Na Colombia, te awor ta recorda december 2010 como e ‘invierno’ (temporada di  yobida) mas pisa di historia. E aña aki, e temporada di yobida ta lucha pa haya e titulo. No a stop di yobe desde januari y ta anticipa, segun dato di e Instituto di Meteorologia (Ideam) y Unidad di Gestion di Riesgo, cu e precipitacion por continua te cuminsamento di juni. Seis luna di alerta pa hopi ciudadano cu a mira nan cas inunda y nan cultivonan daña.  Y den e caso mas grave, nan a perde nan bida: manera den e avalancha cu a dera Mocoa, lagando mas di 390 morto.

“Desde cinco aña pasa a inverti cinco biyon peso den mas di 5.000 obra destina na prevencion”, Carlos Iván Márquez, responsabel di e Unidad di Riesgo, ta sigura. E inversion ey, e ta splica, a permiti cu den zonanan unda tradicionalmente e caucenan tabata desborda, a logra controla e crecemento di e riunan. E tereno ta duna otro realidad. Ten a e momento aki tin 16 departamento, mita di loke ta conforma e pais, afecta pa e temporal. “A presenta mas di 500 incidente”, e gestor ta bisa. Den su mayoria inundacion y vendaval. E cantidad di hende afecta, pa e momento aki ta yega te na 23.174 famia, incluyendo e damnificadonan di e tragedianan di Mocoa y Manizales, e dos ciudadnan cu mas a sufri di e yobidanan.

E consecuencianan di e cambio climatico cu ta extende e temporada di invierno na Colombia no ta e unico responsabel di e victimanan cu e yobidanan ta laga atras.  “A construi e pais aki de zonanan vulnerabel”, Márquez ta splica. Es decir, e desplasamento di e poblacion pa mita siglo di conflicto a contribui na un  organisacion urbano malo. Miles di persona huyendo di e guera y construyendo nan casnan cu material inadecua na luganan unda e riunan ta pasa o den tereno cu no ta reuni e condicionnan pa construccion. Ademas di e deforestacion causa pa e mal uzo di e suela cu ganaderia ta genera, e mineria ilegal y e  cultivo di coca extendi ta mas di 90.000 hectar na Colombia.

E mas di 7.000 damnificado cu a registra te awor na Mocoa tabata carece di un sistema di alerta tempran, manera ta e caso den demasiado localidad den e pais aki. Ora e riunan a crece lastrando piedra grandi, palo y sedimento acumula, e autoridadnan a tarda demasiado pa yega. E consuelo cu ta keda pa nan ta e solidaridad nacional y internacional cu ta yega den placa y material. Y confia den cu gobierno lo cumpli cu su palabra. Como ehemplo nan tin Salgar, un ciudad na Antioquia unda dos aña pasa a muri 93 persona den un alud. E aniversario reciente nan por a celebra cu e estado a instala planta di purificacion di awa pa sigura e suministro di awa. Y a construi mas di 200 cas nobo y seis brug peatonal.