(CaribischNetwerk) – Cientifico di dato Gabrielle Ras (33) ta desaroyando AI pa Papiamentu na Hulanda for di 2022. Ora Ras tabata haciendo su investigacion di PhD den inteligensia artifisial na Universidad Radboud na Nijmegen, el a descubri cu AI tambe tabata existi pa un otro idioma chikito, e Bembe Africano. Si esey ta posibel, dicon no tambe pa Papiamentu, el a pensa. Y el a tuma e iniciativa, hunto cu un ekipo y financiamento, pa desaroya e prome AI den idioma Papiamentu. E prome proyecto tabata KontabAI y despues e website www.papiamentu.ai.
Awor nan a caba cu e tecnologia, pero cu e siguiente capitulo, ta cuestionabel si e lo keda cla un dia. Esaki ta esta provee e AI cu cantidad grandi di dato, texto y informacion na Papiamentu, pa asina e AI por por siña. Nunca tabata nan intencion pa desaroya un app di traduccion, pasobra e ta existi caba. Pues nan tin cu alimenta AI exclusivamente cu textonan di Papiamentu. Desafortunadamente, no tin asina tanto di nan.
Falta di tempo, texto y placa
Ras ta haci e trabou aki ademas di su trabou regular y maternidad. E resto di e ekipo tambe ta hacie den nan tempo liber. Pues tin scarsedad di tempo, placa y texto. Ras lo kier dedica su mes full-time na AI, pero lamentablemente esey no ta realistico. Ras: “Pa awor e ta un concepto, ainda e no ta apto pa publico en general. AI ainda tin cu siña hopi mas pa esey, y nos falta texto na Papiamentu. Nos no kier a traha un app di traduccion, sino algo cu ta responde na preguntanan.”
Nan a cuminsa cu e proyecto KontabAI y a traha un prototipo. “Nos a siña hopi di esey y definitivamente nos lo sigui. Awor tambe nos a bira parti di Fundacion Splika.” E Fundacion Splika (Stimula Papiamentu Literatura i Informacion riba cultura di Antianonan abou) ta existi pa mas o menos 35 aña y ta compromete na reconocemento y difusion di Papiamentu, cultura y identidad.
AI tambe ta conta disparate
Ora Ras y su ekipo a cuminsa, AI y ChatGTP tabata djis surgiendo. “AI tabata un soño ainda e tempo ey, niun hende no tabata sa con pa implement’e. Despues un hende a descubri algo cu por a absorbe cantidad grandi di informacion y ChatGPT a nace. Sin ChatGPT nos lo tabata bibando den un mundo diferente awor. E ta bay asina liher, habilidadnan nobo ta ser agrega tur dia. Esey tin bentaha. Pero tambe desbentahanan. Hende ta confia AI mucho liher, sistemanan tambe por haci fout.”
“Mi a mira pantaya di un combersacion cu ChatGPT awe. E AI tabata conta disparate claramente, pero no ta importa cuanto biaha e partner di combersacion a señal’e, el a sigui gaña. Pasobra e berdad p’e ta locual el a topa mas tanto den texto. Pues ta hopi facil pa hacie conta ‘noticia falso’.”
Comunidad
Ki dia Islanan ABC por haci nan preguntanan di ChatGPT na Papiamentu? No tin manera cu Ras por bisa esey. E kier cuminsa un comunidad e meta ey. “Mas hende nos tin trahando riba dje, mas liher e lo bay. Nos tin un necesidad grandi pa dato, texto y man (hende cu por programa). Bo no mester tin miedo di infraccion di derecho di autor. Manda nos bo textonan, AI nunca lo publica of conta nan. E ta solamente siña di nan
pa un dia e por contesta preguntanan na Papiamentu.”