editorial 2_15_1.jpg

Algun dia pasa un parlamentario a bolbe Aruba cu e preocupacion cu e derechonan di e zona economico exclusivo ainda ta pertenece na Reino. Esey ta loke nan a haya di tende na Den Haag durante encuentro parlamentario IPKO. Awor aparentemente ta bay busca drechi di un asunto cu entre e conocedonan di e materia tabata conoci pa añanan caba.

Kico anto ta e asunto? Tanto aña pasa, Reino Hulandes a ratifica e tratado di Nacion Uni encuanto derecho maritimo. E tratado aki di 10 di december 1982, “United Nations Convention on the Law of the Sea” (Montego Bay, Jamaica) ta regla asunto di derecho encuanto  zona exclusivo economico (200 miya), derecho di pesca, recurso den awa y den subsuelo di e teritorio (gas, petroleo, e.o.) y varios asunto mas. Esaki ta significa tambe cu e derecho y debernan cu ta surgi di e tratado aki ta cay riba esun cu a ratifica, tanten e no ta regla di otro manera…

Kico ta e otro manera? Nos coleganan di Antias na maart 2007 a percura pa un ley, e ‘Landsverordening Maritiem Beheer’, cu ta regla pa nan teritorio e derecho y debernan di e tratado. Cu esaki en bes di Reino, e teritorio specifico a bira doño di e derechonan bao di e tratado, pero a la bes responsabel pa reportahe na Nacion Uni encuanto e obligacionnan. Despues, tempo cu a disolve Antias y a crea e paisnan Curaçao, St. Maarten y e islanan BES, a percura pa e debido documentacion encuanto e separacion di e diferente teritorionan marino.

Tambe Reino Hulandes a regla cu nos bisiña, Republica di Venezuela, e asunto di e delineacion di e awanan teritorial entre e dos teritorionan. Specialmente entre costa di Venezuela y Aruba no tin 12 miya cada banda y mester a regla unda e separacion di awa teritorial ta core. Den e acuerdo di 31 di maart 1978 esaki a keda completa, cu Prome Ministro di Antias, Boy Rozendal firmando na nomber di Reino. E documento ta conoci como ‘Grensverdrag’ entre Reino Hulandes y Republica di Venezuela.

Tur cos a keda aparentemente bon regla tanten ta otro tabata responsabel pa haci esey. Despues, ora cu Aruba mes mester a regla cos, nada a sucede mas. A regla si cu a bin un ley riba exploracion di gas y petroleo, pero e reglamento di e asunto di e zona economico exclusivo nunca a tuma luga. Tur e ‘huiswerk’ aki Aruba a ‘lubida olimpicamente’ di haci den e añanan cu a transcuri. Awor, cu ta despues di ‘half time’ caba, diripiente nos ta haya algun persona ta lanta for di soño y ta parce cu un boa a cay den cas di galiña…

Den e caso aki no ta cuestion di critica gobierno(nan) pa decision cu ta encera opinion politico, of acto di mal gobernacion pa posibel abuso o corupcion. E critica den e caso aki ta cu simplemente no ta haci e trabao cu mester ta haci añanan pasa caba. Y kico ta loke concretamente mester haci? Tur di nos, pues e ambtenaar y politiconan concerni tambe, por bay riba internet anto download e ordenanza di Antias menciona, y adapta esaki na e realidad di Aruba. Manera den caso di otro ley cu nos a adopta for di legislacion Antiano, e cambionan ta meramente cosmetico. Di tur manera, semper nos tin e obligacion di mantene nos leynan den concordancia cu Reino y e otro teritorionan den Caribe, asina ta cu no ta un trabao di otro mundo.

Mester considera tambe cu e asunto aki no tin nada di controversia politico cun’e. Ta un asunto cu ta toca nos como Aruba completo y si nos no ta kiboca, ta pagando hende bon placa pa regla e asuntonan aki. Pakico na Antias, entre tur pleito y conflicto di corte politico, pasobra den esey nan no ta nada miho cu esunnan di nos, nan tin e merito cu nan ta regla e asuntonan aki. Asina tambe semper a keda benta e ley riba financiamento di partido politico, unda nos ta e unico di e cuatro teritorionan den Reino, cu no tin un ley ainda. Eleccion ta den porta atrobe y e partido den gobierno ta bisa cu nan tin un ley prepara, pero cu e arogancia di semper nan lo mustra nos, y resto di Reino, cu ta dia nan haya nan santo gana nos lo mira e documento aki den parlamento. Pakico Reino ta trompica riba delaster un cos chikito na Curaçao of St. Maarten, pero ta ignora e sorto di incumplimento di gabinete Eman aki sin comentario? Tur esaki nos mester splica bisando cu nan ‘embahador di buena boluntad’ ta biahando rond mundo paga cu nos placa di belasting pa yuda Hulanda haya un asiento den Conseho di Siguridad di Nacion Uni? Esey significa cu den Reino Hulandes tin dos midi: un cu ta bisa cu e base ta principio di bon gobernacion y otro basa riba oportunismo estilo Den Haag. En todo caso, banda di pleita cu otro, ta posibel pa simplemente haci e trabao legislativo aki?