e veredicto y a bisa cu aworaki cu e ta un verdicto di corte, nan mester warda ariba e consehonan. Den un comunicado di prensa nan a indica cu nan a pidi conseho aki na Aruba y un conseho di Cassatie na Hulanda. Wever-Croes a remarca cu prome cu nan tuma decision di establece un cassatie of no, mester di un conseho di casatie. El a subraya cu na e momentonan aki nan ta wardando pa e consehonan. Con largo e lo dura no ta sigur. El a splica cu tin tres luna pa drenta den Casatie.

Reaccion

Formalmente, segun RTL Nieuws, Hulanda no por haci mucho al respecto. “Reino no ta un imperio colonial,” prome minister Mark Rutte a bisa anteriormente. Pero su propio partido VVD no kier acepta esaki. “Corsou, Aruba y Sint Maarten por ta paisnan autonomo, pero na mes momento nan semper sa unda pa haya nos si nan mester algo di nos,” segun parlamentario Roelin Kamminga. “Kiermen nan kier ta un reino. Wel, esey ta loke nos mester ta cu matrimonio entre persona di mesun sexo.”

Lider di partido PvdA den parlamento, Attje Kuiken tambe ta haya dificil acepta cu e tres isla (incluyendo Sint Maarten) ta armando asina un boroto pa e tema aki. “Pa e motibo aki, Secretario di Estado mester papia cu nan y laga cla cerca nan cu e actitud aki ta inaceptable,” el a bisa, segun RTL Nieuws.

Su colega di D66, Jorien Wuite tambe ta di acuerdo. “Matrimonio homosexual ta un derecho pa cual D66 a traha hopi duro. Mi ta kere cu tur hende mester ricibi e mesun trato den tur parti di Reino. Por lo tanto, persona di mesun sexo tambe mester por casa na Corsou, Aruba y Sint Maarten.”
JA21 y GroenLinks tambe a expresa nan sosten pa e posicion di nan coleganan den Tweede Kamer.

Mientras tanto na Aruba, Iglesianan Cristian Aruba a bin vociferando nan voz y den esaki ta inclui un accion di firma contra e sentencia di HOF pa asina por bay Corte di Casacion. Nan ta señala cu “Famia y Educacion ta e fundeshi pa un comunidad duradero” “Ban proteha matrimonio, famia y principalmente muchanan y e siguiente generacionnan.”

Di nan banda, voorzitter di Fundacion Orguyo, Bruce Ponson Jr., a señala cu desde cu Fundacion Orguyo a wordo lanta na 2019 nan tabata hopi duidelijk di kico tabata nan intencion y cu e noticia aki ta hopi alentador pa por logra e meta di matrimonio igualitario, “pero esey no kiermen cu nos trabao a caba; igualdad ta encera hopi mas cu esey y tin hopi mas bataya pa bringa y hopi mas trabao cu a wordo haci al caso. Pero sigur esaki ta un logro hopi grandi.”

Como fundacion nan ta hopi orguyoso di e hecho cu e sentencia aki di HOF a wordo dicta no a base di derechonan humano, ni tratadonan internacional sino a base di Constitucion di Aruba, riba e base di e documento aki hues a dicidi cu discriminacion no por tuma luga, lo cual ta hancra den articulo 1 di e Constitucion di Aruba. Fundacion Orguyo for di algun tempo a manda un carta na Gobierno di Aruba unda nan tabata señala cu nan tabata sinti discrimina y cu nan tabata desea e cambio aki pa tin igualdad y pa matrimonio igualitario por bira un realidad, di esaki, nan no a haya reaccion ni di gobierno ni di

un parlamentario p’esey nan a cuminsa e caso na HOF.

“Nos tin dos aña cu ta cooperando cu diferente instancia vooral den e lunanan di Pride caminda cu tin mas visibilidad y diferente eventonan y conversacionnan cu ta tuma luga pa yuda y duna asistencia e minorianan cu mester di dje y den sentido ey fundacion lo sigui caminda ta necesario pa sigui defende y salvaguardia nos metanan cu ta defini den nos statuutnan”, Ponson a sigura.

Ponson a menciona cu nan tin cu keda papia di e topico aki den comunidad, mester tin mas visibilidad, esey ta e unico manera pa tin aceptacion y tolerancia.