Portugal's Catarina dos Santos Mota, center, attends the session at the European Court of Human Rights Tuesday, April 9, 2024 in Strasbourg, eastern France. Europe's highest human rights court will rule Tuesday on a group of landmark climate change cases aimed at forcing countries to meet international obligations to reduce greenhouse gas emissions. The European Court of Human Rights will hand down decisions in a trio of cases brought by a French mayor, six Portuguese youngsters and more than 2,000 elderly Swiss women who say their governments are not doing enough to combat climate change. (AP Photo/Jean-Francois Badias)

(AP)—E corte di derecho humano di Europa a dicidi diamars cu paisnan mester proteha nan hende for di e consecuencianan di cambio di clima, faborisando cu un grupo di hende muhe Suisa contra nan gobierno den un huicio importante cu por tin consecuencia den e continente.

E European Court of Human Rights a rechasa dos otro caso similar riba fondonan procedural—un caso di profil halto treci dilanti pa hobennan Portugues y un otro treci dilanti pa un alcalde Frances cu a busca pa forsa gobiernonan pa reduci emisionnan di gasnan di efecto invernadero.

Pero den e caso di Suisa toch a pone un precedente legal den e 46 estadonan miembro di e conseho di Europa contra cua caso den futuro lo ser husga. “Esaki ta trece un cambio grandi cune,” segun Corina Heri, un experto den litigacion di cambio di clima na e Universidad di Zurich.

Aunke activistanan tabatin exito cu casonan den procedementonan domestico, esaki tabata e prome biaha cu un corte internacional a duna huicio riba cambio di clima—y e prome decision confirma cu paisnan tin un obligacion pa proteha hende for di su efectonan, segun Heri.

El a bisa cu esaki lo habri porta pa mas desafionan legal den e paisnan cu ta miembro di e conseho di Europa, cual ta inclui e 27 nacionnan di Union Europeo como tambe otro paisnan manera Reino Uni y Turkia.

E huicio Suisa a tuma algun forsa di e golpi cu esnan a perde ayera. “E cos mas importante ta cu e corte a bisa den e casonan di e hende muhenan Suisa cu gobiernonan mester recorta nan emisionnan mas pa asina proteha derechonan humano,” segun Sofia Oliviera, un di e demandantenan Portugues. “Nan victoria ta un victoria pa nos tambe, y un pa tur hende!”

E corte—cual no ta conecta cu Union Europeo—a dicidi cu Suisa “a fracasa di cumpli cu su debernan” pa combati cambio di clima y cumpli cu metanan di emision.

Esey, e corte a bisa, tabata un violacion di e derechonan di e hendenan muhe, notando cu e European Convention on Human Rights ta garantisa “proteccion efectivo di e autoridadnan estatal for di e efectonan negativo di cambio di clima riba bida, salud, bienestar y calidad di bida di hende.”

Un grupo yama Senior Women for Climate Protection, di ken su edad en average ta 74, a argumenta cu nan tabata particularmente afecta pasobra hendenan muhe mas grandi ta mas vulnerable pa calor extremo cu ta birando mas frecuente,

“E corte a reconoce nos derecho fundamental pa un clima saludable y pa percura cu nos pais haci loke el a fracasa di haci te awo: tumando medidanan ambicioso pa proteha nos salud y proteha e futuro di tur,” Anne Mahrer, un miembro di e grupo, a bisa.

Suisa a bisa cu e lo studia e decision pa mira ki stapnan lo ta necesario. “Nos mester, den buena fe, implementa y ehecuta e huicio,” segun Alain Chablais, ken a representa e pais na e audiencia aña pasa, a conta AP.

Hues Siofra O’Leary, e presidente di e corte, a subraya cu e lo ta den man di gobiernonan pa dicidi con pa acerca obligacionnan di cambio di clima—y expertonan a nota cu esey tabata un limite di e huicio.

“E European Court of Human Rights a stop di ordena e gobierno Suisa tuma cualkier accion specifico, subrayando cu alivio for di e gobierno Suisa “ta depende necesariamente riba tumando di decision democratico pa asina implementa e leynan necesario pa impone un remedia asina,” Richard Lazarus, un profesor na Harvard Law School cu ta specialisa den leynan di recursonan natural y ambiental, a bisa.

Activistanan a argumenta cu hopi gobierno no a ripara e gravedad di e cambio di clima—y ta birando mas dependiente na cortenan pa forsa gobiernonan haci mas pa sigura cu calentamento global ta keda na 1.5 grado Celsius riba nivelnan pre-industrial, den cuadra cu e metanan di e acuerdo di clima di Paris.

Un hues na Montana, Merca, a dicidi aña pasa cu agencianan estatal tabata violando derechonan constitucional pa un ambiente limpi por medio di permiti desaroyo di combustible fossiel—e prueba den Merca cu a agrega na un cantidad chikito di decisionnan legal similar rond mundo.

Como parti di purba cumpli cu metanan di clima, Union Europeo, cual no ta inclui Suisa, actualmente tin un meta pa ta clima-neutral pa 2050. A pesar di e esfuersonan ey, e Tera a mira nivelnan di calor record den 2023 y a yega cerca na e limite di calentamento cu a acorda na dje, segun Copernicus, un agencia Europeo di clima, a bisa den januari.

Activista Greta Thunberg tabata den e sala di corte ora a anuncia e decision. “E huicionan aki ta haci un yamado pa accion. Nan ta subraya e importancia di tuma nos gobierno nacional na corte,” el a conta AP.

“E prome huicio pa un corte di derecho humano internacional riba e insuficiencia di e accion di clima di estadonan no ta laga ningun duda,” Joie Chowdhury, un abogado senior cu e Center for International Environmental Law, a bisa. “E crisis di clima ta un crisis di derecho humano.”