Un di e topiconan cu mas nos ta tende den temponan reciente ta e cambio di clima y e efectonan cu nos ta mirando di esaki. Naturalmente, Caribe y e islanan no ta un excepcion, cu nivelnan di calor mas halto y otro eventonan den tempo cu ta claramente dunando señal cu nos clima ta cambiando.

Specialmente den e temporada aki, e temporada di horcan, ta presta hopi atencion na tempo y e pronostico di esaki cu mas profundidad y detaye, no solamente pa e awasero cu e tempo aki ta trece, sino tambe e aumento den posibilidadnan di formacion di tormenta tropical, horcan y demas.

Recientemente nos ta mira cu ta haci esaki cu mas peso y importancia, mirando cu tempo ta birando cada biaha mas extremo y mas dificil di pronostica of anticipa. Esaki ta na prome luga pa motibo cu ora ta trata di naturalesa, cosnan por cambia na ultimo momento y repentinamente, pero tambe pa motibo cu a causa di e cambionan den clima, e eventonan den tempo ta birando cada biaha mas extremo, y esaki naturalmente ta haci cu e cambionan den tempo tambe tin mas posibilidad di bira cambionan repentino y extremo. Esaki ta un combinacion cu por trece problemanan grandi, y te hasta catastrofe na paisnan of regionnan unda normalmente esaki no tabata mira, no tabata e caso of tabatin probabilidad abao di sucede.

Un di e cosnan cu nos sa tende hopi, specialmente durante temporada di horcan, ta e asina yama Hurricane Belt.

Pa nos por compronde den termino mas simple kico en realidad e hurricane belt ta, nos por imagina Caribe como un cadena bunita di islanan den ocean, y e hurricane belt como un pida di joya cu ta desafiante.

E “belt” aki ta un area unda tin un probabilidad mas halto pa horcan desaroya, tipicamente cubriendo for di Ocean Atlantico te lama Caribe. E area aki ta inclui e regionnan unda tormenta tropical y horcan ta forma cu frecuencia, specialmente den e temporada di juni te cu november, cual ta considera e temporada di horcan.

E tormentanan aki por tin un rango den con severo nan ta y te hasta caracteristicanan unico, sinembargo en general, horcan ta sistema di tempo extremo cu por causa biento fuerte, awasero pisa y tormenta, cual ta haci crucial pa tin un bon preparacion y ta e motibo dicon durante e temporada aki conscientisacion y preparacion ta sumamente importante.

Normalmente, e islanan cu ta considera di cay dentro di e “belt” aki ta entre otro Bahamas, Cuba, Haiti y Republica Dominicana, Jamaica, Puerto Rico, Grenada, etc. Pero claramente no ta tur isla ta cay den e “belt” aki, cu algun di e islanan posiciona fuera di e zona principal di tormenta y normalmente probabilidad halto di sufri menos efectonan fuerte durante e temporada di horcan, entre nan Aruba, Corsou y Boneiro.

E punto aki ta unda nos kier pone un poco mas enfasis. Generalmente, nos por considera cu e islanan aki ta un poco mas ‘safe’ pa motibo cu nan ta cay fuera di e zona principal unda e horcannan ta forma, y nos ta tuma refugio bao di esaki durante e temporada di horcan, sperando mas tanto awasero pisa y bientonan fuerte.

Sinembargo, cu cambio di clima empeorando cada bes mas aña tras aña, expertonan ya caba ta mirando señalnan cu ta insinua cu lo tin cambio den e manera cu nos ta mira, calcula y pronostica e eventonan aki tambe. Mientras clima ta cambia, e ta impactando tempo extremo den henter e planeta, cu olanan di calor cu ta kibrando record na un nivel mundial, yobida pisa, inundacion severo, secura extremo, candela extremo y mas. Segun Intergovernmental Panel on Climate Cange su rapport publica den 2021, e aumento den gasnan causa pa ser humano a aumenta e frecuencia y intensidad di eventonan extremo den tempo.

NASA su misionnan di satelite, incluyendo Earth System Observatory binidero, ta provee data vital pa monitor y responde na eventonan di tempo extremo y cu e data aki por cuminsa graba e evidencia y señalnan di e cambio cu ta tumando lugar actualmente.

Expansion di ‘hurricane belt’

Tin evidencia caba cu ta sugeri cu e area aki cu probabilidad mas halto pa horcan ta birando mas amplio. E expansion aki ta resultado di e hecho cu cambio di clima ta causando un acumulacion di gasnan den atmosfera y esaki ta poco poco keintando e ocean global, cual ta e luga di nacemento di tormenta tropical, ciclon, horcan, etc. Desaroyo reciente ta sugeri cu no solamente lo mira un aumento den horcan extremo, sino tambe un ampliamento den e zona unda horcan y tormenta tropical lo forma.

Experto di Aruba su Departamento Meteorologico, DMA, a splica cu mientras “mas cayente tin den atmosfera, mas intenso, sea e mal tempo of e ciclon tropical cu horcan” por ta. Cu e moda di cambio di clima actualmente, te hasta na Aruba nos ta mira y sinti e cambionan di clima caba. “Loke nos por ripara ta cu secura ta mas intenso y largo y heat index, loke hende ta sinti, tambe. Nos ta wak un nubia y diripiente el a forma lihe y explota. Esaki ta un moda cu ta pasando actualmente, unda e proceso ta hopi mas explosivo.”

El a comparti un ehempel cu Aruba a mira den temponan recien. Ta trata di loke a experiencia den “november di aña pasa na parti di hotel, tabatin calor henter dia pero tambe un rij di nubia y nos a mira cu e rij di nubia no kier move, pero solo ta keda keinta … Diripiente pa atardi el a explota y basha tur e awa. Esaki por trece lamper cu strena” y manera den e tempo aki cu tabatin un evento deportivo tumando luga na lama, esaki por a ta algo peligroso pa tur e participante y audiencia presente.

Si e moda den cambio di clima sigui manera e ta bay actualmente, y berdaderamente expertonan mira cu e hurricane belt a bira mas amplio, e “seguridad” di e islanan y paisnan cu ta cay fuera di esaki no lo existi mas.

Aruba ta situa cerca di e equator, y esaki ta haci cu e ta cay generalmente fuera di e hurricane belt principal, cual ta nifica cu e ta tiki probable di ta afecta pa horcan. Pero imaginando cu e hurricane belt aki mester bira mas amplio manera e señalnan ta indica caba, e posibilidad cu e horcannan of eventonan extremo di tempo aki lo genera y forma mas cerca di Aruba lo subi, y si eventualmente e hurricane belt bira uno mas hancho, Aruba y demas islanan cu ta generalmente safe, lo cay dentro di e hurricane belt y sufri e mesun probabilidadnan cu demas islanan cu ya caba ta dentro di hurricane belt tin.

E efectonan di cambio di clima ta birando cada biaha mas aparente y ta aumentando e necesidad di tuma accion efectivo y amplio pa cuminsa contraresta e cambio di clima y disminui nos contribucion na esaki. E ta importante pa keda consciente y informa riba con nos habitonan y bida diario posiblemente ta contribui na esaki y ki cambionan ta accesible pa nos por cuminsa haci y asina disminui e impacto cu nos por tin riba esaki.

Ademas di accion personal, tambe ta importante pa tuma accion den nos comunidad y tene e autoridadnan concerni responsable pa cu nos naturalesa, nos isla. Di e manera aki hunto nos por yuda proteha tanto nos isla como nos planeta tera.