Si nos haci loke mester haci

Drenta aña nobo cu optimismo ta algo natural. E ta e momento pa enfoca riba e cosnan cu nos ta desea di haci bon y hasta miho den e aña nobo. Pa por evalua bon kico nos ta bay mehora, lo ta necesario pa sa kico nos ta haci bon, kico mediocre y kico hasta malo. E parti bon por ehemplo ta cu nos ta ser mira ainda den nos region como un success story riba tereno di turismo. E total collapse di turismo for di Venezuela a trece un mehoracion considerabel di turismo Mericano, loke a compensa parcialmente den cantidad di turista, y mas ainda den recurso financiero cu nan a laga atras. Nos por ta contento y dal bay cu nos bida? Esey sigur cu no, pasobra si bo no ta cuida loke bo tin, un dado momento bo ta haya bo den e situacion cu loke bo tabatin a bay atras… Mantencion ta un palabra clave den tur cos.

Pero no ta trata di mantene so loke nos tin. Innovacion ta parti importante di esaki. Y un aspecto primordial ta den ki contexto turismo mester haya su caminda. Ban pone e cos bon cla: nos ta e di dos pais mas pobla den nos region. Cu riba 600 habitante pa kilometro cuadra nos no por sigui ignora e hecho cu si nos no tene cuidao, loke nos ta ofrece ta un isla domina pa fila di auto y otro incomodidad di un luga unda no tin caminda di bira. Nos ta na caminda pa number di auto cerca di 80.000 caba, and counting… E ringweg nobo por trece algun alivio den cierto direccion, pero no ta bay resolve e problemanan di trafico entre centro di ciudad y e areanan di Nort, Tanki Leendert y Paradera, por ehemplo.

Ta masha bunita pa crea mas economia cu tin su base den crecemento turistico, pero loke nos mester mas cu tur cos, ta actividad economico cu ta trece divisa aden y cu tin su propio base.  Nos no ta atractivo como pais di salario abao cu por competi den industria manufacturero, y mester busca nos suerte den ofrece servicio specialisa. Aruba en principio ta un bon base pa haci negoshi den region cu bon comunicacion aereo y digital, y e disponibilidad di hende bon educa cu ta domina nan idiomanan. Un bentaha cu nos tin riba hopi otro teritorio. Sin embargo, tin teritorio den Caribe cu ya ta ofreciendo ciudadania di nan pais na esunnan cu ta desea di bin inverti cerca nan. Nos mester bay asina leu tambe? No necesariamente pero nos ta kere cu tabata un bon paso cu ministro encarga cu husticia a cuminsa formula y ehecuta un politica nobo encuanto inversionista.

Pero mehoracion cu mester bin den e tramitenan pa establece negoshi mester ta mas drastico ainda. Inversionista cu mester sinta warda 3 pa 6 luna pa regla un negoshi ta busca otro luga pa bay. Y esey no ta depende solamente di e tramitenan pa un permiso di estadia, pero di henter e cadena di tur tipo di permiso cu mester, cu ta varia pa e tipo di empresa cu un persona kier establece. Esaki ta exigi un cooperacion entre diferente ministerio pa yega na un plan total, algo unico den e ultimo binti aña sigur. No un desafio chikito anto. Y den e proceso nos mester haci bida di e inversionista local tambe mas facil.

Ta keda sinembargo mas cos pa haci. Aña 2018 mester bira e aña di cambio grandi positivo pa economia por haya confiansa atrobe y cu otro inversion por compensa pa loke nos lo no haya mas via e refineria. Si nos analisa bon, e ultimo añanan tabatin un ambiente di pesimismo den economia, loke a hiba nos na menos placa cu tabata lora. Hopi hende tabata pendiente di kico ta bay pasa, tambe riba tereno politico. E cambionan ey a tuma luga y awor ta importante ta mira dilanti y trece optimismo atrobe den economia. Pero kico tin di bon señal cu na 2018 nos lo ta bay dilanti? Pa cuminsa, y nos mester tin confiansa den nos institucionnan clave, Banco Central ta proyecta un crecemento economico modera hasta si no sucede algo positivo pa loke ta e refineria, pa e proximo añanan. Esaki despues di dos aña di retraso economico, ta e bon noticia cu nos tin mester. Y esey ta suficiente? No, pasobra ainda mester haci loke ta necesario pa e tuma luga. Y den esey planificacion ta algo indispensabel. Un ehemplo.

Nos tin un hospital renoba aki poco tempo, cu por ta un base pa bay den direccion di turismo medico. Bon idea, no? Pero basta cu nos ta consciente di e hecho cu no ta e edificio so ta haci e diferencia. Con nos ta atrae medico di renombre di exterior si nos ta keda cu e mesun mentalidad cera di no kier habri caminda, na un manera ordena, pa medico cu diploma di otro pais? E cambio mental necesario aki ta parti importante di e ambiente positivo cu nos mester crea. Y no bisa di antemano cu no por. Un prospero 2018.