Desde 2023, Aruba ta realisando surplusnan, y anualmente e pais ta amortisando debe. Hunto cu e crecemento economico, esaki ta pone cu e ratio di debe ta baha rapidamente. Na mes momento, e fundeshi ainda ta vulnerabel: e gastonan di interes ta keda sumamente alto y debi na e envehecimento di poblacion den futuro e gastonan di cuido lo forma un parti tur biaha mas grandi di e presupuesto.

Ademas, CAft ta señala riesgonan respecto di e hospital. Reformanan ta keda necesario pa salvaguardia sostenibilidad di finanzas gubernamental.

Cuido na prueba di futuro

CAft ta constata cu riba algun area di cuido, Aruba ta mustra desaroyonan positivo. Por ehemplo, a reduci e ratio di cuido di 8,7 porciento di e producto nacional bruto (bbp) na 2023. Control di e gastonan di cuido si ta keda importante considerando e hecho cu poblacion lo sigui enbehece. Den e marco aki, ta positivo cu AZV ta trahando riba e adopcion di un perspectiva riba termino largo y e aplicacion di un marco di gastonan multianual como instrumento di control.

Aruba ta implementa reformanan manera a ser inclui den e acuerdo di cuido. Den e contexto aki, e enfasis ta riba alivio di cuido hospitalario fortaleciendo e funcion di gatekeeper di dokternan di cas, y promocion di prevencion. Na mes momento, mester di maneho pa acomoda e demanda creciente pa cuido a largo plaso. Actualmente, e gastonan pa cuido di hende grandi ainda ta limita, pero debi na e envehecimento di poblacion, lo tin tur biaha mas demanda di cuido. P’esey, ta necesario pa haci escogencianan desde awor cu ta yuda tene cuido pagabel y na prueba di futuro.

Den combersacionnan cu varios partido, a menciona e deficiencianan den e edificio di hospital. Si no haya solucion, tin riesgo cu cuido ta keda perhudica. Considerando e funcion di cuido vital, ta importante pa tur partido asumi nan responsabilidad, y yega na un enfoke conhunto tocante di e asunto aki mas pronto posibel.

Drecha e fundeshi

A pesar cu desde 2023, Aruba ta realisando surplusnan y e ratio di debe ta baha rapidamente, e gastonan di interes ainda ta pisa hopi; actualmente, 16 porciento di e presupuesto ta dedica na interes. P’esey, reduccion di debe ta keda esencial, y ademas ta crea espacio den e presupuesto pa reformanan den cuido. Den e marco aki, CAft ta hala atencion riba e exceso di mas cu AWG 500 mion cerca AZV y Sociale Verzekeringsbank cu por emplea (parcialmente) pa amortisacion di debe, teniendo na cuenta e obligacion legal pa tene un reserva.

Banda di esaki, CAft ta mustra riba e importancia di supervision y maneho mas estricto di entidadnan gubernamental. Den e marco aki, elaboracion di un politica di participacionnan y dividendo ta un precondicion. Ademas, implementacion rapido di bon corporate governance ta esencial.

Bishita na hospital

Recientemente College Aruba Financieel Toezicht (CAFT) a haci un bishita na Horacio Oduber Hospital (HOH). Y e biaha aki a dialogo specificamente tabata riba e tema di cuido y e futuro di nos hospital.

“E biaha aki nos ta di bishita pa toca e tema di cuido y naturalmente hospital ta un parti hopi importante den esaki,” segun Lidewijde Ongering, presidente di CAFT, cita den un comunicado di hospital HOH. El a papia cu hopi aprecio riba e entrega di e empleado: “Mi a haya un imagen hopi bunita y alabes impresionante di e dedicacion cu tin pa loke ta brinda calidad di cuido na e pashentnan. Y esaki, sigur mirando e circumstancianan cu no semper ta asina facil.”

HOH tabata durante e bishita aki bon representa pa presidente di Hunta di Directiva, Jacco Vroegop, hunto cu e e dos miembronan di directiva, esta Gregory Croeze y tambe Yuri Casseres. Ademas, tabatin tambe coleganan presente di diferente departamento cu a comparti nan experiencia y bista riba e practica diario y e retonan cu hospital ta enfrenta.

Jacco Vroegop a agrega: “Awe nos a pone un gran enfoke riba e retonan cu e construccion a y ta trece cune. Esaki ta un proyecto cu ta yegando su final, pero ainda tin algun cuestionnan financiero pa soluciona. Nos a enfatisa cu ta hopi importante pa yega na un solucion, pa finalmente tin un edificio cu no solamente ta bunita di pafo, pero tambe ta safe y alabes mas importante ainda un luga cu ta haci posibel pa por brinda cuido di calidad.”

Banda di e tema di construccion, tambe a papia di forma amplio riba e di cooperacion cu diferente partner na Aruba y tambe den region y tambe a toca e tema di cuido cu ta brinda na esnan indocumenta. “Den nos vision tur hende mester ricibi e mesun cuido di calidad, pero e ta trece cune retonan financiero,” segun Vroegop.

CAFT a indica cu Aruba, specialmente den e sector di cuido, ta haciendo un bon trabou compara cu e otro islanan. Esaki sigur a yena hunta di directiva cu orguyo. Vroegop a enfatisa: “Lo mas importante cu por saca for di e reunion aki ta cu nos mester realisa huntu cu cuido nunca ta stop, y cu hospital mes ainda ta leu di termina. Y cu hunto nos mester inverti mas pa pone nos hospital riba nivel, pa asina por brinda e cuido cu comunidad ta desea y ta spera di nos, y cu alabes e cuido por ta bon paso nos tin un edificio safe.”

E dialogonan cu CAFT ta forma un paso importante den e direccion corecto: “Mi ta sinti cu nos a logra transmiti e mensahe desea, y cu esaki lo por wordo hiba siguientemente pa Minister di salubridad y tambe Minister-President di Aruba. Mi tin e speransa cu e proceso ta bay sigui cana e caminda necesario pa hunto nos por ta satisfecho di e dia di awe, pero alabes tambe orguyoso di nos futuro!”