Aña 2018 a pasa bay manera un suspiro y probablemente 2019 lo bay mescos. Riba tur tereno tin hopi cos pa sucede, pa percura cu nos no lo tin un momento di sosiego. Basicamente tur cos cu tabata di importancia caba ta keda asina pa e aña aki. Tema manera situacion financiero di gobierno, y e crisis social cu t’ey mescos o mes grandi cu e tabata caba. Riba tur tereno a cuminsa traha, pero naturalmente den un aña a yega apenas na pone e prome pasonan. E criterio den e caso aki anto no ta si a cuminsa, sino con leu a yega caba, riba un base rasonabel. Esey ta varia bastante; tin asunto cu a progresa considerablemente, otro no.

Un di e asuntonan mas urgente, y na cual a dedica mas atencion, ta e situacion financiero y con yega na acuerdo cu regimen di supervision di Reino, pa crea un ruta creibel di saneamento di e situacion. E progreso ta cu tin  acuerdo, e protocol firma recientemente y tambe tin un presupuesto 2019 aproba pa parlamento. Loke mester warda ainda ta e conseho di CAft riba e presupuesto manera el a keda aproba. Por tin problema? Posiblemente e gastonan di personal, unda CAft a recomenda corta mas hopi den 2018 caba, loke no a sucede. Lo bin un conseho negativo riba esey? Nos no ta bay anticipa nada; laga nos warda ora e rapport aki ta cla. Ademas, CAft ta solamente un organo di conseho pa gobierno di Reino y no ta unda mester acudi cu critica. E recomendacion cu nan ta duna gobierno di Reino no necesariamente ta haya aprobacion 100% di gobierno di Reino pa loke mester sucede. Mester atende eventual problema cu gobierno Hulandes.

Mas importante cu e aprobacion final di e organo supervisor di e presupuesto, ta e pregunta si 2019 lo conoce un ‘smooth ride’ pa gobierno pa loke ta cumplimento cu e presupuesto, tanto den haya e entradanan proyecta, como den mantene gasto estrictamente na loke ta presupuesta. Esaki ta mustra mas facil cu ta, di ambos banda. Desaroyo economico tin hopi influencia riba entrada di diferente impuesto cerca gobierno, y ningun instancia cu autoridad riba e tereno aki ta anticipa mas cu un crecemento modera, cu ademas ta conta cu un inflacion cu lo sigui presente, probablemente kitando tur perspectiva riba un GDP nominal cu por resulta tambe den un aumento di GDP real, descontando inflacion.

Cu un minimo na posibilidad di probecha mas entrada, esaki ta aumenta presion riba gobierno pa un maneho estricto di gasto, principalmente gasto di personal, cu ta bay keda e batata cayente den e debate entre supervisor (Reino)y supervisado Aruba. Nos ta ripiti nos critica cu nos no a mira nada mas cu algun intento meramente cosmetico, sin cambio structural den e maneho di personal, cu ta duna confiansa cu gobierno  ta subi e bon caminda. Naturalmente nos tambe ta na altura di e problemanan cu tin cu e votadonan, cu ta pidi/exigi trabao na gobierno, como recompensa pa a campaña o vota pa e partidonan den coalicion. No por spera mucho comprension di nan; esey ta herencia di tanto aña di patronahe politico.  E procesonan di restructuracion di e aparato gubernamental ta tuma asina hopi tempo, cu si pa mita di e aña aki ainda no ta mira nada na caminda, por anticipa cu esaki ta otro cuatro aña di gobernacion perdi pa inicia un restructuracion berdadero.

Awor, nos sa cu por bin e critica cu por ehemplo ta bay independisa algun servicio, manera Kadaster. Esey ta bunita, pero e exceso di personal no necesario no ta concentra ey, sino na varios otro luga den e aparato, y practicamente nada ta sucediendo pa baha gasto na unda e ta haci mas dolor.  Claro cu nos ta comprende cu esaki ta un di e puntonan mas doloroso pa cualkier politico ehecuta, pero esun sinta den e Formula 1 aki mester conduci.

Ademas di tur esaki, tin e asuntonan cu den e situacion actual ta sufriendo di e hecho cu no tin recurso financiero pa cubri tur necesidad. Pa e plan di crisis social tin fondo disponibel pa dos aña, pero ta materia compleho cu nos no ta resolve den dos aña, pa bolbe na e presupuesto anterior pa loke ta e gastonan. Aki tambe ta necesario restructura trabao, pa por incorpora e tareanan special aki mas tanto posibel den e tareanan normal di e instancianan envolvi, cu menos costo adicional posibel… nada facil. Tambe un di e sectornan mas clave den tur esaki ta enseñansa, cu a mira su budget pa innovacion corta na menos cu mita. No cu necesariamente nos ta di acuerdo cu e rumbo y contenido di e innovacion proponi, pero nos ta acepta como un hecho cu sigui traha den enseñansa manera e ta awor, no por duna miho resultado, ni kico nos haci. Si gobierno ta di acuerdo cu nos mester cambio pa mehora efectividad y productividad di enseñansa, anto nos no por limita nos mes na keda reproduci den e mesun molde cu tin añanan ta proba cu nos no ta logrando ningun mehoracion. Pa esaki tambe 2019 lo ta un aña crucial.