Manera a informa den nos edicion di diamars, e doorlichting rapport final di e investigacion realisa den e veld di enseñansa a keda publica. Den e rapport aki a conclui cu enseñansa na Aruba no ta ordo y cu tin algun punto di recomendacionnan, 13 pa ta exacto, importante pa asina mehora e sistema y calidad di enseñansa cu ta wordo brinda na Aruba.

E 13 recomendacion cu a keda presenta den e doorlichting rapport ta:

Organisa un sistema di registro confiabel y sostenibel di cifra.

Haci un eleccion cla y coherente den e politica linguistica.

Garantisa e condicionnan basico pa un bon educacion y un ambiente escolar sigur. Esaki ta referi un lista amplio di condicionnan, incluyendo e mantenemento di e edificionan, material educativo actualisa, personal suficientemente cualifica y atencion adecua pa e alumnonan cu mester di dje.

Mehora e proceso di enseñansa-aprendisahe facilitando y orientando di miho manera e docentenan.

Prepara e studiante miho pa sigui nan estudionan riba nivel avansa. Esaki ta encera integra elementonan di e programa Aña di Fundacion Academico di e Universidad di Aruba den educacion secundario. Desaroya un politica activo di ex alumnonan pa comparti experencia- y consehonan.

Garantisa un miho combinacion entre educacion y e mercado laboral, mehora e comprension y evolucion di e mercado laboral y e combinacion cu ta wordo ofreci du educacion. Duna forma na e formacion personal segun e structura di calificaicon revia y aumenta e cantidad di stage cu e studiantenan ta corre.

Haci e cuido di creshe/peuterschool ampliamente accessible y parti di e caminda di e enseñansa continuo.

Mehor e fluho entre e varios tipo di educacion. Esaki ta encera pona riba un liña e rekisitonan di admission y e calificacionnan di salida y di e forma aki proporciona un traspaso calido pa cada studiante.

Desaroya un structura di gobernacion prudente; duna e directivanan escolar sufiente voz y sigura cu nan tin e control. Organisa un structura den cual e consehonan di supervision ta apoya e consehonan escolar y coriginan na momento cu ta necesario.

Organisa un sistema presupuestario eficiente y transparente.

Proporciona un legislacion adecua pa cada sector educativo y pa Inspeccion di Enseñansa. Pa educacion superior tambe wak e integracion di, e regimennan legal pa, IPA y UA.

Fortalece e supervision di e responsabilidad financiero

Analisa e ineficiencianan den e sistema educativo y permiti cu loke a spaar di esaki beneficia e mehoracionnan necesario den e educacion di Aruba.

Algun di e recomendacionnan aki no ta nobo y a ricibi atencion caba den rapportnan anterior. Por ehempel, e Plan di Educacion Nacional ta aborda algun di e temanan menciona den e doorlichting rapport y e Recomendacionnan pa e Traduccion di e Politica Educativo den e Indicadornan Midibel, ta contene un impulso pa implementa algun di e recomendacionnan.

Un enfoke cohesivo cu un direccion cla, den cual ta indica claramente ken ta e (den ultimo instancia) esun responsabel, ken ta involucra den e implementacion di e mehoracion, ki resultadonan mester yega na dje, ki criteria ta wordo usa y cual ta e implicacionnan financiero, ta ainda hopi incompleto.

P’esey e grupo di trabou kier duna un stap mas den e revision aki di loke ta habitual den ehercicio anterior. Kizas mas importante cu e pregunta ‘kico’, (e 13 puntonan indica anteriormente), e pregunta mester ta ‘con’ por realisa e mehoracionnan aki den e contexto specifico di Aruba.

Desde e presentacion di e tussenrapport doorlichiting onderwijs, aña pasa na februari, e 13 recomendacionnan keda presenta na Minister di Enseñansa. Durante un conferencia di prensa riba e topico di tussenrapport el a indica cu e rapport ta hopi cla, tur 13 punto cu a wordo presenta nan por reconoce nan di un of otro manera.

E tempo ey, el a menciona cu nan scoge cuater prioridad pa aña 2022 pa motibo cu nan mester di financiamento y no por logra realisa tur e recomendacionnan den un aña. Den recomendacionnan cu nan a scoge pa como prioridad tabata data, actualisa leynan, eficiencia financiero y por ultimo, e politica linguistica, unda Croes a sigura cu e kier haci un debate nacional y pone tur stakeholders di enseñansa pa hunto nan por tuma decisionnan pa loke ta trata e topico aki.

Na maart 2022 a duna inicio tambe na e proyecto ‘E Maneho di Idioma den Enseñansa (Politica Linguistica). E tempo ey caba Minister Endy Croes a enfatisa e atencion cu tin den e ‘Tussenrapport Doorlichting van het Arubaanse Onderwijsbestel’ riba e tema di politica linguistica y como recomendacion number dos a mustra unda tin e necesidad actual; pa un escogencia cla y consecuente pa cu e maneho di idioma.

No obstante cu Gobierno den pasado ta mustra di a scoge pa un maneho multilingual (SAM) cu e idioma materno (Papiamento) como e idioma di instruccion, no tin un liña cla den e sistema di enseñansa den su totalidad. Recomendacion ta pa haci un escogencia cla riba esaki cu lo bay beneficia Aruba su studiantenan den futuro.